Lúa giống “nhập nhèm” nguồn gốc, xuất xứ?
Viện Khoa học kỹ thuật Nông nghiệp (KHKTNN) Duyên hải Nam Trung bộ vừa có văn bản gửi Sở NN&PTNT về việc một số đại lý bán lúa giống trên địa bàn tỉnh “nhập nhèm” về giống VĐ8 không có nguồn gốc xuất xứ, đóng giả thương hiệu.
Trong vụ sản xuất Đông Xuân 2015-2016, người dân sử dụng phần lớn cấp giống nguyên chủng và giống xác nhận để sản xuất, với nhu cầu khoảng 5.000-6.000 tấn giống các loại. Thị trường giống trong tỉnh luôn đảm bảo cung ứng đủ và kịp thời lượng giống cho nông dân, thông qua các đơn vị nghiên cứu, sản xuất giống thuộc Nhà nước, các HTXNN cùng các công ty, DN tư nhân sản xuất và cung ứng giống, các đại lý buôn bán giống, thuốc bảo vệ thực vật trên các địa phương trong tỉnh.
Giống lúa VĐ8 nguyên chủng được một số doanh nghiệp ngoài tỉnh cung cấp cho đại lý tại Bình Định, nhưng Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ khẳng định lại không hề cung cấp giống VĐ8 siêu nguyên chủng để các đơn vị này sản xuất ra giống nguyên chủng.
Theo Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ, trong những năm gần đây, vì chạy theo lợi nhuận, một số đơn vị sản xuất giống đã và đang sản xuất giống kém chất lượng cung ứng cho thị trường. Một số đại lý bán lẻ cung ứng giống trực tiếp cho bà con nông dân các sản phẩm kém chất lượng với lợi nhuận lớn hơn so với các giống của các đơn vị nghiên cứu, sản xuất có uy tín và trách nhiệm. Đặc biệt là những giống được sử dụng rộng rãi trên địa phương như ĐV108, VĐ8.
VĐ8 là giống lúa được cơ cấu giống lúa chủ lực của tỉnh ta trong vụ sản xuất Đông Xuân 2015-2016, trong đó nguồn gốc giống VĐ8 được Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ duy trì và chọn lọc. Theo đó, Viện chỉ cung ứng giống gốc VĐ8 siêu nguyên chủng để sản xuất cho các đơn vị trong tỉnh, gồm: Trung tâm Giống cây trồng tỉnh, Công ty dịch vụ Giống cây trồng Quy Nhơn và Công ty TNHH Thuận Nông.
Được biết, cuối tháng 11.2015, Trung tâm Khảo kiểm nghiệm giống, sản phẩm cây trồng miền Trung (thuộc Cục trồng trọt - Bộ NN&PTNT) đã tiến hành kiểm tra về giống phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân tại địa bàn tỉnh Bình Định. Ông Phạm Tấn Phát (chuyên viên Phòng Trồng trọt - Sở NN&PTNT) tham gia thành viên của đoàn kiểm tra cho biết, kết quả kiểm tra sơ bộ cho thấy một số đại lý chưa cung cấp được thông báo tiếp nhận công bố hợp quy của giống lúa, nhưng chưa thấy có tình trạng kinh doanh giống không rõ nguồn gốc, xuất xứ đối với giống VĐ8.
“Tuy nhiên, qua khảo sát thực tế tình hình thị trường lúa giống vụ Đông Xuân 2015-2016 tại một số địa bàn trong tỉnh cho thấy, các doanh nghiệp (DN) vẫn cung ứng giống VĐ8 nguyên chủng không rõ nguồn gốc trên thị trường thông qua các doanh nghiệp, đại lý, các cửa hàng tạp hóa, các HTXNN. Nguồn gốc giống VĐ8 này chủ yếu là của các công ty ngoài tỉnh, không được Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ cung ứng giống VĐ8 siêu nguyên chủng, nhưng vẫn đóng bao bì giống VĐ8 nguyên chủng cung ứng trên thị trường” - ông Nguyễn Đức Thọ, Trưởng bộ môn chuyển giao công nghệ và khuyến nông (thuộc Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ), cho biết.
