Xây dựng nông thôn mới: Hiệu quả từ chương trình kiên cố hóa kênh mương
Xác định kiên cố hóa kênh mương (KCHKM) là tiêu chí quan trọng trong Chương trình (CT) xây dựng nông thôn mới (XDNTM), thời gian qua, UBND tỉnh đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ đầu tư, ưu tiên huy động các nguồn vốn phân bổ cho các địa phương thực hiện. Nhờ vậy, đến nay, hệ thống kênh mương trên địa bàn tỉnh được đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu tưới tiêu, góp phần phát triển sản xuất nông nghiệp.
Hệ thống kênh mương Văn Phong trên địa bàn xã Bình Tường (huyện Tây Sơn).
Trên 1.000km kênh mương được kiên cố hóa
Theo Sở NN&PTNT, toàn tỉnh hiện có 165 hồ chứa nước lớn nhỏ với tổng dung tích chứa 566,4 triệu m3, trong đó có 8 hồ chứa nước có dung tích chứa từ 5 triệu m3 trở lên. Ngoài ra, toàn tỉnh còn có hơn 107 đập dâng trên sông suối, 96 trạm bơm, 2.943 km kênh mương thủy lợi, cung cấp nước tưới cho trên 143 ngàn ha lúa, hoa màu hàng năm. Tuy nhiên, trước đây phần lớn hệ thống kênh mương là kênh đất, sử dụng trong thời gian dài, nên hiệu quả tưới tiêu không cao, gây thất thoát lượng nước khá lớn trong quá trình vận hành, tưới tiêu phục vụ sản xuất nông nghiệp nói chung.
Từ năm 2011, khi bắt tay vào thực hiện CT XDNTM, xác định nhiệm vụ KCHKM là rất quan trọng nhằm nâng cao hiệu quả sản xuất nông nghiệp, tăng thu nhập cho nông dân, UBND tỉnh đã có chủ trương đẩy mạnh thực hiện CT KCHKM. Sau gần 5 năm triển khai, cùng với chính sách hỗ trợ kinh phí từ Trung ương, tỉnh, vốn lồng ghép của các CT, dự án, đến nay, các địa phương trong tỉnh đã kiên cố hóa được trên 1.065 km kênh mương, đáp ứng nhu cầu tưới tiêu hiệu quả cho 96.864 ha lúa và hoa màu trên địa bàn tỉnh, chiếm tỉ lệ 67,3% tổng diện tích cây trồng hàng năm của tỉnh.
Ông Nguyễn Văn Phú, Giám đốc Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định, cho biết: Đơn vị hiện đang quản lý, vận hành 15 hồ chứa nước lớn và gần 700 km kênh mương thủy lợi, hàng năm đảm bảo tưới cho gần 60.000 ha lúa, hoa màu, cung cấp nước cho nuôi trồng thủy sản ở các xã khu Đông Tuy Phước, Quy Nhơn. Để từng bước kiên cố hóa hệ thống kênh mương thủy lợi giúp các xã khu vực nông thôn XDNTM, từ nguồn kinh phí cấp bù thủy lợi phí của Trung ương, mỗi năm, đơn vị đầu tư từ 18-20 tỉ đồng để bê tông hóa từ 10- 15 km kênh mương cấp 1. Nhờ vậy, đến nay, trong tổng số gần 700 km kênh mương do đơn vị quản lý đã có gần 400 km kênh được kiên cố hóa, đáp ứng nhu cầu tưới tiêu cho sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh. CT KCHKM đã mang lại hiệu quả thiết thực, tiết kiệm được lượng nước tưới đáng kể, thời gian tưới cũng nhanh hơn.
