Chỉ số công khai ngân sách của Việt Nam rất kém
Chỉ số công khai ngân sách của Việt Nam năm 2015 chỉ đạt 18/100 điểm, thấp hơn rất nhiều so với điểm trung bình toàn cầu là 45 điểm.
Đây là chỉ số được đưa ra tại hội thảo “Công bố Chỉ số công khai ngân sách (OBI) 2015 và chia sẻ kinh nghiệm quốc tế và Việt Nam về thúc đẩy công khai minh bạch ngân sách” tổ chức ngày 14.1 tại Hà Nội. Theo đó, chỉ số này của Việt Nam năm 2006 là 3/100 điểm; năm 2012 là 19/100 điểm. Hội thảo do Liên minh Minh bạch ngân sách (BTAP) và Tổ chức Hợp tác Ngân sách Quốc tế (IBP) đồng tổ chức.
Điểm số minh bạch ngân sách của Việt Nam đạt 18/100
Với mức trung bình của toàn cầu năm 2015 là 45 điểm, Việt Nam do vậy vẫn đang bị xếp vào nhóm thứ 5 là nhóm yếu nhất, gồm 17 nước được coi là ít hoặc không công khai thông tin ngân sách, theo báo cáo trên.
Trong cùng nhóm này, Việt Nam xếp trên Trung Quốc, Myanmar, Campuchia. Tuy nhiên, thứ hạng của Việt Nam vẫn còn thấp hơn rất nhiều so với một số nước trong khu vực như Inđônêxia (59 điểm), Malaixia (46), Thái Lan (42). Đặc biệt Philippin hiện ở nhóm thứ 2 - nhóm các nước có mức công khai ngân sách đáng kể (62 điểm).
Qua 5 lần đánh giá của tổ chức IBP, Việt Nam đã có một số tiến bộ trong việc thúc đẩy công khai, minh bạch ngân sách.
Ông Joel Friedman, Nghiên cứu viên cao cấp của IBP, nhận xét: “Kết quả năm 2015 này cho thấy, trong bối cảnh các tiêu chuẩn quốc tế đòi hỏi ngày càng cao về tính công khai, minh bạch cũng như sự tham gia của người dân trong vấn đề ngân sách, Việt Nam cần phải tiếp tục cố gắng nhiều hơn nữa”.
Theo báo cáo, Việt Nam đã không đạt được tiến bộ trong những mặt sau: Thứ nhất, không công khai dự thảo dự toán ngân sách của cơ quan hành pháp; Thứ hai, không có báo cáo giữa kỳ.
Bên cạnh đó, mặc dù Việt Nam có công bố báo cáo thực hiện ngân sách 6 tháng tuy nhiên, do văn bản này không bao gồm các thông tin định lượng về dự báo kinh tế vĩ mô hoặc những ước tính về tài khóa cho sáu tháng còn lại của năm ngân sách nên không được coi là báo cáo giữa kỳ.
Về chỉ số công chúng tham gia vào toàn bộ quy trình ngân sách, Việt Nam đạt điểm 42/100, xếp cao hơn mức trung bình 25 điểm của thế giới.
Về chỉ số khả năng giám sát ngân sách của cơ quan lập pháp, Việt Nam được 61/100 điểm; và được đánh giá là đầy đủ trong khâu lập kế hoạch ngân sách và hạn chế trong khâu thực thi ngân sách.
Tuy cơ quan lập pháp có Ủy ban Tài chính và Ngân sách với chức năng phân tích ngân sách nhưng lại chưa có bộ phận nghiên cứu ngân sách chuyên biệt. Bên cạnh đó, theo luật định và trên thực tế, cơ quan lập pháp không được tham vấn trước khi Chính phủ tiến hành sử dụng các quỹ dự phòng - một nội dung không nằm trong ngân sách được thông qua.
Về cải thiện mức độ minh bạch và công khai, báo cáo khuyến nghị Việt Nam cần công bố dự thảo dự toán ngân sách của cơ quan hành pháp khi dự thảo ngân sách được trình lên Quốc hội.
Việt Nam cũng cần công bố kịp thời báo cáo kiểm toán, lý tưởng nhất là trong vòng 6 tháng và không lâu hơn 18 tháng sau khi kết thúc năm ngân sách.
Đặc biệt, báo cáo khuyến nghị cần tăng cường sự tham gia của công chúng bằng cách cơ quan lập pháp tổ chức các buổi điều trần công khai về ngân sách của một số bộ, ban, ngành, cơ quan cụ thể. Bên cạnh đó, cần thiết lập những cơ chế chính thức để công chúng tham gia vào các cuộc kiểm toán.
Khảo sát về Công khai Ngân sách (OBS) là sáng kiến Công khai Ngân sách, do IBP phối hợp với các tổ chức xã hội tại hơn 100 quốc gia trên thế giới thực hiện. Mục tiêu của IBP là bảo đảm ngân sách nhà nước đáp ứng tốt hơn nhu cầu của người nghèo và người có thu nhập thấp trong xã hội, từ đó xây dựng các hệ thống ngân sách minh bạch hơn và có tính giải trình hơn với công chúng.
Khảo sát năm 2015 là cuộc đánh giá toàn cầu lần thứ năm. Khảo sát lần đầu tiên được thực hiện vào năm 2006.
Chỉ số công khai ngân sách 2015 được thực hiện trong 18 tháng (từ tháng 3 năm 2014 đến tháng 9 năm 2015) và có hơn 300 chuyên gia trên 102 quốc gia tham gia. Chính phủ Việt Nam đã cho ý kiến phản hồi về kết quả dự thảo của Bảng câu hỏi Công khai Ngân sách 2015. Đây là lần đầu tiên Chính phủ Việt Nam tham gia vào Khảo sát Công khai Ngân sách.
Theo Tư Hoàng (thesaigontimes.vn)