Cụ thể, trong quá trình kiểm tra, Viện đã chỉ “đích danh” một số đơn vị kinh doanh giống VĐ8 không rõ nguồn gốc trên thị trường tỉnh Bình Định, khi hỏi nguồn gốc xuất xứ, giấy chứng nhận hợp quy lúa giống đang được kinh doanh thì các cơ sở này không trình ra được. Các đơn vị này đều có địa chỉ trụ sở ở ngoài tỉnh. Chưa kể, tình trạng cung ứng giống khá rộng rãi trên thị trường, thông qua các đại lý bán lẻ, trong đó có những đại lý cung ứng rất lớn, hay các đại lý không tham gia cung ứng vật tư nông nghiệp nhưng vẫn cung ứng giống theo thời vụ như cơ sở xay xát lúa gạo, cơ sở mua bán gạo cám, hiệu tạp hóa…
Ngoài hiện tượng nhập nhèm giống VĐ8, tại một số điểm đại lý cung ứng giống ở thị xã An Nhơn và một số huyện như Hoài Nhơn, Hoài Ân, Phù Mỹ, Phù Cát, có tình trạng bán giống KD18, 13/2. Đây là những giống đã bị loại khỏi cơ cấu giống lúa của tỉnh, do dễ nhiễm bệnh đạo ôn và rầy nâu
Đến nay, Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ là đơn vị duy nhất của khu vực miền Trung-Tây Nguyên cung cấp giống siêu nguyên chủng VĐ8 cho địa bàn tỉnh Bình Định. Theo phân tích của ông Thọ, giống siêu nguyên chủng rất đắt, nên phải sản xuất ra giống nguyên chủng, từ giống nguyên chủng này sản xuất ra giống xác nhận, rồi đến tay nông dân phục vụ gieo sạ. Tình trạng “nhập nhèm” giống VĐ8 còn diễn ra dưới hình thức giống VĐ8 xác nhận được đóng mác VĐ8 nguyên chủng, khi giá lúa giống nguyên chủng chênh lệch khoảng 1.000-2.000 đồng/kg.
Kết quả kiểm tra của đơn vị này cũng cho thấy, ngoài hiện tượng nhập nhèm giống VĐ8, tại một số điểm đại lý cung ứng giống ở thị xã An Nhơn và một số huyện như Hoài Nhơn, Hoài Ân, Phù Mỹ, Phù Cát, có tình trạng bán giống KD18, 13/2. Đây là những giống đã bị loại khỏi cơ cấu giống lúa của tỉnh, do dễ nhiễm bệnh đạo ôn và rầy nâu.
Về vấn đề này, ngày 7.12, ông Nguyễn Văn Trượng, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết: Sở cũng đã nhận được văn bản kiến nghị của Viện về giống VĐ8. Hiện tại, Chi cục Bảo vệ thực vật tỉnh đang thực hiện đợt kiểm tra về chất lượng vật tư nông nghiệp để đảm bảo thị trường phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân này, trong đó có kiểm tra về lúa giống. Đối với các giống bản quyền, lâu nay vẫn chưa phát hiện tình trạng vi phạm bản quyền.
THU HIỀN
“Hệ lụy của việc sử dụng giống không rõ nguồn gốc xuất xứ là người dân mua giống với giá cao; năng suất không đảm bảo; tai hại nhất là việc sử dụng giống “nhập nhèm” dễ dẫn đến khả năng nhiễm sâu bệnh cao. Trong khi đó, việc xác định nguyên nhân ảnh hưởng đến chất lượng lẫn năng suất lúa thường đổ lỗi cho thiên tai, thời tiết, lỗi của nông dân trong khâu chăm sóc, vệ sinh đồng ruộng chứ hiếm lắm mới đề cập đến khả năng DN sản xuất lúa giống không đảm bảo chất lượng, thậm chí là lấy giống trôi nổi để bán cho nông dân làm giống”.
Ông NGUYỄN ĐỨC THỌ, Trưởng bộ môn chuyển giao công nghệ và khuyến nông, Viện KHKTNN Duyên hải Nam Trung bộ.