Đề nghị bỏ hình phạt tử hình ở 9 tội danh
Sáng nay, 30.10, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Hà Hùng Cường, thừa ủy quyền của Thủ tướng Chính phủ, đã báo cáo trước Quốc hội về kết quả lấy ý kiến nhân dân và dự kiến tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Bộ luật Hình sự (sửa đổi - BLHS). Tiếp đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Nguyễn Văn Hiện báo cáo Quốc hội về việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo BLHS.
Về trách nhiệm hình sự (TNHS) của pháp nhân, ông Nguyễn Văn Hiện cho biết, theo kết quả lấy ý kiến nhân dân, đa số ý kiến các bộ, ngành trung ương và địa phương tán thành việc quy định TNHS của pháp nhân vào BLHS. Có tới 27/30 bộ, ngành, cơ quan, tổ chức trung ương; 63/63 HĐND tỉnh, thành phố tán thành bổ sung quy định TNHS của pháp nhân. Theo ông Nguyễn Văn Hiện, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) tán thành quy định TNHS của pháp nhân vào BLHS. Đây là nội dung thay đổi quan trọng trong chính sách hình sự, khẳng định quan điểm của nhà nước ta trong việc xử lý nghiêm minh các pháp nhân vi phạm pháp luật, đáp ứng yêu cầu phòng, chống tội phạm trong tình hình mới. Quy định này không chỉ bảo đảm sự thống nhất chung của hệ thống pháp luật mà còn nhằm thực thi các cam kết của Việt Nam trong các điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên, bảo đảm công bằng giữa pháp nhân Việt Nam ở nước ngoài và pháp nhân nước ngoài tại Việt Nam, việc bổ sung TNHS của pháp nhân không loại trừ TNHS của cá nhân.
Về phạm vi TNHS của pháp nhân, nhiều ý kiến tán thành về phạm vi chịu TNHS của pháp nhân gồm 39 tội danh, nhưng cũng có một số ý kiến cho rằng, TNHS của pháp nhân là vấn đề mới, nên cần có bước đi phù hợp, trước mắt, chỉ nên tập trung vào 15 tội danh thuộc nhóm tội phạm về kinh tế, môi trường, rửa tiền, tài trợ khủng bố. Nêu quan điểm của UBTVQH, ông Nguyễn Văn Hiện cho rằng, việc xác định phạm vi chịu TNHS của pháp nhân cần được cân nhắc kỹ trên cơ sở đánh giá tính phổ biến, mức độ nguy hiểm cho xã hội của các vi phạm của pháp nhân qua thực tiễn xử lý vi phạm hành chính trong thời gian qua để chọn lựa những hành vi vi phạm cần phải bị xử lý về hình sự, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Đồng thời, có chọn lọc tham khảo kinh nghiệm của một số nước trên thế giới. Trên cơ sở ý kiến của đa số nhân dân và đại biểu Quốc hội, qua rà soát, UBTVQH dự kiến quy định phạm vi TNHS của pháp nhân gồm 40 tội danh như quy định tại Điều 76 dự thảo.
Về việc bổ sung cơ chế chuyển phạt tiền hoặc cải tạo không giam giữ thành hình phạt tù trong trường hợp người bị kết án không chấp hành án, kết quả lấy ý kiến nhân dân cho thấy, đa số tán thành với quy định này. Theo ông Nguyễn Văn Hiện, ý kiến tán thành việc bổ sung cơ chế chuyển hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ thành hình phạt tù xuất phát từ tình hình thực tế hiện nay là việc chấp hành hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ không nghiêm, kém hiệu quả. Tuy nhiên, việc người bị kết án chấp hành không nghiêm loại hình phạt này là do khâu tổ chức thực hiện chứ không phải do hạn chế của bản thân hình phạt. Hơn nữa, nếu quy định chuyển hình phạt nhẹ (phạt tiền, cải tạo không giam giữ) sang hình phạt nặng hơn (phạt tù) sẽ trái với nguyên tắc hình phạt phải tương xứng với tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội cũng như không phù hợp với chủ trương giảm hình phạt tù, tăng hình phạt tiền, hình phạt cải tạo không giam giữ theo định hướng cải cách tư pháp. Bên cạnh đó, việc phân định rõ thẩm quyền, trình tự, thủ tục cũng như việc xác định tỷ lệ chuyển đổi cụ thể là hết sức phức tạp, cần có thời gian nghiên cứu kỹ lưỡng. Do vậy, UBTVQH đề nghị chưa bổ sung quy định này.
