Công nghệ cao, người dùng “thấp”
Ðầu tháng 12.2015, Cục An ninh mạng, Bộ CA đã thông báo kết quả điều tra về trang Facebook mạo danh thành viên tổ chức khủng bố Nhà nước hồi giáo tự xưng (IS) để đe dọa, kích động khủng bố.
Ảnh trang facebook ngụy tạo của 3 học sinh. Nguồn: nld.com
Khi trẻ con muốn khẳng định mình
“Thủ phạm” là ba học sinh bậc THCS, trong đó có một học sinh 14 tuổi Trường THCS Võ Xán, huyện Tây Sơn, Bình Định. Em này trực tiếp chiếm dụng trái phép tài khoản Facebook Timuz Zhunusov, thay đổi ảnh đại diện bằng hình ảnh một thành viên IS và đăng nội dung kích động, đe dọa tấn công khủng bố bằng tiếng Ả Rập (sử dụng Google Translate để dịch từ tiếng Việt sang tiếng Ả Rập). Theo Bộ CA, hành động của 3 em là vi phạm pháp luật, nhưng do còn nhỏ tuổi, nhận thức hạn chế, nên chỉ giao cho chính quyền địa phương, gia đình và nhà trường có biện pháp quản lý, giáo dục.
Việc này làm tôi nhớ đến một trường hợp xảy ra vài năm trước tại một trường THCS ở Quy Nhơn. Một học sinh khá giỏi tin học, trong một lần lang thang trên mạng, đã “mò” vào một website của lực lượng vũ trang, phát hiện trang này có lỗ hổng nên đã làm vài thao tác thay đổi, sau đó để lại lời nhắn nhủ “trang có lỗ hổng về bảo mật, đề nghị xem xét lại”. Cơ quan an ninh mạng Bộ CA đã gọi điện về trường, đề nghị nói chuyện trực tiếp với học sinh này và yêu cầu thiết lập lại chương trình.
Hai trường hợp trên đều rơi vào các em học sinh nhỏ tuổi, chưa đủ khôn lớn để nhận thức được hậu quả tai hại của trò đùa. Sự việc đã được phát hiện và ngăn chặn kịp thời, nếu không hậu quả chưa biết thế nào. Bởi trong thực tế đã từng xảy ra nhiều sự việc nghiêm trọng mà nguyên nhân liên quan bắt nguồn từ internet. Từ tranh luận, “đấu võ mồm” trên mạng xã hội hoặc trên các trò game online, nhiều thanh thiếu niên học sinh, sinh viên đã biến thành một cuộc ẩu đả offline đánh nhau đến “một mất một còn”.
Đến lòng tham, vô ý thức của người lớn
Ngược lại, người trưởng thành lại mắc họa từ các thiết bị công nghệ cao bởi sự vô tình hay hữu ý, bởi sự nhẹ dạ cả tin, thậm chí bị lòng tham làm cho mờ mắt.
Có thể thấy rõ nhất là các trường hợp bị lừa tin nhắn thông báo trúng thưởng; người nước ngoài làm quen trên mạng xã hội facebook sau đó ngỏ ý muốn chuyển tiền hay hiện vật về làm quà với điều kiện người nhận phải đóng phí nhận hàng mà mức thấp nhất cũng phải từ 1.000 USD. Lòng tham che mờ mắt, chưa kịp kiểm chứng thông tin, nhiều người vội làm theo lời chỉ dẫn của “bạn phương xa” để rồi tiền mất tật mang.
Cách đây khoảng 2 tháng, một nữ sinh viên ở TP Quy Nhơn, đã âm thầm 3 lần nạp thẻ chuyển tiền tổng cộng gần 20 triệu đồng “để được nhận phần quà trị giá hàng trăm triệu đồng do may mắn trúng thưởng” của kẻ tự xưng là Phó giám đốc ngân hàng. Nữ sinh viên sau đã kể lại do được gọi điện trực tiếp nên cứ nghĩ là thật (!). Theo thượng tá Huỳnh Dư Phi Long, Phó Trưởng CA TP Quy Nhơn, rất khó xác định được tung tích kẻ lừa đảo loại này vì đối tượng dùng tài khoản ảo, sử dụng sim rác để gọi điện, nhắn tin.
Tuy nhiên, cũng có khi họa đến từ sự vô ý thức, xuất phát từ ý nghĩ “đùa cho vui” hay câu “like” của người trong cuộc. Trong năm 2014, một cán bộ trẻ làm trong ngành văn hóa nghệ thuật đã dàn dựng, ngụy tạo bài văn “Một lá thư gửi cho người thân” phát tán trên facebook với mục đích đùa cho vui. Vui đâu không thấy chỉ thấy nhiều người bất bình, hoang mang khi đọc nó. Sau khi Phòng An ninh tư tưởng, CA tỉnh, đã điều tra ra thủ phạm thì “tác giả” không những bị xử phạt hành chính 12,5 triệu đồng, mà còn phải viết bài cải chính, xin lỗi đăng tải trên facebook cá nhân.
NGUYỄN NAM