Bảo tồn và phát huy nghệ thuật bài chòi: Cần kế hoạch triển khai cụ thể, lâu dài
Nghệ thuật bài chòi Bình Ðịnh đã được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Tuy nhiên, việc xây dựng kế hoạch cụ thể triển khai công tác bảo tồn và phát huy di sản đặc biệt này vẫn còn chậm trễ.
Nỗ lực tổ chức các hoạt động “ngắn hạn”
Cuối tháng 8.2015, Hoài Nhơn là huyện đầu tiên trong tỉnh tổ chức Liên hoan Hội đánh bài chòi cổ dân gian với sự tham gia của các xã, thị trấn. Liên hoan có sự tiếp nối các hoạt động bảo tồn và phát huy di sản bài chòi trong những năm gần đây, như mời nghệ nhân về địa phương tập huấn cho các “hạt nhân”, cán bộ văn hóa; thành lập các CLB bài chòi cổ và tổ chức nhiều hội đánh bài chòi cổ dân gian vào các dịp lễ, tết.
Tại TP Quy Nhơn, mới đây, Chi hội Văn nghệ dân gian (thuộc Hội VHNT tỉnh) phối hợp Trung tâm VH-TT&TT TP tổ chức Sinh hoạt chuyên đề “Cái hay, cái đẹp của nghệ thuật bài chòi dân gian Bình Định”. Trong buổi sinh hoạt, nhà nghiên cứu Nguyễn An Pha cùng với các nghệ nhân đã giới thiệu và minh họa sinh động về nghệ thuật bài chòi dân gian.
“UBND TP Quy Nhơn đã quan tâm chỉ đạo hỗ trợ một phần kinh phí, nhưng việc tổ chức Hội đánh bài chòi cổ chủ yếu phải dựa vào sự ủng hộ của người dân và du khách. Khi người chơi đã giảm nhiều sau dịp Tết cổ truyền, chúng tôi rất chật vật xoay xở để trả thù lao cho các nghệ nhân, nhạc công. Phải tạm dừng Hội đánh bài chòi cổ sau mấy năm duy trì hoạt động tổ chức định kỳ phục vụ mọi người, quả thật là điều rất buồn, rất đáng tiếc”.
Ông HOÀNG VIỆT, cán bộ phụ trách tổ chức Hội đánh bài chòi cổ của Trung tâm VH-TT&TT TP Quy Nhơn
“Lần đầu tiên được tham gia chơi hội đánh bài chòi dân gian, tôi cảm thấy sức hấp dẫn của trò chơi từ diễn xuất dí dỏm, giọng hát hay của các hiệu và những câu thai có sự gần gũi với sinh viên Ngữ văn chúng tôi”, Phạm Thị Anh Đào, sinh viên khoa Ngữ văn Trường Đại học Quy Nhơn, chia sẻ.
Dù đã nỗ lực cổ súy phong trào nhưng các hoạt động nhằm phát huy nghệ thuật bài chòi chưa phong phú, đa dạng. Phần lớn các huyện, thị xã, các hội đánh bài chòi cổ dân gian chỉ sôi động trong những ngày Tết, sau đó gần như “im hơi lặng tiếng”. Chỉ ở TP Quy Nhơn mới duy trì đều đặn Hội đánh bài chòi cổ vào những ngày cuối tuần, phục vụ người dân và du khách. Tuy nhiên, gần đây Hội cũng phải tạm dừng.
Cần kế hoạch triển khai đồng bộ
Nhìn lại hoạt động bảo tồn và phát huy nghệ thuật bài chòi dân gian trong những năm qua, dù ngành văn hóa và các địa phương trong tỉnh đã có nỗ lực, nhưng các hoạt động còn mang tính “tự phát”, chỉ tập trung vào một số thời điểm mà chưa có định hướng, thống nhất triển khai một cách đồng bộ ở nhiều cấp, ngành. Từ năm 2014, Sở VH-TT&DL đã chỉ đạo xây dựng đề án bảo tồn và phát huy nghệ thuật bài chòi dân gian trên địa bàn tỉnh, nhưng đến nay vẫn chưa hoàn thành. So với các tỉnh lân cận, có ý thức gìn giữ vốn văn hóa này thì Bình Định thật sự chậm chạp.
Cách đây hơn 2 tháng, UBND tỉnh Khánh Hòa đã phê duyệt Kế hoạch Bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật bài chòi dân gian trên địa bàn tỉnh. Theo kế hoạch, ngành Văn hóa sẽ đưa bài chòi vào chương trình liên hoan nghệ thuật quần chúng của tỉnh, tiến đến xây dựng liên hoan nghệ thuật bài chòi dân gian 2 năm/lần; phối hợp với các huyện, thị, thành phố xây dựng chương trình bảo tồn nghệ thuật bài chòi theo đặc thù của địa phương. Ở Phú Yên, UBND tỉnh cũng đã xây dựng Kế hoạch Bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể loại hình nghệ thuật bài chòi giai đoạn 2015 - 2020. Kế hoạch được triển khai thực hiện gồm 10 nội dung chủ yếu, trong đó có những hoạt động cụ thể và thiết thực nhằm khôi phục, bảo tồn và phát huy nghệ thuật bài chòi…
Ở tỉnh ta, ngày 16.7.2015, Sở VH-TT &DL đã có Tờ trình số 1350 gửi UBND tỉnh về việc xin chủ trương và kinh phí mở lớp bồi dưỡng ngắn hạn nghệ thuật bài chòi cho đối tượng cán bộ tỉnh. Tuy nhiên, đề xuất này chưa được UBND tỉnh chấp thuận, mà giao Sở VH-TT&DL trước mắt cần “nghiêm túc thực hiện việc xây dựng đề án/kế hoạch triển khai cụ thể công tác bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa phi vật thể nghệ thuật bài chòi như UBND tỉnh đã chỉ đạo tại Công văn số 465/UBND - VX ngày 2.2.2015” (theo Công văn số 3849/UBND - VX ngày 12.8.2015).
HOÀI THU