Về bỏ hình phạt tử hình ở một số tội, nhiều ý kiến tán thành bỏ hình phạt tử hình ở 7 tội danh như dự thảo trình Quốc hội và xin ý kiến nhân dân. Một số ý kiến đề nghị, ngoài 7 tội như đề xuất của Chính phủ, đề nghị bỏ hình phạt tử hình thêm 3 tội khác: tham ô; nhận hối lộ; sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh. Ý kiến khác đề nghị không bỏ hình phạt tử hình đối với các tội: phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược; chống loài người; tội phạm chiến tranh; vận chuyển trái phép chất ma túy; phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia; cướp tài sản; đầu hàng địch; chống mệnh lệnh; sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm. Theo ông Nguyễn Văn Hiện, trên cơ sở cân nhắc các ý kiến, UBTVQH dự kiến chỉnh lý theo hướng, bỏ hình phạt tử hình ở 9 tội danh: cướp tài sản (Điều 168); tàng trữ trái phép chất ma túy (Điều 249); chiếm đoạt chất ma túy (Điều 252); phá hủy công trình, cơ sở, phương tiện quan trọng về an ninh quốc gia (Điều 304); chống mệnh lệnh (Điều 393); đầu hàng địch (Điều 398); phá hoại hòa bình, gây chiến tranh xâm lược (Điều 420); chống loài người (Điều 421); tội phạm chiến tranh (Điều 422). Riêng tội vận chuyển trái phép chất ma túy (Điều 250) vẫn giữ hình phạt tử hình đối với kẻ chủ mưu, cầm đầu đường dây hoặc người thực hiện việc vận chuyển ma túy với số lượng lớn.
Cho ý kiến vào dự luật, đại biểu Tô Văn Tám (Kon Tum) cho rằng, việc quy định TNHS của pháp nhân là điểm mới, thể hiện thái độ nghiêm khắc của nhà nước đối với hành vi vi phạm của pháp nhân, nhất là trong lĩnh vực môi trường. Tuy nhiên, đại biểu cũng tỏ ra băn khoăn: “Khi pháp nhân phạm tội, bị đình chỉ hoạt động vĩnh viễn thì quyền lợi của người lao động ra sao, họ có lỗi không? Họ chỉ là người làm công ăn lương, cần phải có cơ chế bảo vệ quyền lợi của họ”. Trong khi đó, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền (Lâm Đồng) quan tâm tới tội nhận hối lộ. Theo đại biểu, dự luật bổ sung khái niệm “đòi hối lộ” là không hợp lý bởi rất khó chứng minh hành vi này. “Quy định như thế không khác gì tiếp tay cho tham nhũng. Tôi cho rằng phải bỏ ngay bởi nhân dân sẽ không đồng tình. Đã từng có bộ trưởng nói cán bộ của tôi không có ai đòi hối lộ cả, tại người dân cứ đưa!”, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền gay gắt. Về phi hình sự hóa một số tội danh, đại biểu Nguyễn Bá Thuyền cho rằng việc phi hình sự hóa tội “cố ý làm trái” cần nghiên cứu kỹ. Đại biểu cho biết qua tiếp xúc cử tri, có người dân cho rằng đưa quy định này là để “giải cứu” cán bộ. “Bởi vây phải nghiên cứu, giải trình kỹ. Thay bằng tội khác thì đồng tình, còn nếu phi hình sự hóa thì tôi nghĩ người dân không đồng tình”, đại biểu này nêu ý kiến.
Theo Hàm Yên (SGGP)