Giảm đau hiệu quả sau mổ với Ketamin liều thấp

Giảm đau sau mổ là vấn đề ngày càng được quan tâm trong hoạt động điều trị ở các bệnh viện. Với nhiều lợi điểm, Ketamin liều thấp được khẳng định là phương án tối ưu để dự phòng đau sau mổ tầng trên ổ bụng.  

Phẫu thuật các tạng ở tầng trên ổ bụng là phẫu thuật lớn, hay gặp ở bệnh nhân lớn tuổi, có bệnh lý kèm theo. Đau sau mổ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả hồi phục sức khỏe và tâm lý của người bệnh. Giảm đau sau mổ không những xoa dịu về mặt thể chất mà còn nâng đỡ về tinh thần, giúp bệnh nhân nhanh chóng lấy lại cân bằng tâm lý, sớm vận động trở lại, giảm thời gian nằm viện.

Giảm đau hiệu quả

Lâu nay, Morphin là thuốc chính dùng giảm đau cho các trường hợp đau mức độ nặng (phẫu thuật lồng ngực, tầng trên ổ bụng). Tuy nhiên, khi dùng Morphin liều cao, kéo dài gây nên hiện tượng dung nạp cấp và tăng tác dụng không mong muốn. Trong khi đó, Ketamin là thuốc gây mê tĩnh mạch duy nhất có tác dụng giảm đau trong mổ và trong các thủ thuật. Tác động của Ketamin làm giảm sự nhạy cảm của thần kinh trung ương với các kích thích gây đau, dẫn đến giảm hiện tượng tăng cảm giác đau và giảm cường độ đau.

Bác sĩ Nguyễn Văn Huấn kiểm tra sức khỏe bệnh nhân N.N.T (16 tuổi, ở TP Quy Nhơn) sau phẫu thuật điều trị đa chấn thương vùng ổ bụng.

Để có cơ sở nhìn nhận chính xác về tác dụng của Ketamin, bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Văn Huấn, Trưởng khoa Phẫu thuật - Gây mê hồi sức và các cộng sự ở BVĐK tỉnh đã thực hiện đề tài “Đánh giá hiệu quả giảm đau của Ketamin liều thấp trong dự phòng đau sau mổ tầng trên ổ bụng”. Đề tài nghiên cứu trên 120 bệnh nhân thuộc diện mổ chương trình từ tháng 5.2013 đến tháng 4.2015. Các loại phẫu thuật được nghiên cứu là cắt túi mật, lấy sỏi ống mật chủ, cắt dạ dày, cắt gan, cắt lách - tụy.

“Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong những giờ đầu sau mổ, ở nhóm có sử dụng Ketamin liều thấp dự phòng đau có hiệu quả giảm đau tốt hơn so với nhóm không dùng liều dự phòng”, bác sĩ Huấn cho biết.

Cụ thể, điểm đau VAS trung bình lúc nghỉ trong 8 giờ đầu sau mổ ở nhóm có sử dụng Ketamin liều thấp là 2,57 ± 0,63 (so với mức 4,02 ± 0,72 ở nhóm không có liều dự phòng). Điểm đau VAS lúc hít vào sâu ở 24 giờ là 4,2 ± 0,8 (so với 4,57 ± 0,72); điểm đau VAS khi ho là 3,56 ± 0,7 (so với 4,36 ± 0,67).

Cần nhân rộng

Tại buổi nghiệm thu được tổ chức chiều 2.8, các thành viên của Hội đồng Khoa học chuyên ngành tỉnh đều đánh giá cao kết quả nghiên cứu và xếp loại Xuất sắc đối với đề tài “Đánh giá hiệu quả giảm đau của Ketamin liều thấp trong dự phòng đau sau mổ tầng trên ổ bụng”.

Theo Giám đốc TTYT TP Quy Nhơn Đỗ Tiến Dũng, đề tài đã chứng minh và phân tích rõ những lợi ích và các biến chứng xảy ra khi thực hiện giảm đau bằng Ketamin liều thấp trong dự phòng đau sau mổ tầng trên ổ bụng. “Đây là một kỹ thuật mới trong điều trị bệnh lý đau sau mổ, có thể tiến hành tại các cơ sở y tế trong tỉnh, khi các thầy thuốc được đào tạo và huấn luyện kỹ lưỡng, có hệ thống, bài bản”, bác sĩ Dũng nhận định.

Là người chuyên về mổ tiêu hóa, gan mật và các bệnh lý khác ở tầng trên ổ bụng, bác sĩ Đoàn Nhật Quang, Trưởng khoa Ngoại Tổng hợp (BVĐK khu vực Bồng Sơn) rất tâm đắc và đánh giá cao kết quả nghiên cứu của đề tài. Bác sĩ Quang đề xuất ứng dụng kết quả nghiên cứu ở BVĐK khu vực Bồng Sơn cũng như các cơ sở y tế khác chưa có thước đo mức độ đau (VAS) và máy giảm đau do bệnh nhân tự kiểm soát (PCA).

Để có cơ sở ứng dụng rộng rãi kết quả nghiên cứu của đề tài, Trưởng phòng Quản lý khoa học (Sở KH&CN) Từ Mẫn Hiền đề nghị nhóm nghiên cứu xây dựng quy trình kỹ thuật sử dụng Ketamin liều thấp trong dự phòng đau sau mổ tầng trên ổ bụng. Ông Hiền cũng cho biết, Sở KH&CN sẽ phối hợp với Sở Y tế tính toán kế hoạch tập huấn cho bác sĩ ở các bệnh viện trong tỉnh để áp dụng quy trình này trong hoạt động điều trị, góp phần phục vụ tốt hơn cho người bệnh.

NGUYỄN VĂN TRANG