TRÊN DIỄN ĐÀN QUỐC HỘI
Nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước
Tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIII, đóng góp ý kiến vào báo cáo kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội năm 2012, đại biểu Nguyễn Văn Cảnh - Ðoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Ðịnh - đã đề xuất 2 vấn đề liên quan đến việc nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước và đẩy nhanh tiến trình thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các doanh nghiệp nhà nước (DNNN). Dưới đây là nội dung bài phát biểu của đại biểu Nguyễn Văn Cảnh.
Hiện nay, ngân sách của chúng ta còn hạn hẹp, nhưng nhu cầu của các ngành, các địa phương thì nhiều, vì vậy chúng ta phải đảm bảo từng khoản ngân sách chi ra phải đem lại hiệu quả cao nhất, không chỉ là hiệu quả về mặt kinh tế mà còn xét đến nhiều mặt như: y tế, văn hóa xã hội, chính trị, an ninh quốc phòng… Để đảm bảo hiệu quả, phải có phương pháp để các khoản ngân sách được chi phải tính được hiệu quả của kết quả đầu ra, không chỉ dựa vào việc đánh giá tình hình sử dụng ngân sách căn cứ vào kết quả thực hiện theo đầu vào như hiện nay.
Để đánh giá được hiệu quả như vậy, chúng ta cần có Bộ chỉ số đánh giá tính hiệu quả dựa trên các con số để tăng tính định lượng. Chúng ta đã dùng chỉ số ICOR để đánh giá hiệu quả đầu tư vốn của các thành phần kinh tế, thì nay việc xây dựng Bộ chỉ số đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách của các ngành, địa phương là cần thiết. Bộ chỉ số là chỉ số tổng hợp các chỉ số như chỉ số ICOR dùng để đánh giá hiệu quả vốn đầu tư, chỉ số PCI đánh giá năng lực cạnh tranh cấp tỉnh, chỉ số đo sự hài lòng của người dân đối với các dự án xã hội, đối với chính quyền, chỉ số phát triển con người HDI, tốc độ tăng trưởng, chỉ số giảm nghèo, thất nghiệp và nhiều chỉ số khác. Khi có các chỉ số này, chúng ta có thể thấy được hiệu quả sử dụng vốn ngân sách của từng ngành, địa phương, của từng dự án. Qua đây các ngành, địa phương có trách nhiệm phấn đấu để sử dụng nguồn ngân sách có hiệu quả nhất. Các ngành, các địa phương cũng dễ dàng hơn trong việc đánh giá hiệu quả việc sử dụng ngân sách của cấp mình quản lý.
Việc sử dụng nguồn ngân sách có hiệu quả từ trung ương đến địa phương, từ công trình quốc gia đến các công trình nông thôn sẽ tạo điều kiện để nguồn ngân sách ngày càng tăng lên, khi đó việc phân bổ ngân sách sẽ dễ dàng hơn. Ngân sách đưa về các ngành, địa phương sẽ tăng lên.
Một địa phương sử dụng ngân sách có hiệu quả, ngoài việc thúc đẩy kinh tế-xã hội của địa phương mình phát triển, thì mô hình dựa trên các chỉ số sẽ dễ dàng được nhân rộng ra nhiều địa phương khác.
Khi Bộ chỉ số này được xây dựng xong, trước hết là thực hiện đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách của các ngành, địa phương trong trung hạn sau 3 năm đến 5 năm, vì trong giai đoạn đầu sẽ có độ trễ nhất định, cần một thời gian để thấy được tính hiệu quả của việc sử dụng ngân sách dựa trên Bộ chỉ số này, khi đó sẽ tiến hành tổng kết thực tiễn, đánh giá hiệu quả, cũng như tác động của từng chỉ số đối với tình hình phát triển của từng ngành, địa phương, đối chiếu lại với lý luận để đúc kết kinh nghiệm nhằm mở rộng triển khai đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách theo bộ chỉ số này trong cả ngắn, trung và dài hạn được tốt hơn.
Thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các DNNN
Đẩy nhanh quá trình thoái vốn đầu tư ngoài ngành của các DNNN để tập trung nguồn lực vào ngành sản xuất chính là cấp thiết trong tình hình hiện nay, để đảm bảo các DNNN tập trung nguồn lực vào lĩnh vực kinh doanh chính của mình, tạo điều kiện cho hoạt động sản xuất kinh doanh, cũng như các dự án thuộc lĩnh vực kinh doanh chính của DNNN được tiếp tục triển khai, mở rộng, đẩy nhanh quá trình tái cơ cấu DNNN, chuyển nguồn vốn đầu tư đến các dự án phục vụ tốt hơn cho xã hội, sớm tạo sự ổn định hơn cho nền kinh tế.
Tôi đề nghị Chính phủ cần có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cho phép phần vốn và tài sản mà DNNN cần thoái vốn được định giá phù hợp với thực tế của thị trường, có như vậy thì lộ trình thoái vốn mới được đảm bảo. Lộ trình thoái vốn của các DNNN cũng cần tính toán để đảm bảo tại từng thời điểm thoái vốn, phần vốn và tài sản của Nhà nước được bảo toàn ở mức cao nhất.
Khi DNNN thoái vốn, thì cần có doanh nghiệp mua lại nguồn vốn đó. Tôi đề nghị Chính phủ có chính sách để các loại hình doanh nghiệp ngoài nhà nước đang hoạt động cùng lĩnh vực mà DNNN thoái vốn, có điều kiện thuận lợi để tiếp cận tín dụng, mua lại một phần khoản vốn này, và cũng phải đảm bảo các doanh nghiệp vay vốn phải là những doanh nghiệp đang hoạt động có hiệu quả hoặc doanh nghiệp đã hoạt động có hiệu quả nhưng đang thiếu vốn.
Với chính sách kép là Chính phủ vừa có văn bản chỉ đạo, hướng dẫn cho phép phần vốn và tài sản mà DNNN cần thoái vốn được định giá phù hợp với thực tế của thị trường, cùng với việc Chính phủ tạo môi trường thuận lợi để doanh nghiệp thuộc thành phần khác được tiếp cận vốn mua lại số vốn đầu tư ngoài ngành của DNNN, sẽ thúc đẩy tiến trình thoái vốn của các DNNN diễn ra nhanh hơn. Bên cạnh đó còn giải quyết một số lượng lớn các doanh nghiệp đang gặp khó khăn, tạo thêm công ăn việc làm cho người lao động, góp phần ổn định kinh tế-xã hội. Vốn được đưa vào thị trường trong lĩnh vực DNNN rút vốn cũng sẽ được các loại hình doanh nghiệp khác sử dụng hiệu quả, làm tăng hiệu quả sử dụng vốn.
Việc xây dựng Bộ chỉ số đánh giá hiệu quả sử dụng ngân sách thì đòi hỏi nhiều công sức, thời gian và cần tham khảo nhiều mô hình của các nước trên thế giới. Việc đẩy nhanh quá trình thoái vốn của các DNNN, tạo điều kiện tiếp cận tín dụng cho các doanh nghiệp là cấp bách. Vì vậy tôi rất mong Quốc hội, Chính phủ xem xét 2 đề xuất nêu trên và nếu được thì sẽ sớm triển khai để đẩy nhanh tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế, sớm có cơ sở đánh giá việc sử dụng hiệu quả nguồn ngân sách nhà nước, căn cứ cả việc đánh giá đầu vào và kết quả đầu ra của ngân sách.