Kỳ vọng mang tên Methadone

Sẽ là quá sớm để khẳng định hiệu quả của Đề án “Điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone tại Bình Định”. Tuy nhiên, có một thực tế không thể phủ nhận là Methadone đang dần đáp ứng kỳ vọng của ngành Y tế lẫn gia đình và bản thân người được điều trị.

7 giờ sáng 21.10, cơ sở điều trị nghiện các chất dạng thuốc phiện bằng thuốc Methadone trên đường Trần Hưng Đạo (TP Quy Nhơn) bắt đầu mở cửa. Lần lượt từng bệnh nhân trình thẻ, nhận thuốc để uống. Tất cả quy trình uống thuốc đều có sự theo dõi của nhân viên y tế. Đối diện phòng khám là phòng Tư vấn, đều rộng cửa đón bệnh nhân để kiểm tra sức khỏe và thăm hỏi tình hình điều trị. Kể từ lúc khởi liều cho bệnh nhân đầu tiên (ngày 19.8) đến nay, đã có 19 người đều đặn tìm đến với cơ sở đầu mỗi buổi sáng.

Khấp khởi

Tất cả 19 bệnh nhân đang điều trị đều ở TP Quy Nhơn, trẻ nhất mới 21 tuổi, lớn nhất 38 tuổi. Điểm chung lớn nhất giữa họ vẫn là nghiện lâu năm, “đỉnh nhất” là 17 năm. Có người cai nghiện gần trăm lần, khắp các cơ sở cai nghiện trong Nam ngoài Bắc, kể cả “cai sống” tại gia cũng đều thất bại. Cứ thế, niềm tin của người thân cứ bào mòn theo năm tháng, đến khi chương trình điều trị bằng Methadone được triển khai, chẳng mấy người vội tin vào hiệu quả của nó. Thế nhưng, đa phần bệnh nhân đã dừng hẳn việc dùng thuốc chỉ sau 2 tuần điều trị.

Bệnh nhân được thăm khám hằng ngày để theo dõi tình hình sức khỏe, kịp thời điều chỉnh liều điều trị.

Phụ thuộc vào heroin, đa số con nghiện đều ít nhiều dính vào các tiền án, tiền sự, nhiều người vào tù ra tội, làm gia đình khốn khổ. Như bệnh nhân lớn tuổi nhất ở phường Lý Thường Kiệt, đã từng “bóc lịch”, từng cai nghiện ở Trung tâm Giáo dục - Lao động xã hội tỉnh, nhưng “đâu vẫn vào đấy”. Là một trong những bệnh nhân đầu tiên được điều trị Methadone, anh được các tư vấn viên đánh giá là hiền lành, chịu khó, quyết tâm cai. Lâu lắm rồi gia đình mới thấy được những chuyển biến rõ rệt như thế. 

Theo ông Nguyễn Thanh Truyền, Trưởng cơ sở điều trị, thì Methadone cũng là một chất gây nghiện, nhưng ít tác dụng phụ, ít ảnh hưởng đến sức khỏe. Khi dùng đúng liều, Methadone không gây tai biến sốc thuốc hoặc gây tử vong như heroin. Methadone có thời gian bán hủy lâu và không gây tăng liều như dùng heroin; đây là thuốc điều trị thay thế, chứ không phải là thuốc cắt cơn hoặc cai nghiện ma túy.

“Người sử dụng Methadone không bị hủy hoại sức khỏe như heroin. Nhiều người uống Methadone có thể tăng cân 10-12kg/năm. Dùng Methadone bằng đường uống, vì vậy tránh được lây nhiễm HIV cũng như các bệnh lây nhiễm qua đường máu khác. Khi sử dụng Methadone, người nghiện phục hồi sức khỏe, vẫn có khả năng lao động tạo ra thu nhập cho bản thân, gia đình và xã hội”, bác sĩ Truyền cho hay.

Đáng chú ý, Methadone vẫn đang được cấp miễn phí, trong khi người nghiện được “cắt cơn”, đỡ tốn nhiều chi phí mua heroin của những người đang điều trị. Khoản tiền này không hề nhỏ, trung bình 1-2 triệu đồng/ngày, người cao nhất là 6 triệu đồng/ngày (người này có tiền do người thân gửi về từ nước ngoài). Người nghiện ma túy thường không làm ra tiền trong khi nhu cầu sử dụng lại cao, nhất là để mua ma túy thỏa mãn cơn nghiện. Giải quyết được phần lớn mâu thuẫn này cũng là giảm nguy cơ đối tượng kiếm tiền phi pháp, góp phần ổn định trật tự xã hội. 

Bước qua lằn ranh

Nghị lực và niềm tin là điều kiện cần thiết để chương trình điều trị thành công - theo Thạc sĩ Nguyễn Thị Hải Nam, tư vấn viên của 17 bệnh nhân đang điều trị. “Methadone chỉ giải quyết về mặt thể chất, giúp bệnh nhân vượt qua cơn vật vã khi không dùng thuốc, chứ không thể tác động lâu dài về tâm lý. Người nghiện đã “ghi” trên não cảm giác phê sướng, không dễ dàng gì để xóa sự thèm nhớ trong một sớm một chiều. Do đó, nghị lực và quyết tâm của từng bệnh nhân đóng vai trò quyết định cho hiệu quả điều trị”, chị Nam phân tích.

Tuy nhiên, chỉ nỗ lực của bệnh nhân không thôi thì chưa đủ. Sự quan tâm, tin tưởng của gia đình cũng rất quan trọng. Nghiện kéo dài gây xáo trộn cuộc sống gia đình, cai nghiện nhiều lần không thành công, nhiều người đã không còn được gia đình tin tưởng. Thậm chí, có người tự nguyện đăng ký điều trị nhưng không có người thân hỗ trợ nên đành đứng ngoài cuộc.

Chị Nam tâm sự: “Khi bắt đầu chương trình điều trị Methadone, bệnh nhân như đứng giữa một lằn ranh vô hình, một nửa bước vào điều trị để thoát hẳn bóng ma heroin, nửa kia vẫn bị bạn bè xấu lôi kéo. Bên cạnh quyết tâm của mỗi người, gia đình chính là chỗ dựa vững chắc để họ vượt qua được lằn ranh đó. Không chỉ làm bạn với bệnh nhân, chúng tôi còn tư vấn cho gia đình họ, để họ thấu hiểu và hết sức quan tâm. Thực tế, những trường hợp có gia đình hợp tác tốt thì tiến trình điều trị luôn đạt hiệu quả cao hơn”.

Rõ ràng, tránh kỳ thị và tự kỳ thị là yếu tố cần thiết để góp phần nâng cao hiệu quả điều trị. Như lời trải lòng của một bệnh nhân: “Sau thời gian điều trị bằng Methadone, tôi không còn phụ thuộc vào heroin, không phải tìm mọi cách để kiếm tiền - kể cả “mượn đểu” từ người thân, tôi mới nhìn lại và thấy mình trước đây sao “rẻ mạt” quá. Chỉ mong mọi người cho thêm một cơ hội, tin thêm một lần, để chúng tôi có động lực tiếp tục chống chọi với heroin”.

NGUYỄN VĂN TRANG