Bền bỉ hương vạn thọ ngày cũ
Ai ơi dẫu có đi xa/Nhớ gieo vạn thọ mười ba tháng Mười (Ca dao). Ðể chuẩn bị cho ngày đón xuân với lộc thọ đủ đầy, nhà cửa sáng sủa, từ trung tuần tháng Mười âm lịch, người dân quê ở Nam Trung bộ thường thủ sẵn gói giống vạn thọ - xưa thường giắt trên gác bếp, nay thì gói gióng đóng sẵn rất tiện - ra ngâm nước và gieo vào chậu lớn đã được làm tơi xốp sẵn.
Rợp trời sắc hoa vạn thọ. Ảnh: DƯƠNG THANH XUÂN
Vạn thọ - hoàng hoa một thuở
Vượt qua cái lụt hai mốt, hai ba tháng Mười, những cây vạn thọ xinh xinh mọc dày, với chiếc lá hình răng cưa bắt đầu vươn lên mặt đất. Độ mươi ngày sau đó, người ta bắt đầu tách ra từng cây một để trồng vào chậu, hoặc trồng xuống đất dọc chiều dài của sân, hai bên lối đi dẫn ra cổng. Lúc này, hàng xóm bên nhà thường gọi nhau í ới để xin vài cây giống dặm thêm vào chỗ đất còn khuyết. Khi cây cao đến tầm hơn gang tay, khoảng 35 ngày tuổi, đã được 6-7 cặp lá, là lúc chủ nhân bắt đầu bấm ngọn để cho cây đẻ nhánh, làm cho cây sum xuê, có người còn tiếp tục bấm đọt các cành gần gốc, để cành tiếp tục nứt nhánh át, về sau cây cho hoa nhiều và đều. Trồng vạn thọ không khó, nhưng để có một cây vạn thọ vừa ý, đường kính của vòm hoa trên 1m, hoa nở đạt thì người trồng trải qua những công đoạn chăm sóc vừa công phu, vừa kinh nghiệm.
Hoa vạn thọ có nhiều loại, nhiều màu sắc.
Sau rằm tháng Chạp, trên những nụ xanh đầu ngọn đã bắt đầu lộ ra những cánh vàng hoàng yến, vàng cà-rốt, vàng chanh (tùy giống). Đó cũng là lúc gốc mai già trước ngõ trút lá, để lộ những búp hoa chưa bóc trấu, xanh nâu, tự tại trên xương mai khắc khổ. Tất cả đều đợi khoảnh khắc giao mùa.
Những ngày cuối năm, khi những nhành mai xuân đã búng đầy nụ xanh, thì khắp đường làng ngõ xóm đã vàng rực màu hoa vạn thọ. Dù có năm do thời tiết thất thường, mai vàng không thể nở đúng mùa, nhưng vạn thọ thì bao giờ cũng trung thành đúng hẹn. Và cái màu vàng rực rỡ ấy sẽ kéo dài cho đến tháng Hai.
Hoa vạn thọ làm bừng lên sắc xuân ở miền quê (ảnh Dương Thanh Xuân)
Ngày nay, khi đời sống phát triển, dân số đông đúc, “tấc đất tấc vàng” không gian sân vườn của miền quê cũng thu hẹp, những luống vạn thọ cũng tiết giảm theo. Thay vào đó, người ta chọn giống vạn thọ mới, như vạn thọ mini (còn gọi là vạn thọ Pháp), vạn thọ lỡ, diện tích chỉ bằng 1/5 đến 1/3 vạn thọ truyền thống để trồng. Tại hai xã Mỹ Hòa, Mỹ Hiệp (huyện Phù Mỹ), năm nay các nhà vườn vẫn duy trì trồng ước tính khoảng 120 ngàn chậu vạn thọ lùn, 10.000 chậu vạn thọ lỡ và 5.000 chậu vạn thọ truyền thống chuẩn bị đưa ra chợ hoa Tết. Các huyện Tây Sơn, Hoài Nhơn, Vân Canh... số người trồng vạn thọ ít hơn, nhưng lượng hoa vạn thọ cũng sẽ góp mặt đáng kể trong hội hoa Tết.
Bấm đọt cho cây vạn thọ sum xuê và nhiều bông hơn.
Thắm mãi ngày sau
Ngày nay, khi đời sống vật chất và tinh thần có nhiều thay đổi, không mấy người dân thành phố biết đến cái không gian đón mùa xuân dân dã bên màu hoa vạn thọ chốn thôn quê. Nhưng đâu đó, những người xa quê lên phố vẫn không nguôi thao thức về những mùa Tết thơm nồng chốn quê nhà. Thỉnh thoảng hay bắt gặp những mái tóc muối tiêu, thậm chí có cả những thanh niên đang săm soi quanh mấy chậu vạn thọ chân quê trong hội hoa ngày Tết, rồi hớn hở bê về nhà chậu vạn thọ hăng nồng hương ngày cũ.
Vạn thọ tại chợ hoa Xuân Phù Mỹ
Nếu như ở chợ hoa Tết đêm ba mươi, những gian hàng vạn thọ đứng khiêm nhường bên những giống hoa đắt tiền, sang trọng; thì sáng mùng một Tết, khi chợ hoa xuân đã dứt, thì một chợ hoa vạn thọ đã kịp mọc lên rực rỡ trước cổng các nghĩa trang. Một chợ hoa lặng lẽ chứ không náo nhiệt như đêm hôm trước, kẻ bán và người mua không rao hàng, mặc cả. Loài hoa mang sắc hương trang trọng này luôn được chọn để dâng tặng người đã khuất. Sáng mùng một, nghĩa trang tấp nập, vàng rực màu hoa thành kính, không còn thấy cảnh ảm đạm tĩnh mịch thường ngày, chỉ thấy lòng tràn ngập an bằng trong mùi hương gợi nhớ cội nguồn.
Ngoài sự hiện diện như một đặc trưng cho mùa xuân, hai chữ vạn thọ còn mang ý nghĩa về mặt tâm linh, biểu trưng cho sự tốt lành, cho sự sống dài lâu để hưởng phúc lộc. Vì thế, dù có sắm sửa rất nhiều loại hoa sang đẹp, lạ lẫm, đọc đáo thì rồi người ta cũng không thể thiếu hoa vạn thọ. Hai chữ vạn thọ đủ nói lên được bao điều về giá trị tinh thần, tâm linh và đạo đức trong tâm hồn người Việt.
NGỌC DIÊN