Xây dựng và thực hiện quy trình vận hành, điều tiết nước các hồ chứa nước: Ðảm bảo an toàn trong mùa mưa lũ
Thời gian qua, bên cạnh việc đầu tư sửa chữa, nâng cấp các hồ chứa nước đã xuống cấp, tỉnh ta cũng xây dựng và thực hiện phương án phòng chống lụt bão (PCLB), quy trình vận hành, điều tiết nước các hồ chứa nước, nhằm đảm bảo an toàn cho các hồ chứa và người dân ở vùng hạ du. PV Báo Bình Ðịnh đã phỏng vấn ông Phan Xuân Hải, Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi, Ðê điều và PCLB tỉnh (thuộc Sở NN&PTNT), quanh vấn đề này.
* Xin ông cho biết thực trạng các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh ta hiện nay?
- Tỉnh ta hiện có 161 hồ chứa nước lớn nhỏ với tổng dung tích chứa 566,4 triệu m3 nước, trong đó Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định (KTCTTLBĐ) quản lý 15 hồ chứa nước lớn; các địa phương quản lý 146 hồ chứa nước vừa và nhỏ. Từ năm 2003 đến nay, tỉnh ta đã sử dụng nhiều nguồn vốn khác nhau để đầu tư xây dựng 8 hồ chứa nước và nâng cấp 44 hồ. Riêng năm 2015, tỉnh đã đầu tư 17,5 tỉ đồng để nâng cấp tràn xả lũ hồ chứa nước Chánh Hùng và tràn xả lũ hồ Hóc Xeo (Phù Cát); sửa chữa cống lấy nước hồ chứa Làng Trợi (Vân Canh)...
Các địa phương cũng đã nâng cấp, sửa chữa nhiều công trình thủy lợi, từng bước đáp ứng yêu cầu về an toàn hồ chứa, phục vụ tốt hơn cho sản xuất nông nghiệp. Tuy vậy, qua kiểm tra thực tế, toàn tỉnh hiện có 47 hồ chứa nước (chủ yếu do các địa phương quản lý) đang bị hư hỏng, xuống cấp, cần phải đầu tư sửa chữa. Phần lớn các hồ chứa nước nói trên được xây dựng lâu năm, bằng biện pháp thủ công, qua thời gian sử dụng bị tác động bởi thiên tai, bão lũ nên đã bị hư hỏng, xuống cấp. Do kinh phí hạn chế nên các địa phương chưa có điều kiện nâng cấp, sửa chữa các hồ chứa bị hư hỏng.
* Ông có thể cho biết thêm về phương án PCLB cho các công trình hồ chứa trong mùa mưa bão năm nay?
- Nhằm đảm bảo an toàn hồ chứa, hàng năm, UBND tỉnh đều chỉ đạo các đơn vị quản lý hồ chứa xây dựng phương án PCLB cho các hồ chứa nước. Riêng đối với 15 hồ chứa nước lớn do Công ty KTCTTLBĐ quản lý, có 5 hồ: Định Bình, Núi Một, Thuận Ninh, Hội Sơn, Vạn Hội, UBND tỉnh trực tiếp phê duyệt phương án PCLB và quyết định thành lập Ban chỉ huy (BCH) PCLB cho các hồ chứa nói trên. 10 công trình còn lại do công ty phối hợp với các địa phương xây dựng, phê duyệt và thực hiện. Thời gian qua, Công ty KTCTTLBĐ đã làm tốt công việc này.
Với các hồ chứa do địa phương quản lý, phương án PCLB chủ yếu do UBND các xã xây dựng, phê duyệt và thực hiện. Một số hồ có dung tích khá lớn, như: Thạch Khê (Hoài Ân); Diêm Tiêu (Phù Mỹ); Mỹ Bình (Hoài Nhơn) do UBND các huyện phê duyệt phương án PCLB và chỉ đạo ngành chức năng, chính quyền cấp xã, thị trấn thực hiện. Nhìn chung, phương án PCLB các hồ chứa nước do chính quyền các địa phương xây dựng còn mang tính chung chung.
* Việc xây dựng và thực hiện quy trình vận hành điều tiết các hồ chứa nước trên địa bàn tỉnh được thực hiện như thế nào, thưa ông?
- Công tác vận hành, điều tiết các hồ chứa trước, trong và sau các đợt mưa lũ được tỉnh đặc biệt quan tâm. Hiện nay, tỉnh ta có 3 hồ chứa thủy điện (Vĩnh Sơn A, Vĩnh Sơn B, Trà Xom 1) và 3 hồ chứa thủy lợi lớn (Định Bình, Núi Một, Thuận Ninh) được vận hành theo quy trình liên hồ chứa lưu vực sông Côn - Hà Thanh. Quy trình vận hành, điều tiết nước tại các hồ chứa nói trên trong mùa mưa lũ năm nay sẽ được thực hiện theo Quyết định số 1462/QĐ-TTg ngày 21.8.2014 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Côn-Hà Thanh trong mùa mưa lũ hàng năm. Mực nước cao nhất trước lũ và trong mùa lũ của các hồ phải được thực hiện đúng theo quy định. Nguyên tắc vận hành điều tiết nước được thực hiện theo thứ tự ưu tiên: An toàn tuyệt đối cho công trình; góp phần giảm lũ hạ du; đảm bảo hiệu quả cấp nước sản xuất vùng hạ du; đảm bảo hiệu quả phát điện.
“Phần lớn các hồ chứa nước nói trên được xây dựng lâu năm, bằng biện pháp thủ công, qua thời gian sử dụng bị tác động bởi thiên tai, bão lũ nên đã bị hư hỏng, xuống cấp. Do kinh phí hạn chế nên các địa phương chưa có điều kiện nâng cấp, sửa chữa các hồ chứa bị hư hỏng”
Đồng thời, căn cứ vào mực nước tại các trạm thủy văn để quyết định dừng xả lũ và vận hành các hồ chứa giảm lũ. Theo quy định của Chính phủ, khi mực nước tại Trạm thủy văn Bình Nghi đạt 16,2 m; tại Thạnh Hòa là 7 m thì dừng xả lũ và khi mực nước tại Trạm thủy văn Bình Nghi 16,5 m và Thạnh Hòa 7,5 m thì vận hành các hồ giảm lũ. Khi vận hành giảm lũ cho hạ lưu, phải tuân thủ theo quy định trình tự, phương thức đóng, mở cửa van các công trình xả được cấp có thẩm quyền ban hành, đảm bảo không gây ra lũ nhân tạo đột ngột, bất thường, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của nhân dân khu vực hạ du hồ chứa.
BCH PCLB&TKCN điều phối chung và kiểm soát, vận hành liên hồ chứa. Tùy trạng thái lưu lượng nước tới, dự báo thiên tai, tình trạng ngập lụt hạ du, lượng đang tích trữ trong hồ… BCH sẽ chỉ đạo các đơn vị trực tiếp quản lý các hồ chứa thực hiện; khi có thiên tai xảy ra, các đơn vị phải báo cáo tình hình quan trắc cho BCH ít nhất 4 lần/ngày. Nếu thiên tai ở mức độ căng thẳng hơn thì tăng số lần kiểm tra, quan trắc và báo cáo. Đối với các hồ chứa nhỏ, việc quản lý vận hành thuộc chính quyền địa phương. Trường hợp có phát sinh bất thường, BCH PCLB&TKCN tỉnh sẽ chỉ đạo các địa phương thực hiện quy trình vận hành.
* Xin cảm ơn ông
PHẠM TIẾN SỸ (Thực hiện)