Lãng phí đất công
Nhiều đơn vị doanh nghiệp (DN) sử dụng đất sai mục đích hoặc bỏ không hàng chục ngàn mét vuông đất nhiều năm liền, nợ tiền thuê đất hàng tỉ đồng.
Sử dụng đất trái mục đích, cho thuê lại kiếm lời
Khu đất số 01 Nguyễn Tất Thành rộng 11.569,4 m2 nằm ở vị trí đắc địa của TP Quy Nhơn với 4 mặt tiền được Cảng hàng không Phù Cát - chi nhánh Tổng Công ty Hàng không Việt Nam thuê để làm kinh doanh, dịch vụ. Tuy nhiên, ngoài xẻ riêng 1.076,84 m2 đất thuê làm văn phòng và cung ứng dịch vụ làm sân tenis, đơn vị này chia nhỏ các mặt tiền cho 13 cá nhân thuê lại để kinh doanh cà phê, sinh vật cảnh hay sửa chữa ô tô với tổng diện tích 3.446,7 m2. Giá cho thuê mỗi lô đất mỗi tháng dao động từ vài triệu đến vài chục triệu đồng.
“Đến cuối năm 2014, trên địa bàn TP Quy Nhơn có 173 đơn vị còn nợ 105,28 tỉ đồng tiền thuê đất. Trong đó, nhóm nợ chờ miễn, giảm, điều chỉnh là 92,95 tỉ đồng; nợ khó thu 10,02 tỉ đồng; nợ có khả năng thu chỉ 2,31 tỉ đồng”
(Nguồn: Chi cục Thuế TP Quy Nhơn)
QL1D đoạn từ ngã ba Long Vân xuống hết đường Tây Sơn là khu vực được cho thuê lại nhiều nhất, trong đó không ít khu rộng hàng ngàn mét vuông. Điển hình, Công ty Cổ phần In và bao bì Bình Định (20 Nguyễn Văn Trỗi, Quy Nhơn) đã cho Công ty Cổ phần Fresenius Kabi Bidiphar thuê 2.436 m2 làm kho chứa hàng trên vị trí đất rộng 9.974 m2 QL1D thuộc phường Nhơn Phú từ năm 2011. Từ năm 2007 đến nay, Công ty cổ phần Đầu tư và xây dựng HUD 405 - Bình Định cho 2 công ty thuê lại trên 2.900 m2 để làm cửa hàng kinh doanh và làm nhà kho tại số 70 Tây Sơn. Chưa hết, tại số 33A Tây Sơn, Xí nghiệp thực phẩm Quy Nhơn chuyển 1.200 m2 đất thuê làm văn phòng cho thuê làm sân bóng đá mini. Tại số 18 Tây Sơn (cũ), 1.720 m2 đất văn phòng và cơ sở sản xuất của Công ty CP Sản xuất, Thương mại và Đầu tư Nam Minh được chuyển thành điểm kinh doanh dịch vụ giải khát và sân bóng đá mini.
Đây chỉ là điểm mặt một số vị trí đất thuê sử dụng không đúng mục đích hoặc sử dụng đất thuê và tài sản thuê trên đất để cho thuê lại đã bị Thanh tra tỉnh phát hiện ra trong quá trình kiểm tra thực tế. Theo kết quả kiểm tra, có đến 33/87 vị trí đất với tổng diện tích trên 30.000 m2 đã được cho thuê lại trong một thời gian dài.
“Các DN đã giấu việc cho thuê lại, không khai báo tình hình sử dụng đất hàng năm với cơ quan chức năng, đến khi chúng tôi kiểm tra thực tế giấy tờ, sổ sách trực tiếp tại các đơn vị này mới phát hiện ra”, một thành viên trong đoàn thanh tra đã cho biết.
Lãng phí đất, nợ đọng hàng tỉ đồng thuê đất
Trong khi một số DN sử dụng đất thuê không đúng mục đích, cho thuê lại kiếm lời tiền tỉ, thì có những DN bỏ hoang đất thuê nhiều năm liền, nợ đọng tiền thuê đất hàng tỉ đồng.
