Thoái vốn nhà nước sau cổ phần hóa: Chưa hết chật vật!
Trong số 10 doanh nghiệp (DN) thực hiện cổ phần hóa (CPH) giai đoạn 2012-2015 bán cổ phần lần đầu, chỉ có 3 DN đạt tỉ lệ theo phương án CPH được phê duyệt. Cổ phần ế ẩm, hoạt động của DN còn nhiều khó khăn, khiến việc thoái vốn nhà nước sau CPH vẫn kéo dài điệp khúc… khó!
Ế ẩm
Chiều 2.10.2015, các sở, ngành liên quan của tỉnh đã có cuộc họp bàn phương án bán cổ phần theo lô toàn bộ phần vốn nhà nước hiện còn đang nắm giữ tại Công ty cổ phần (CTCP) Giao thông thủy bộ Bình Định (37,22%, tương ứng gần 2 tỉ đồng) cho Tổng công ty PISICO Bình Định - CTCP. Đây là hoạt động được “bật đèn xanh” bởi Quyết định 41/2015/QĐ-TTg của Chính phủ ban hành ngày 15.9.2015 về việc bán cổ phần theo lô, với điểm nhấn quan trọng là giúp DN bán được hết vốn đang đầu tư trong một lần, tránh tình trạng chỉ bán được một phần và phải tổ chức nhiều cuộc đấu giá mới bán hết số cổ phần cần bán; đồng thời tránh xảy ra trường hợp tỉ lệ vốn đầu tư còn lại quá ít sau khi bán đấu giá, khiến DN mất nhiều thời gian theo dõi và quản lý tiếp phần vốn còn lại.
Bidiphar là 1 trong 3 DN thực hiện cổ phần hóa bán cổ phần lần đầu đạt tỉ lệ theo phương án cổ phần hóa đã được phê duyệt, giai đoạn 2012-2015.
- Trong ảnh: Hoạt động tại phân xưởng sản xuất thuốc của Bidiphar.
Theo ông Nguyễn Văn Hưng, Phó Giám đốc Sở Tài chính: Dù được kỳ vọng đẩy nhanh tiến độ thoái vốn nhà nước tại các DN nhà nước (DNNN), nhưng thay đổi từ Quyết định 41 không có nhiều tác động đối với các DN CPH tại Bình Định. Việc thực hiện CPH và thoái vốn một lúc nhiều DN làm cho thị trường bị bão hòa, dẫn đến số lượng cổ phần bán ra rất ít. Vì thế, việc bán cổ phần theo lô sẽ càng khó hơn, nhất là DN của tỉnh không đủ sức hút đối với nhà đầu tư.
Nhận định trên càng có cơ sở trước tình trạng cổ phiếu rao bán chẳng có ai mua. Trong tháng 3.2015, đợt đấu giá cổ phần của UBND tỉnh tại Tổng công ty PISICO bị ế nặng do kết thúc thời gian đăng ký tham gia đấu giá và nộp tiền mua cổ phần mà không có nhà đầu tư tham gia.
Đến cuối năm 2014, tỉnh ta đã “về đích” CPH 50 DNNN; trong đó, giai đoạn hoàn thành lộ trình là 2012-2015. Đây cũng là thời điểm khó khăn khi CPH được thực hiện chủ yếu là các DN hoạt động công ích và các DN hoạt động trên địa bàn miền núi. Khi thực hiện CPH, số cổ phần bán ra chủ yếu là cổ phần ưu đãi của người lao động. Đặc biệt, trong giai đoạn 2012-2015, chỉ có 3/10 DN thực hiện CPH bán cổ phần lần đầu đạt tỉ lệ theo phương án CPH đã được phê duyệt là CTCP Cấp thoát nước Bình Định, Bidiphar và CTCP Quản lý sửa chữa đường bộ Quy Nhơn. “Dù vậy, nếu nhìn ở khía cạnh mục đích cuối cùng của CPH DNNN là để thay đổi cách quản trị DN thì chúng ta vẫn chưa làm được. Bởi, một khi tỉ lệ cổ phần thoái vốn ra bên ngoài không đạt thì về bản chất DNNN vẫn chưa có sự thay đổi” - ông Nguyễn Văn Hưng phân tích.
