U nang buồng trứng thường được phát hiện tình cờ

U nang buồng trứng là khối u nằm bên trong hay ở bề mặt buồng trứng. Khối u có vỏ bọc bên ngoài, bên trong chủ yếu chứa dịch trong, đôi khi chứa chất nhầy hoặc một số thành phần khác.

Tất cả các phụ nữ đều có thể mắc u nang buồng trứng, thậm chí kể cả phụ nữ đã mãn kinh lâu năm hoặc em bé chưa đến tuổi dậy thì. Tuy nhiên, phụ nữ ở tuổi mãn kinh nếu mắc bệnh cần phải đi khám sớm để có hướng xử trí kịp thời, vì nguy cơ mắc u ác tính cao hơn so với phụ nữ ở độ tuổi sinh sản.

Hầu hết u nang buồng trứng không gây ra triệu chứng hay sự khó chịu đặc biệt nào, nên thường hay bị bỏ qua. Phần lớn bệnh lý này được phát hiện một cách tình cờ khi bệnh nhân đi siêu âm, khám phụ khoa định kỳ hoặc một bệnh lý khác. Bệnh nhân chỉ xuất hiện triệu chứng khi khối u buồng trứng khá to, gây đau tức khó chịu vùng bụng dưới. Đôi khi khối u lớn chèn ép vào bàng quang gây tiểu khó, tiểu nhiều lần, bí tiểu. Bên cạnh đó là các biểu hiện đau bụng khi chuẩn bị có kinh nguyệt hay đau khi đang hành kinh; đau sau giao hợp; buồn nôn, nôn mửa, đau tức ngực (giống triệu chứng có thai). Ngoài ra, nếu khối u nang bị xoắn, bệnh nhân có cảm giác đau nhói, đau đột ngột và dữ dội ở vùng bụng dưới, có thể có kèm theo sốt hay nôn mửa.

Hai biến chứng hay gặp nhất của u nang buồng trứng là xoắn nang và vỡ nang buồng trứng. U nang buồng trứng xoắn để lâu không xử trí sẽ gây hoại tử khối u, gây nên tình trạng nhiễm trùng ổ bụng xung quanh khối u. Nặng hơn nữa có thể gây nhiễm trùng máu. Ngoài ra, khối máu đông được tạo thành trong lòng các mạch máu nuôi buồng trứng có thể di chuyển lên phổi gây bệnh lý nhồi máu phổi, hoặc lên não gây nên nhồi máu não, có thể gây tử vong nếu không xử trí kịp thời. Vỡ nang buồng trứng gây chảy máu trong ổ bụng, cần được phẫu thuật sớm. Một số biến chứng ít gặp khác như chảy máu trong nang, ung thư hóa buồng trứng.

Hầu hết các nang của buồng trứng xuất hiện và tự biến mất sau vài ba chu kỳ kinh nguyệt nên chúng ta không cần phải can thiệp gì thêm. Một số ít trường hợp u nang tồn tại dai dẳng (u nang thực thể) không thể tự tiêu đi và cần phải can thiệp bằng phẫu thuật. Khi phẫu thuật, tùy theo bản chất từng loại khối u, độ tuổi bệnh nhân, nhu cầu sinh đẻ mà thầy thuốc có thể cắt bỏ toàn bộ bên buồng trứng có chứa khối u nang hoặc chỉ đơn thuần bóc đi khối u nang, chừa lại mô buồng trứng lành.

U nang buồng trứng có thể gây vô sinh. Điều này chưa được chứng minh một cách rõ ràng nhưng có thể gây ra tình trạng hiếm muộn, sẩy thai, dọa sinh non, khối u tiền đạo gây khó khăn trong quá trình chuyển dạ. Nếu đang mang thai mà được chẩn đoán u nang thực thể, bệnh nhân cần được phẫu thuật từ khi thai ở độ tuổi 14-28 tuần.

Vì không biết rõ nguyên nhân nên không thể có biện pháp phòng ngừa đặc biệt nào đối với u nang buồng trứng. Điều cần thiết là phụ nữ nên đi khám phụ khoa định kỳ để phát hiện không chỉ u nang buồng trứng mà còn những bệnh lý phụ khoa khác.

BS NGUYỄN HỮU TIẾN