Ẩm thực xứ Nẫu: Ðậm đà, dung dị và độc đáo

Ẩm thực bình dân là một trong những phần đặc sắc của du lịch và quảng bá văn hóa. Vài năm gần đây, ẩm thực Bình Ðịnh trở thành cái tên nổi bật trên bản đồ ẩm thực Việt bởi sự đậm đà, dung dị và độc đáo.

Những món ăn nhỏ xinh, gọn nhẹ mà không kém phần đặc sắc của Bình Định đang được đông đảo thực khách gần xa biết tới bởi độ ngon, tinh tế và giá tiền rẻ tới mức khó tin như: nem chua nướng, bún chả cá, bánh bèo, bánh xèo tôm nhảy, bánh hỏi cháo lòng…

Bánh xèo tôm nhảy Bà Năm ở Tuy Phước khiến nhiều người không dưng lại nhớ nhà. Ảnh: HƯƠNG THẢO

Từ bánh xèo, bánh bèo đậm chất quê

Không ít lần, đứa trẻ trong tôi bỗng nhớ quay quắt và chạy đi tìm những thứ đang trở lại trong dòng ký ức xa xôi. Nhớ gì không nhớ, lại đi nhớ bếp lửa của bà những ngày đông mưa phùn lấp dấp ngoài ngõ. Bà ngoại cưng chiều cháu lắm, gần như tụi nó đòi gì được nấy. Mà, nghĩ lại, càng thấy thương những thèm thuồng của một thời đói kém. “Ngoại ơi, con thèm bánh bèo, bánh xèo, bánh đúc…”, những yêu cầu đó cứ lần lượt được bà đáp ứng sau mỗi buổi làm đồng về. Sau này, khi đã lớn, ngoại già cũng đã khuất núi, đám trẻ ngày nào ngơ ngẩn sống với hồi ức về chái bếp ám khói, nhớ từng khuôn bánh bèo với hành và giá ụp xuống làm nóng hổi những tàu lá chuối xanh mướt mới cắt còn chảy nhựa…

Trong một lần ghé quán bánh xèo dưới chân cầu Mỹ Cang, chúng tôi chợt sững người vì hình ảnh quen thuộc. Kia là bà, một bà già quê, áo bà ba bạc phếch đứng trong căn bếp nhỏ đúc bánh xèo. Bà là bà Năm. Bà Năm bán bánh xèo tôm nhảy đã hơn 20 năm ròng. Tiếng tăm chiếc bánh xèo bà đúc đã đi rất xa căn bếp nhỏ, từ khắp miền đất nước, thực khách gần xa lại tìm tới quán để thưởng thức bánh xèo. Bà lựa chọn những sản vật ngon nhất, lại sẵn có ở địa phương như tôm sông, gạo, mắm, rau… để đúc bánh xèo.

Bánh bèo đường phố ở Quy Nhơn.

Bánh xèo bà Năm có tên bánh xèo tôm nhảy là bởi ngay khi lên khuôn dầu nóng tôm vẫn còn sống, nhảy lách tách. Một cái bánh nhỏ xinh có đến chục con tôm. Bà có những “nguyên tắc vàng” cho nghề bánh của mình như: tự tay xay bột bằng cối đá xưa, tôm phải là tôm đất thôn Dương Thiện, nước mắm chỉ bỏ xoài sống bằm chứ không bỏ thơm (dứa)... Bữa nào tôm nhiều, đúc nhiều, tôm ít, đúc ít nghỉ sớm chứ tuyệt đối không mua tôm biển thay thế như các nơi khác. Bà Năm nói, chỉ có con tôm đất ở sông thì mới có được vị ngọt, giòn cho bánh xèo. Nhiều hôm, khách đến mà hết tôm thì cũng đành chịu quay xe ra về. Mỗi cái bánh xèo như thế có giá 15.000 đồng.

Ngoài bánh xèo, Bình Định còn có món bánh bèo nức tiếng. Bánh bèo ở đây có phần nhưn để rắc lên bánh được làm từ chà bông cá ngừ, tôm, thịt khô ráo chứ không nấu lên thành nước kho dẻo như bánh bèo các nơi khác. Dân du lịch khắp nơi có ấn tượng đẹp về những khuôn bánh bèo nhỏ xinh ở Bình Định. Ăn vừa miệng, lại ngon lành với đủ vị hành phi, hẹ nhỏ thơm phức, chà bông thịt, cá chanh với nước mắm pha ngon đậm đà, dân dã. Dĩa bánh bèo ấy chỉ chừng 10.000 đồng.