Theo Sở Tài chính, đến thời điểm này, vẫn còn khá nhiều DN chưa thoái hết phần vốn nhà nước theo tỉ lệ quy định, trong đó có nhiều DN lớn và nhiều đơn vị làm dịch vụ công ích, như: CTCP Khoáng sản Bình Định còn 30 tỉ đồng, Công ty PISICO 239 tỉ đồng, CTCP Giao thông thủy bộ Bình Định 1,987 tỉ đồng, CTCP Môi trường đô thị Quy Nhơn 30,8 tỉ đồng…
Đề xuất thoái toàn bộ vốn nhà nước
Để gỡ khó cho DN, trong tháng 9.2015, UBND tỉnh đề xuất Bộ Tài chính, Bộ KH-ĐT xem xét trình Thủ tướng Chính phủ chấp thuận cho tỉnh bán hết phần vốn nhà nước hiện có tại 5 DN: CTCP Giao thông thủy bộ Bình Định (vốn điều lệ 5,339 tỉ đồng, tỉ lệ vốn nhà nước còn 37,22%); CTCP Tổng hợp An Lão (2,976 tỉ đồng, tỉ lệ 65%); CTCP Tổng hợp Vĩnh Thạnh (3,102 tỉ đồng, tỉ lệ 91,33%); CTCP Tổng hợp Vân Canh (2,043 tỉ đồng, tỉ lệ 87,96%) và CTCP Quản lý sửa chữa đường bộ Quy Nhơn (9,2 tỉ đồng, tỉ lệ 61,6%).
Đối với CTCP Quản lý sửa chữa đường bộ Quy Nhơn và CTCP Giao thông thủy bộ Bình Định, hoạt động chủ yếu là quản lý, duy tu, bảo dưỡng đường bộ. Theo Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg ngày 18.6.2014 của Chính phủ thì đối với lĩnh vực hoạt động của DN, Nhà nước phải nắm giữ cổ phần chi phối. Tuy nhiên, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh hàng năm của các DN này đạt thấp, ngân sách nhà nước phải thực hiện bù lỗ, thu nhập của người lao động thấp, khả năng mở rộng quy mô hoạt động cũng như đa dạng hóa ngành nghề bị hạn chế. Bên cạnh đó, khả năng cạnh tranh với các DN hoạt động trên cùng lĩnh vực thuộc các thành phần kinh tế khác gặp nhiều khó khăn, còn việc thực hiện nhiệm vụ công ích lại phụ thuộc nhiều vào khả năng của ngân sách và chiếm tỉ lệ thấp trong tổng doanh thu hàng năm của đơn vị.
Trong khi đó, 3 DN hoạt động trên địa bàn miền núi theo Quyết định số 37/2014/QĐ-TTg ngày 18.6.2014 của Chính phủ thì Nhà nước nắm giữ từ 65-75% tổng số cổ phần. Nhưng, trên thực tế, các DN của tỉnh có quy mô nhỏ, vốn điều lệ thấp (chỉ xấp xỉ 3 tỉ đồng), khả năng sinh lời bị hạn chế, tỉ suất lợi nhuận trên doanh thu cao nhất chỉ đạt 2,22% (Công ty TNHH Tổng hợp Vĩnh Thạnh), thậm chí bị thua lỗ trong năm 2014 (Công ty TNHH Tổng hợp Vân Canh lỗ 435,8 triệu đồng).
CPH DNNN là nhằm cải thiện hiệu quả sử dụng năng lực sản xuất, nâng cao hiệu quả kinh doanh của DN và phù hợp với yêu cầu của quá trình hội nhập vào nền kinh tế thế giới. Tuy nhiên, theo ông Hưng, sau khi chuyển sang cổ phần, Nhà nước vẫn nắm giữ cổ phần chi phối tại các DN, do vậy không thu hút được các nhà đầu tư. “Việc thoái hết vốn Nhà nước tại DN sẽ tạo điều kiện cho các nhà đầu tư có tiềm lực về tài chính tham gia góp vốn vào DN, qua đó đổi mới phương thức quản lý theo hướng năng động, sáng tạo, đa dạng hóa ngành nghề kinh doanh nhằm mang lại hiệu quả thiết thực cho DN. Vì thế, việc thoái toàn bộ vốn nhà nước tại 5 DN nói trên là một đòn bẩy để các DN thay đổi toàn diện và phát triển” - ông Hưng nhấn mạnh.
THU HIỀN