Xác định tiêu chí thủy lợi là khâu đột phá quan trọng trong XDNTM, thời gian qua, các địa phương cũng đã tranh thủ các nguồn vốn hỗ trợ của Nhà nước, cùng với ngân sách địa phương, huy động sức dân tập trung đầu tư KCHKM. Ông Hà Ngọc Tân, Phó Chủ tịch UBND huyện Phù Mỹ, cho biết: “CT KCHKM ở Phù Mỹ đã thực sự đem lại hiệu quả thiết thực cho sản xuất nông nghiệp ở địa phương. Đến nay, toàn huyện đã kiên cố hóa được 179,5 km kênh mương, đạt tỉ lệ 71% tổng chiều dài kênh mương trên địa bàn. Cùng với đó, nhiều công trình thủy lợi, hồ chứa cũng được địa phương quan tâm đầu tư nâng cấp, sửa chữa. Nhờ vậy, năng suất lúa và các loại cây trồng cạn trên địa bàn huyện nhiều năm trở lại đây tăng khá cao, góp phần nâng cao thu nhập, cải thiện đời sống của bà con nông dân”.
Kênh mương nội đồng đưa nước từ hồ Hội Sơn tưới cho nhiều diện tích hoa màu tại Phù Cát.
Tiếp tục đẩy mạnh
Ông Phan Thành Giản, Phó Chánh văn phòng Điều phối XDNTM thuộc Sở NN&PTNT, khẳng định: Việc thực hiện CT KCHKM gắn với XDNTM tại các địa phương trong tỉnh đã phát huy hiệu quả rõ rệt. Nhờ hệ thống kênh mương được xây dựng kiên cố đã góp phần tăng hiệu quả tưới của các công trình thủy lợi; giảm chi phí nạo vét kênh mương hàng năm, tăng hiệu quả sản xuất nông nghiệp. Tính đến nay, toàn tỉnh đã có 63/122 xã hoàn thành tiêu chí thủy lợi. Trong năm 2015, UBND tỉnh sẽ tiếp tục đầu tư gần 30 tỉ đồng (gồm hỗ trợ xi măng và tiền mặt) để hỗ trợ các địa phương thực hiện KCHKM với chiều dài gần 197 km, đảm bảo tưới cho 10.522 ha lúa và hoa màu. Trong đó, ưu tiên bê tông hóa hệ thống kênh mương phục vụ nước tưới cho các cánh đồng mẫu lớn sản xuất lúa, hoa màu, vùng khan hiếm về nguồn nước, vùng đất xấu, vùng thường xuyên bị lũ lụt, dễ sạt lở hoặc bồi lấp, vùng nuôi trồng thủy sản ven biển tại các xã về đích NTM vào cuối năm nay.
Bên cạnh đó, hiện nay, Sở NN&PTNT cũng đang xây dựng Đề án thực hiện chính sách hỗ trợ KCHKM, kênh mương nội đồng giai đoạn 2016-2020 để trình UBND tỉnh phê duyệt, nhằm tiếp tục hỗ trợ các xã XDNTM hoàn thiện hệ thống hạ tầng thủy lợi. Theo Đề án được xây dựng, dự kiến trong giai đoạn từ năm 2016-2020, toàn tỉnh tiếp tục thực hiện kiên cố 590 km kênh mương, kênh mương nội đồng với tổng kinh phí thực hiện 391 tỉ đồng; bình quân mỗi năm kiên cố hóa 118 km, với nhu cầu vốn 78 tỉ đồng. Ngành Nông nghiệp tỉnh cũng đề nghị UBND tỉnh ưu tiên nguồn vốn đầu tư KCHKM ở các vùng thường xuyên bị hạn hán, vùng trạm bơm để tiết kiệm nhiên liệu, vùng phục vụ cây trồng có giá trị kinh tế cao. Đồng thời, tỉnh cũng ưu tiên hỗ trợ kinh phí để KCHKM tại các xã đăng ký hoàn thành XDNTM giai đoạn 2016-2020 và các xã khu vực miền núi, vùng sâu, vùng xa của tỉnh.
Bài và ảnh: NGUYỄN HÂN