Nghịch lý này đang diễn ra tại nhiều nơi trên địa bàn TP Quy Nhơn. Như tại lô đất số 37 đường Tây Sơn - nơi Công ty TNHH Hòa Bình đang thuê tổng cộng trên 22.600 m2, sử dụng không hiệu quả. Văn phòng nhà xưởng bỏ trống, giám đốc Công ty cũng không có mặt ở Quy Nhơn và nợ tiền thuê đất gần 3,3 tỉ đồng. Cách đó không xa, ở số 105 Tây Sơn - lô đất rộng trên 19.000 m2 do Công ty Cổ phần xây dựng 47 thuê để làm kho và xưởng sửa chữa xe máy xây dựng, đến năm 2011, UBND tỉnh đã đồng ý cho chuyển đổi mục đích sử dụng đất thành xây dựng chung cư cao tầng nhưng đến nay vẫn án binh bất động, và tiền thuê đất (nợ chờ xử lý giảm) gần 1,5 tỉ đồng.
Ở vị trí số 83 Trần Hưng Đạo là 3.488 m2 đang để không, nợ gần 1 tỉ đồng tiền thuê đất. Đây là lô đất Công ty TNHH Xây dựng và Đầu tư Kiến Hoàng mua lại nhà kho của Công ty cổ phần Constrexim Bình Định,và được phép chuyển đổi để xây khách sạn từ tháng 1.2014 với hình thức thuê đất trả tiền hàng năm, tuy nhiên Công ty Kiến Hoàng hiện vẫn chưa làm thủ tục thuê đất; khu nhà kho cũng không được sử dụng.
Tương tự, Công ty cổ phần Lương thực Bình Định đang bỏ trống 3.224 m2 ở số 72 Trần Hưng Đạo và 298 m2 ở số 42 Tăng Bạt Hổ; còn 439 m2 nhà kho tại số 394 Nguyễn Thái Học được Công ty trưng dụng làm cửa hàng tiện ích song cũng chẳng mấy hiệu quả. Tiền nợ thuê đất của Công ty này nay đã trên 623 triệu đồng (đang chờ xử lý giảm tiền thuê).
Cám cảnh hơn nữa là 42.386 m2 đất ở phường Trần Quang Diệu mà DNTN Dệt may Thương mại Vạn Phát thuê để làm khu xử lý nước thải từ năm 2002 đến nay vẫn để không, một phần đất hiện đang được dân địa phương “tận dụng” làm nơi nuôi vịt, nuôi bò. Công ty này còn nợ tiền thuê đất gần 395 triệu đồng.
Tính đến thời điểm 31.12.2014, tổng số tiền nợ thuê đất của các đơn vị được thanh tra là trên 32 tỉ đồng, trong đó 31 đơn vị đang hoạt động nợ trên 30,7 tỉ đồng. Một số đơn vị nợ tiền thuê đất (nợ thông thường) với số tiền rất lớn trong một thời gian dài, dẫn đến khó có khả năng thu. Chi cục Thuế TP Quy Nhơn đã thông báo nhiều lần với các đơn vị nợ đọng thuế và áp dụng một số biện pháp cưỡng chế nhưng tiền nợ vẫn còn rất cao.
Điều đáng ngạc nhiên là cho đến nay, chưa có đơn vị nào bị xử phạt vi phạm hành chính trong việc sử dụng đất thuê không đúng mục đích. Báo Bình Định sẽ tiếp tục theo dõi vấn đề này và cung cấp cho bạn đọc trong thời gian tới.
Qua thanh tra đột xuất tại 87 vị trí đất với tổng diện tích 1.044.117 m2 của 40 đơn vị thuê đất Nhà nước trên địa bàn TP Quy Nhơn, Thanh tra tỉnh kết luận:
- Có 6 vị trí đất của 6 đơn vị sử dụng đất thuê sai mục đích với diện tích 9.629,1 m2.
- Có 27 vị trí đất của 16 đơn vị sử dụng đất thuê rồi đem cho thuê lại đất và tài sản trên đất với tổng diện tích 21.153,3 m2. Qua thanh tra, Thanh tra tỉnh xác định truy thu tiền thuê đất đối với diện tích đất cho thuê từ năm 2010 đến năm 2014 là trên 1,3938 tỉ đồng.
- Có 10 vị trí đất của 7 đơn vị với diện tích 75.233,4 m2 sử dụng không hiệu quả hoặc không sử dụng trong thời gian dài.
- Có 31 đơn vị nợ tiền thuê đất rất lớn trong nhiều năm liền. Một số đơn vị hiện không có khả năng chi trả nhưng thời gian qua chưa được cơ quan chức năng kiểm tra, xử lý nghiêm minh.
