Vấn đề sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ
Dưới đây là kiến nghị của đại biểu Nguyễn Hữu Đức - Đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Bình Định - tại phiên thảo luận ở hội trường kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIII về kết quả giám sát việc thi hành Luật thực hành tiết kiệm, chống lãng phí (THTK-CLP) trong sử dụng nguồn vốn trái phiếu Chính phủ (TPCP).
Trước hết phải khẳng định rằng chủ trương phát hành TPCP cho các dự án, công trình trong giai đoạn 2006 - 2012 là đúng đắn, được sự đồng tình cao của cử tri. Từ chủ trương ban đầu phát hành trái phiếu đầu tư dự án công trình giao thông, thủy lợi, đường tuần tra biên giới cho đến kiên cố hóa trường, lớp học và nhà công vụ giáo viên, những dự án, bệnh viện đa khoa khu vực liên huyện, ký túc xá sinh viên được quan tâm đầu tư đã góp phần khắc phục, giảm tải đáng kể những khó khăn cho lĩnh vực này.
Một số tồn tại, hạn chế
Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực là cơ bản, việc thực hiện vốn TPCP giai đoạn 2006 - 2012 còn bộc lộ một số tồn tại, hạn chế. đối chiếu với quy định của Luật THTK-CLP, tại Khoản 2, Điều 27 quy định dự án (DA) đầu tư trước khi quyết định đầu tư phải xác định rõ nguồn vốn đầu tư, bảo đảm cân đối đủ nguồn vốn để thực hiện đúng tiến độ, nghiêm cấm việc bố trí dàn trải vốn đầu tư gây nợ đọng khối lượng xây dựng, thực tế còn có khoảng cách xa. Có nhiều DA được phê duyệt nhưng không đủ nguồn lực thực hiện, dẫn tới thiếu vốn nghiêm trọng, nợ đọng xây dựng cơ bản, nhiều DA dở dang, gây lãng phí.
Cùng với việc điều chỉnh tăng tổng mức đầu tư quá lớn ở hầu hết các DA, dẫn đến mất cân đối về nguồn vốn; nhiều DA điều chỉnh tổng mức đầu tư do tăng giá, điều chỉnh yếu tố kỹ thuật, tăng quy mô không đúng với quy định của pháp luật. Qua giám sát cho thấy việc điều chỉnh tổng mức đầu tư gần 150 ngàn tỉ đồng so với tổng mức đầu tư tại Nghị quyết 881 của Ủy ban thường vụ Quốc hội cần được xem xét đánh giá thực chất hơn, ngoại trừ bất hợp lý đối với khoản tăng tổng mức đầu tư do tăng quy mô hơn 42 ngàn tỉ đồng không phù hợp với nghị quyết; còn nhiều công trình, dự án điều chỉnh tăng giá nhiều lần không hợp lý mà thực chất là tăng quy mô. Thêm nữa là tổng mức đầu tư tăng do xử lý kỹ thuật gần 29 ngàn tỉ đồng, trong đó có dự án điều chỉnh do xử lý kỹ thuật gần bằng với tổng mức dự toán ban đầu quả là ít thấy bao giờ. Những điều trên cho thấy cần làm rõ trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân đã để xảy ra tình trạng này mà trong các Báo cáo chưa làm rõ.
Vốn TPCP cũng là tiền vay của dân, song phân bổ lại dàn trải, phần không mong muốn lại mở rộng tăng lên cả về mục tiêu, số lượng, DA tổng mức đầu tư thiếu vốn nên kết quả dẫn đến nhiều DA triển khai dở dang phải đình hoãn, giãn, chuyển mục đích đầu tư, nguồn lực bị lãng phí. Đến giai đoạn 2010 - 2012 trước tình trạng thiếu kiểm soát cả về danh mục DA và tổng mức đầu tư quá lớn thì các cơ quan nhà nước có thẩm quyền dồn dập ban hành các văn bản để chỉnh, sửa thực hiện rà soát giãn, hoãn, chuyển đổi hình thức đầu tư với các DA không được tiếp tục sử dụng vốn TPCP giai đoạn 2011 - 2015. Tuy nhiên mới chỉ xử lý được phần ngọn, bởi vì ngoài số công trình đã cắt giảm, giãn, hoãn vẫn còn rất lớn và còn là sức ép gây nợ đọng đối với các bộ, ngành ở địa phương.
Giải pháp kiến nghị
Các căn bệnh trong quản lý đầu tư xây dựng cơ bản nói chung và trong việc sử dụng nguồn vốn TPCP nói riêng tuy có được cải thiện, song chưa giải quyết dứt điểm. Đó là những hạn chế trong phân cấp quản lý đầu tư, trong việc thanh quyết toán còn buông lỏng, chưa tuân thủ những quy định như Báo cáo của Kiểm toán Nhà nước đã nêu rất rõ. Để khắc phục những hạn chế nêu trên, xin kiến nghị một số giải pháp:
Thứ nhất, tôi nhất trí với việc đề nghị Quốc hội ban hành nghị quyết về kết quả giám sát việc thi hành Luật THTK-CLP trong sử dụng nguồn vốn TPCP giai đoạn 2006 - 2012.
Thứ hai, đến nay quy hoạch vốn TPCP giai đoạn 2012 - 2015 đã được phân bổ hết so với nhu cầu vốn để hoàn thành các DA trong danh mục thì cũng chỉ đáp ứng được 30%. Từ đó đề nghị có sự phối hợp chặt chẽ, thực chất trong việc rà soát, đánh giá xác định rõ danh mục các DA đã được bố trí đủ vốn TPCP, đầu tư hoàn thành danh mục các DA chưa được bố trí vốn TPCP để huy động nguồn khác, và danh mục các DA thực hiện phân kỳ đầu tư và đến điểm dừng kỹ thuật có đủ vốn và bảo đảm phát huy hiệu quả. Trên cơ sở đó sớm hình thành phương án bổ sung phù hợp để trình cấp có thẩm quyền xem xét quyết định với tinh thần đầu tư dứt điểm, không để lãng phí, thất thoát.
Thứ ba, nhất trí với đề nghị ưu tiên sử dụng nguồn vốn TPCP dự phòng giai đoạn 2011 - 2015 khoảng hơn 7.500 tỉ đồng cho một số DA đang triển khai thực hiện còn thiếu vốn và gắn với mục tiêu chính của chương trình này như đường trung tâm huyện, xã, bệnh viện huyện, các DA công trình thủy lợi đang đầu tư dở dang, kể cả những DA công trình của cấp bộ ở địa phương. Đề nghị cần ưu tiên cho một số DA cấp bách đang triển khai thực hiện dở dang nhưng còn thiếu vốn, cần đặc biệt quan tâm đến các tỉnh duyên hải miền Trung còn nhiều khó khăn, phải chịu nhiều hậu quả thiên tai, bão lũ.
SỸ NGUYÊN (Tổng hợp)