Phát huy vai trò của hội thẩm nhân dân
Ðội ngũ hội thẩm nhân dân (HTND) trong tỉnh đã và đang phát huy tốt vai trò khi tham gia tố tụng tại các phiên tòa; tích cực tuyên truyền, đấu tranh, phòng chống tội phạm, phổ biến, giáo dục pháp luật cho bị cáo và những người tham dự phiên tòa.
Theo quy định, tại các phiên tòa, thành phần hội đồng xét xử (HĐXX) gồm 1 thẩm phán và 2 HTND. Đối với những vụ án có tính chất phức tạp, nghiêm trọng, HTND chiếm 3/5 thành viên của HĐXX. Trong quá trình tham gia xét xử, hội thẩm thực hiện đúng chức năng, thẩm quyền theo quy định của pháp luật, có quan điểm rõ ràng, độc lập, góp phần cùng HĐXX đưa ra phán quyết đúng pháp luật.
Hội thẩm nhân dân tham gia tại phiên tòa.
Thể hiện rõ trách nhiệm của hội thẩm
Đóng vai trò là người đại diện cho nhân dân trong thực hiện quyền tư pháp, mỗi HTND, khi được phân công tham gia xét xử, buộc phải nghiên cứu hồ sơ vụ án trước ngày mở phiên tòa, khi phát hiện những vấn đề vướng mắc, trao đổi, phản ánh ngay với thẩm phán chủ tọa.
Tại phiên tòa xét xử vợ chồng Ung Thanh Đông (48 tuổi) và Nguyễn Thị Liên (44 tuổi, TP Quy Nhơn) về hành vi lợi dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản được TAND tỉnh đưa ra xét xử sơ thẩm vào cuối tháng 9.2015, trong phần hỏi đáp công khai tại tòa, HTND Nguyễn Thị Thúy Hồng đã đưa ra những câu hỏi thể hiện rõ vai trò, trách nhiệm của mình khi tham gia xét xử: “Sao bị cáo không chuyên tâm vào việc kinh doanh xưởng gỗ mà vay mượn, làm ăn, lừa đảo tiền tỉ...? Rồi đời con của các bị cáo sẽ ra sao? Còn cha mẹ, gia đình phải sống thế nào?”… Trước những lời khai nhận về cách thức huy động tiền và trả lãi suất cao khiến nhiều nạn nhân sập bẫy của vợ chồng Đông và Liên, vị hội thẩm này cũng nhắn nhủ với các bị hại tại tòa: “Giá các bị hại đừng quá tham lãi suất cao thì vợ chồng họ cũng không có cơ hội để lừa”.
Kể về việc chuẩn bị để tham gia xét xử vụ án này, bà Hồng cho hay: “Với vụ việc này, tôi nghiên cứu hồ sơ gần tháng. Vụ này tuy thủ đoạn, hình thức lừa đảo không có gì mới, nhưng nó là cái bẫy mà nhiều người thường mắc phải. Qua 5 năm tham gia xét xử với vai trò là HTND, có những vụ án tôi phải trực tiếp đến gặp những người có liên quan, lắng nghe ý kiến của họ, tìm ra các tình tiết xác đáng, phản ánh đúng bản chất vụ việc để làm rõ vụ án, bảo đảm không bỏ lọt tội phạm, tránh xử oan người vô tội”.
Còn HTND Ngô Thành Hơn (TP Quy Nhơn), tại hội nghị tổng kết công tác hội thẩm TAND 2 cấp nhiệm kỳ 2011-2016 do TAND tỉnh tổ chức mới đây, đã chia sẻ: “Là hội thẩm, ngoài việc nghiên cứu hồ sơ, khi xét xử, chúng tôi còn tham gia phân tích rõ đúng sai, kiên trì động viên, giáo dục, thuyết phục, giải quyết các mâu thuẫn nảy sinh trong vụ án khi xét xử, làm cho đương sự nhận thức được sai lầm, ăn năn hối cải”.
Tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ
Hiện toàn tỉnh có 12 đoàn HTND (gồm 11 đoàn cấp huyện và 1 đoàn cấp tỉnh) với 245 HTND. Đa số các vị HTND đều có kiến thức về pháp luật, đang hoạt động kiêm nhiệm tại các cơ quan, ban, ngành, hội, đoàn thể của tỉnh, huyện như: Ủy ban MTTQ Việt Nam huyện, Hội LHPN, Hội Nông dân, Đoàn Thanh niên…
Nhờ xác định rõ vai trò, nhiệm vụ của mình nên trong số trên 5.600 vụ việc mà HTND 2 cấp tham gia xét xử từ năm 2011 đến nay đều đảm bảo nghiêm minh, đúng quy định, tương xứng với tính chất, mức độ hành vi phạm tội của bị cáo. Đánh giá về hoạt động của HTND 2 cấp, Phó Chánh án TAND tỉnh Đặng Thành Thái, cho rằng: “HTND 2 cấp đã hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ xét xử các loại vụ án. Tuy nhiên, cũng phải nhìn nhận rằng vẫn còn tình trạng số ít vị hội thẩm chưa bố trí thời gian phù hợp để nghiên cứu hồ sơ, nhất là những vụ án phức tạp, xét xử nhiều ngày và có nhiều bị cáo. Trình độ, khả năng của một số vị cũng chưa đồng đều”.
Để khắc phục những hạn chế này, với trách nhiệm của ngành, thời gian tới, TAND 2 cấp sẽ tiếp tục tăng cường thực hiện chức năng quản lý, hỗ trợ hội thẩm và các đoàn hội thẩm. Cụ thể, hàng năm TAND 2 cấp sẽ tổ chức các lớp tập huấn bồi dưỡng nghiệp vụ và nghiên cứu trong công tác tham gia xét xử cho các vị HTND, giúp đội ngũ hội thẩm có kiến thức pháp luật chuyên sâu, đưa ra những ý kiến xác đáng, để phán quyết của tòa án khách quan, đúng người, đúng tội.
QUỐC THÀNH