* Ngày 9.9.2015, Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng đã ban hành Quyết định xử lý kết quả thanh tra theo Kết luận việc chấp hành chính sách pháp luật trong công tác cho thuê đất, quản lý sử dụng đất và thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với các đơn vị của Thanh tra tỉnh. Theo đó, đối với các đơn vị thuê đất được thanh tra phải chấm dứt ngay tình trạng sử dụng đất sai mục đích hoặc cho thuê lại, nộp lại đầy đủ số tiền cho cá nhân, đơn vị thuê lại đất.
* Ðối với Sở TN-MT, kiểm điểm nghiêm túc đối với những tồn tại, khuyết điểm trong lĩnh vực cho thuê đất, quản lý đất; Cục Thuế tỉnh kiểm điểm nghiêm túc đối với các tổ chức và cá nhân liên quan đến việc xét giảm tiền thuê đất để thời gian kéo dài và việc nợ đọng tiền thuê đất trong thời gian qua như Kết luận Thanh tra đã nêu.
* Chủ tịch UBND tỉnh giao Sở TN-MT kiểm tra, rà soát việc sử dụng đất, tham mưu cho UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất của 17 đơn vị thuê đất nhưng không sử dụng đúng mục đích hoặc không sử dụng trong thời gian dài. Hầu hết những lô đất này nằm ở vị trí “tấc đất tấc vàng” như đường Tăng Bạt Hổ, Lê Lợi, Trần Hưng Ðạo, Tây Sơn hoặc có diện tích rất lớn, từ 2.000m2 đến trên 22.000 m2.
Quản lý đất hết sức lỏng lẻo
Mặc dù tình trạng cho thuê đất, sử dụng đất không đúng mục đích diễn ra nhiều năm, nhưng đến nay “chưa có đơn vị nào bị xử phạt vi phạm hành chính trong việc sử dụng đất thuê không đúng mục đích”, Thanh tra tỉnh nhận định.
Trách nhiệm thuộc về Sở TN-MT chưa kiểm tra thường xuyên nhằm phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp sử dụng đất không đúng mục đích, không sử dụng hoặc cho thuê lại mà chủ yếu chỉ kiểm tra theo danh sách các đơn vị được đề nghị giảm tiền thuê đất do Cục Thuế tỉnh chuyển sang. Tuy nhiên, việc kiểm tra, xác nhận điều kiện và diện tích giảm tiền thuê đất đối với một số đơn vị chưa chính xác. Chính vì thế mà đã để xảy ra tình trạng Nhà nước đã xét giảm luôn cả phần diện tích mà đơn vị đã cho thuê lại với giá cao ngất ngưởng.
Đơn cử, năm 2013, Cục Thuế tỉnh đã giảm tiền thuê đất cho Cảng hàng không Phù Cát - chi nhánh Tổng Công ty Hàng không Việt Nam toàn bộ phần đất thuê, không trừ ra phần đất sử dụng sai mục đích và cho thuê lại (1.076,84 m2 sân tenis + 3.446,7 m2 đất cho thuê lại). Tổng cộng, đã có 5 vị trí đất được giảm tiền thuê đất không đúng quy định với tổng số tiền 210 triệu đồng.
Một trường hợp khác, mặc dù Công ty Cổ phần In và bao bì Bình Định đã “xén” bớt 2.436 m2 đất nhà xưởng (trong tổng diện tích 9.974 m2 đất thuê) để cho thuê lại từ năm 2011 đến nay, do căn cứ vào hồ sơ Sở TN-MT chuyển sang, nên trong 2 năm 2012 và 2013 Cục Thuế tỉnh đã ban hành quyết định giảm tiền thuê đất cho Công ty với tổng diện tích 9.974 m2, không trừ phần đất đã được cho thuê lại.
Chưa hết, theo Hợp đồng thuê kho số 18/HĐKT giữa Công ty Cổ phần In và bao bì Bình Định với Công ty Cổ phần Fresenius Kabi Bidiphar (ký ngày 3.1.2011) đơn giá cho thuê kho cả năm 2011 là 50.000 đồng/m2/tháng, tương ứng với số tiền 50.000 đồng x 2.436 m2 = 133.980.000 đồng/tháng x12 tháng= 1.607.760.000 đồng/năm). Vào thời điểm này, giá nhà nước cho thuê đất là 7.000 đồng/ m2 /năm, tương ứng với số tiền 2.436 m2 x 7.000 đồng = 17.052.000 đồng/năm.
THU HÀ