Tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc thúc đẩy quyền con người
Lịch sử lập hiến Việt Nam đã chứng minh quyết tâm của Đảng, Nhà nước và nhân dân ta trong việc tôn trọng và không ngừng phấn đấu bảo đảm ngày càng tốt hơn quyền con người, quyền của công dân. Bốn bản Hiến pháp Việt Nam lần lượt ra đời đánh dấu những bước phát triển mới trong từng thời kỳ cách mạng. Qua mỗi bản Hiến pháp, quyền con người, quyền công dân tiếp tục được củng cố, mở rộng, tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc thúc đẩy quyền con người trên các lĩnh vực chính trị, KT-XH, văn hóa.
Tôi xin có ý kiến về Khoản 2, Điều 15 (Chương II: Quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân). Theo quy định của pháp luật quốc tế về quyền con người đã được ghi nhận, quyền này không thể tùy tiện bị hạn chế hay tước bỏ. Có những quyền con người là tuyệt đối, bất luận trong trường hợp nào cũng không bị hạn chế, tước bỏ. Ví dụ quyền không bị tra tấn, nhục hình, quyền được xét xử công bằng, quyền được bình đẳng trước pháp luật. Bên cạnh đó cũng có những quyền bị hạn chế trong điều kiện, hoàn cảnh nhất định như quyền tự do đi lại, quyền hội họp, biểu tình, đình công. Tuy nhiên, việc hạn chế quyền này, quyền khác chỉ có thể thực hiện theo đúng quy định của pháp luật mà không thể theo bất cứ quy định hay mệnh lệnh nào khác. Cho nên Khoản 2 Điều 15 quy định “Quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị giới hạn trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức, sức khỏe của cộng đồng” là chưa chặt chẽ, vì chưa thể hiện được nội dung cốt lõi của việc hạn chế quyền con người là phải bằng đạo luật. Do vậy, tôi đề nghị sửa Khoản 2 Điều 15 thành “Quyền con người, quyền công dân có thể bị giới hạn bằng luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức và sức khỏe của cộng đồng”.
Về Khoản 1 Điều 31, cả lý luận và thực tiễn cho thấy mọi người không thể chỉ có quyền khiếu nại, tố cáo về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân mà còn có quyền khiếu nại, tố cáo cả quyết định và sự bỏ mặc không hành động. Nói chính xác hơn, mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo cả quyết định và hành vi trái pháp luật của bất cứ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào. Do vậy, tôi đề nghị sửa đổi, bổ sung Khoản 1 Điều 31 như sau: “Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền về hành vi, quyết định trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân”.
(Trích ý kiến của đại biểu Đặng Công Lý, Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định, tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khóa XIII về Dự thảo sửa đổi Hiến pháp năm 1992)