Gỏi bò cay xé lưỡi.

Món bánh hỏi cháo lòng cũng là món ăn rất được lòng thực khách. Mâm bánh hỏi cháo lòng dọn ra bao gồm một dĩa lòng xắt nhỏ còn bốc khói nóng hổi, rắc thêm ít tiêu hạt, một dĩa bánh hỏi, một dĩa rau thơm xanh mướt, một tô cháo, bánh tráng và nước mắm. Khác với nước chấm cho các món ăn khác, nước mắm chấm lòng heo thường là nước mắm nguyên chất, không pha chế gì ngoài một trái ớt đỏ dằm ra thắm thiết. Còn bánh hỏi thì chấm mắm đã được pha chế chua ngọt vừa miệng.

Tới những khu phố ẩm thực nhộn nhịp

Cứ chừng 14 giờ mỗi ngày là những người bán hàng ở các khu phố ẩm thực lại dọn hàng quán, chuẩn bị cho buổi buôn bán mới. Phố nhỏ, những quầy hàng cũng nhỏ nhỏ, bày bán những món ăn be bé, ngon ngon. Một trong những phố ăn ẩm thực nổi tiếng ở Quy Nhơn là khu đường Trần Độc, Ngô Văn Sở. Ở đây bày bán đủ các món ăn mà trong tuổi thơ của hầu hết cư dân ở đây đều thương nhớ. Đó là món chả cá mỏng chiên cuốn rau răm chấm tương ớt, mực ngào, bánh canh bột gạo chả tôm… Món nào cũng ngon và rẻ. Bọc trong túi chưa đầy 100 ngàn đồng là đã có thể tự tin sàng xê, la cà ở đây cả buổi để ăn cho bằng hết những món ngon lành. Mỗi tối, khi phố lên đèn, khu phố này lại càng thêm nhộn nhịp. Đây vốn là địa chỉ ưa thích của các bạn trẻ, các bạn học sinh sinh viên và những du khách rảo bước ghé qua.

Nem chua nướng thơm lừng.

Ở một đoạn khác của phố biển Quy Nhơn là khu ẩm thực đường Phan Bội Châu-Trần Bình Trọng. Ở đây lại bày bán những món ăn có vẻ “chắc bụng” hơn phố Ngô Văn Sở. Đến đây rồi thì không thể bỏ qua món gỏi bò nức tiếng với chút đu đủ xanh xắt sợi, rau thơm, phần gan bò bào chế, thịt gân bò trộn với nước mắm cay xè. Tất cả hòa trộn đủ màu sắc, thú vị như một ly cooktail đẹp mắt. Ở đây còn có món nem chua nướng mà mới ngửi mùi qua thôi đã thèm nhỏ dãi. Cái mùi ngon lành, thơm lừng ấy thoảng trong gió lạnh đầu mùa càng thêm đậm đà, hấp dẫn. Từng xiên, từng xiên nem nướng nóng hổi dọn ra ăn kèm với xì dầu dằm trái ớt, cắn với tép tỏi mà nhai rộn rạo đầy hân hoan…

Rồi đến khu phố ẩm thực bình dân đường Bạch Đằng với đủ món xứ biển như ốc um, bún chả cá, cuốn chả cá, bánh canh… đều có tên trong danh sách những món ngon phố biển.

Dạo qua một vòng các diễn đàn của dân mê du lịch, ẩm thực, dễ dàng nhận mặt, gọi tên nhiều món ăn thuộc hàng ngon-bổ-rẻ của Bình Định. Tất cả các món ăn bình dân mà độc đáo này được thực khách gần xa bình bầu “ngon tuyệt” dù là ăn lần đầu hay nhiều lần sau nữa. Nó mời gọi những du khách phương xa đến thưởng thức và nhắc nhớ những đứa con xa lâu ngày chưa về thăm xứ Nẫu…

HƯƠNG THẢO