Cần bảo tồn, phát huy giá trị Di tích Văn Miếu Bình Định

Năm 2006, Văn Miếu Bình Ðịnh được UBND tỉnh xếp hạng Di tích lịch sử cấp tỉnh. Nhưng hiện nay, di tích lịch sử này chỉ còn lại một số công trình kiến trúc không còn nguyên vẹn và nhà bia bị cây dại phủ đầy.

Tấm bình phong còn sót lại tại Văn Miếu Bình Định.

Theo các cứ liệu lịch sử, vào năm 1802 - năm Gia Long thứ nhất, Văn Thánh Miếu tỉnh Bình Định được xây dựng tại thôn Vĩnh Lại, xã Nhơn Thành (nay là khu vực Vĩnh Phú, phường Nhơn Thành, thị xã An Nhơn). Sau đó, Văn Miếu được trùng tu 2 lần, vào năm 1829 và 1933. Trải qua hơn 2 thế kỷ và sự tàn phá của chiến tranh, Văn Miếu Bình Định giờ trông như một phế tích với một khu đất rộng, vây quanh bốn phía là hàng rào cây cối, cỏ dại mọc um tùm; ở giữa còn tấm bia ghi lại lịch sử hình thành và giá trị văn hóa, lịch sử của di tích; một tấm bình phong đắp nổi hình con nghê đá cõng phong thư có chiều dài 2,85m, cao 2,98m; một tượng sư tử trong tư thế ngồi không còn nguyên vẹn; một nhà bia đề chữ “Khuynh cái hạ mã” trước cổng.

Theo nhiều cụ ông, cụ bà sống tại khu vực Vĩnh Phú, trước đây Văn Miếu được xây dựng khá hoành tráng. Vào các dịp lễ tế, khu vực này rất nhộn nhịp, người dân ở nhiều nơi kéo về chiêm ngưỡng, cúng bái. Ngoài việc thờ phụng, Văn Miếu Bình Định còn là nơi vinh danh các nhà khoa bảng địa phương, với bảng sơn son thếp vàng đề danh những người trong tỉnh đỗ đạt qua khoa cử được gắn trên vách trong gian Tiền đường. Đến thời kỳ tiêu thổ kháng chiến, cũng như qua các trận tàn phá của bom đạn chiến tranh, Văn Miếu bị phá hủy, đổ nát, rồi dần dần trở nên hoang tàn như hiện nay.

Ông Bùi Thái Sơn, Phó Chủ tịch UBND phường Nhơn Thành, cho biết: Những kiến trúc còn sót lại tại Di tích Văn Miếu Bình Định hiện đã xuống cấp nghiêm trọng, nhưng chưa được sửa chữa, bảo tồn. UBND phường Nhơn Thành đã kiến nghị Phòng VH-TT thị xã An Nhơn xác định mốc giới, xây tường rào bảo vệ và có phương án bảo tồn, phục chế di tích để giữ gìn và phục vụ khách tham quan, du lịch.

Bà Lê Thị Thu Thủy, Trưởng Phòng VH-TT thị xã An Nhơn, cũng cho rằng, nếu không sớm có biện pháp bảo tồn thì Di tích Văn Miếu Bình Định rất có nguy cơ trở thành phế tích. Trước mắt, địa phương phối hợp với ngành chức năng liên quan xác định mốc giới và khoanh vùng bảo vệ nhằm không để xảy ra tình trạng người dân xâm lấn vào diện tích đất thuộc phạm vi di tích. Còn theo ý kiến của các chuyên gia hoạt động trong lĩnh vực bảo tồn di tích, thì hiện Văn Miếu Bình Định gần như đã đổ nát hoàn toàn; lại không còn hình ảnh hay bản vẽ nào nên việc trùng tu, phục dựng rất khó khăn. Do vậy, trước mắt cần giữ gìn, bảo tồn những kiến trúc gốc còn sót lại của Văn Miếu, tránh để bị hư hỏng, biến dạng, mất dấu vết. Về lâu về dài, ngành chức năng của tỉnh cần nghiên cứu, tìm phương án tối ưu nhất để gìn giữ, phát huy giá trị lịch sử, khuyến học của Di tích Văn Miếu Bình Định.   

C.LUẬN - X.THỨC