Góp ý phương án thiết kế Ðài tưởng niệm anh hùng liệt sĩ

Công trình “Ðài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tỉnh Bình Ðịnh” đang trưng cầu ý dân trước khi triển khai đầu tư xây dựng, đây là việc làm cần thiết đáng được trân trọng. Là con em gia đình liệt sĩ của quê hương Bình Ðịnh và là người hoạt động trong ngành kiến trúc, xây dựng tôi xin mạn phép tham gia một số nội dung cụ thể của phương án này.

Phối cảnh 2 phương án “Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ tỉnh Bình Định” được đưa ra để  lấy ý kiến đóng góp của nhân dân.

Trước tiên đây là công trình kiến trúc mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc để tri ân những anh hùng liệt sĩ đã chiến đấu và hy sinh anh dũng trên chiến trường Bình Định. Với ý nghĩa này, việc xây dựng tại đây bản thân tôi còn nhiều băn khoăn:

- Phía trước biển là khu bãi tắm sẽ rất lôi thôi khi quần đùi áo tắm nhởn nhơ qua lại cộng với tiếng cười nói ồn ào sẽ làm cho không gian nơi đây giảm đi phần tâm linh; nếu ta cô lập (không cho tắm biển) ở đoạn này làm cho bãi biển Quy Nhơn phục vụ du khách và người dân địa phương vốn dĩ đã ngắn lại càng ngắn hơn (bờ biển Quy Nhơn từ Khách sạn Hoàng Gia đến Mũi Tấn dài khoảng 4km thực chất để phục vụ du khách thường xuyên chỉ có đoạn từ KS Hoàng Gia đến eo Quảng trường trung tâm khoảng hơn 1km). Phía sau sẽ là khách sạn cao tầng (số 01 Ngô Mây), cũng là công trình dịch vụ du lịch không tránh khỏi nhà hàng tiệc cưới, bar sẽ phát ra những âm thanh ầm ĩ làm ảnh hưởng đến không gian tưởng niệm của Đài.

- Hướng chính công trình: Đài tưởng niệm được xây bên bờ biển có hướng Đông Nam (hướng tốt nhất của địa phương) chắc chắn ta không thể chối từ hướng chính của công trình. Do đó, việc xoay hướng về Quảng trường (hướng Bắc) lại trực diện với bãi để xe và nhà vệ sinh công cộng có phải là tối ưu chưa? Cần phải được xem xét cẩn thận. Được biết “ý tưởng xoay hướng về Quảng trường là để giải quyết hai công trình hòa hợp nhau”. Tuy nhiên, trong kiến trúc việc hòa hợp để tạo thành một tổng thể thống nhất không nhất thiết phải xoay trục về nhau mà cần phải có tổ chức về không gian sân vườn, cây xanh cảnh quan từ công trình này lan tỏa sang công trình kia, cùng xoay về một hướng tốt nhất mới đích thực là tổng thể thống nhất hòa quyện nhau...

- Về kiến trúc công trình: Đây là công trình văn hóa mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc, không những vậy mà còn là một tác phẩm nghệ thuật kiến trúc có thể là biểu trưng, là lô-gô của một địa phương nếu ta làm thật tốt. Do đó cần có những tiêu chí cụ thể, đó là: Không nên sao chép công trình đã có của một địa phương khác dù đó là công trình nổi tiếng, làm như vậy sẽ ảnh hưởng công trình đã có, đồng thời chẳng có giá trị gì với địa phương của ta.

Từ những yêu cầu trên, thử luận bàn về mô hình đang trưng cầu dân ý, như sau:

- Về hình thức, kiểu dáng: Đài tưởng niệm được thiết kế 2 phương án (PA), cả 2 PA có cấu trúc như nhau chỉ khác nhau ở phần đỉnh Đài: PA 1, 4 cạnh của đỉnh Đài được vuốt nhọn ở giữa mỗi cạnh; PA 2, 4 cạnh của đỉnh Đài được vuốt nhọn ở bốn góc; phần vuốt nhọn này có ý nghĩa gì thì chưa rõ, chưa thấy có chú thích. Tuy nhiên, hình thức vuốt nhọn này quá mạnh tạo sự chú ý cao trong khi những thành phần khác của Đài quan trọng hơn; đồng thời cho ta cảm giác gai góc khó chịu; phần trên bốn cạnh của Đài chưa có sự gắn kết chặt chẽ để tạo thành một khối chắc khỏe, vững vàng.

Bốn cửa Đài được âm bản giống hệt Đài tưởng niệm Bắc Sơn (Hà Nội), chắc hẳn tác giả và rất nhiều người cũng không hề mong muốn. Cần thể hiện Autocad 2D mặt bằng, mặt cắt, mặt đứng của Đài để có cái nhìn thấu đáo hơn, đặc biệt về tỉ lệ công trình.

- Về công năng sử dụng: Mặt bằng Đài là hình vuông nằm trên hồ nước hình tròn, có một lối vào chính từ bãi xe Quảng trường, có hai lối vào phụ từ đường An Dương Vương và từ bờ biển vào; ba lối này vào thẳng trực tiếp trong nhà Đài. Thiết nghĩ, không gian bên trong của Đài là không gian tâm linh. Do đó, không nên tổ chức lối vào trực tiếp không gian này mà chỉ được đến gần Đài là đủ.

Vị trí đặt vòng hoa của các Đoàn đại biểu đến viếng chưa thấy đề cập, thông thường các vòng hoa để sát vào đế của thành Đài (Đài của ta không thiết kế phần đế). Vậy những vòng hoa này để đâu cho hợp lý? Điểm đặt lư hương của Đài cũng chưa thấy thể hiện, phải chăng lư hương đặt giữa nhà Đài; như vậy việc lễ bái và thắp nến tri ân có hợp lý chưa? Công việc này cần phải quan tâm đúng mức.

- Việc tổ chức hồ nước quanh Đài là hạn chế công năng sử dụng; nếu tổ chức hồ nước đơn thuần ý nghĩa gì chưa rõ! có cần không? Nếu tổ chức có vòi phun để làm đẹp công trình, phục vụ người dân và du khách thì mất vẻ trang nghiêm đằm thắm, trong khi bên cạnh Quảng trường có hồ phun nước nghệ thuật, trước Đài là biển nước mênh mông. Do đó, không cần tổ chức hồ nước tại đây mà thay vào đó là những vườn hoa cây cỏ tôn tạo cho Đài...

Vì các lẽ trên, theo tôi không vội vàng ngày một ngày hai để triển khai xây dựng; không nên chỉ định tác giả thiết kế mà cần tổ chức thi tuyển rộng rãi để chọn phương án tối ưu nhất. Lớp trẻ bây giờ rất giỏi, việc tổ chức thi tuyển là tạo cơ hội để con em mình phát triển và cống hiến...

T.Q.C