Sâm Ngọc Linh ở vùng cao An Toàn:
Bén rễ hy vọng
Cây sâm Ngọc Linh mọc tự nhiên ở núi Ngọc Linh (thuộc 2 tỉnh Kon Tum và Quảng Nam) có giá trị kinh tế cao. Hiện nay, một số địa phương trong cả nước đã tiến hành di thực cây sâm Ngọc Linh về trồng thử nghiệm. Tại tỉnh ta, Chi cục Kiểm lâm đang thực hiện dự án trồng thử nghiệm cây sâm Ngọc Linh. Sau hơn 3 tháng, cây sâm Ngọc Linh cấy mô trồng ở xã An Toàn (huyện An Lão) có tỉ lệ sống trên 80%.
Nơi được chọn trồng sâm Ngọc Linh là một mảng rừng nguyên sinh thuộc xã An Toàn với nhiều cây cổ thụ to, cao, có độ che phủ lớn. Đất rừng là thảm thực vật hoai mục lâu đời tích tụ, tạo nên mùn có độ dinh dưỡng cao. Đây là vùng tiếp giáp giữa Tây Nguyên (Gia Lai) và vùng đồng bằng nên thường có mưa, nhất là buổi chiều. Điều cơ bản, nơi đây nhiệt độ trung bình hàng năm là 220C, độ ẩm không khí 78%, phù hợp cho cây sâm Ngọc Linh phát triển.
Cây sâm Ngọc Linh mọc tự nhiên ở núi Ngọc Linh được phát hiện tháng 3.1974. Được ghi vào dược điển với tên sâm Ngọc Linh. Sâm Ngọc Linh có tác dụng tăng lực, chống suy kiệt, tăng sức đề kháng, chống stress, chống ung thư, kháng khuẩn, cầm máu, giảm đau… Loại sâm này hiện có giá 40 - 50 triệu đồng/kg. Hiện nay tỉnh Kon Tum, Quảng Nam đã trồng hàng trăm ha sâm Ngọc Linh.
Tháng 9.2012, những bình cây cấy mô cây sâm Ngọc Linh được mua về từ Viện Sinh học Tây Nguyên- Đà Lạt. Những người thực hiện đề tài đã trồng 2.000 cây trong các hốc cây tự nhiên trong rừng và trong luống của vườn thực nghiệm đã chuẩn bị. Luống trồng sâm hình thành trên sườn đồi tương đối bằng phẳng, nghiêng về phía đông nam để tránh cái nắng gắt về chiều. Xung quanh luống là khung bằng cây rừng. Trong luống, ngoài đất lá cây mục dưới tán rừng tại chỗ, người trồng còn thu gom đất mùn hữu cơ trong rừng để có tầng đất trồng dày 15-20 cm. Nhưng khi cây sâm bén rễ thì bị côn trùng tấn công, hầu như bị mất hoàn toàn. Rút kinh nghiệm, trồng đợt 2, vào tháng 3.2013, có 2.000 cây được trồng hoàn toàn trong vườn thực nghiệm, dùng tấm nylon và lưới thép mắt nhỏ bao quanh vườn ngăn côn trùng cắn phá cây. Sau hơn 2 tháng, cây trồng đợt 2 có tỉ lệ sống khoảng 80%.
Tiến sĩ Nguyễn Đình Thành - cán bộ của Chi cục Kiểm lâm, chủ trì dự án trồng sâm, cho biết: “Theo đánh giá ban đầu, tỉ lệ cây sống trồng đợt 2 trên 80%, chiều cao cây khoảng 8 cm, từ 1- 2 lá, đã có củ. Đây mới là bước đầu cây sâm Ngọc Linh sống được trên đất An Toàn. Khó khăn lớn nhất là độ mùn tích tụ bằng lá, gỗ mục của lớp đất mặt của rừng An Toàn không nhiều. Tuy ở độ dốc khoảng 10 độ nhưng đất mùn bị rửa trôi nhiều, nên khi trồng phải gom đất màu bổ sung từ các nơi. Trong năm nay, chúng tôi sẽ trồng thêm 1.000 cây từ hạt, lấy giống từ vùng núi Ngọc Linh tỉnh Quảng Nam. Từ đó, so sánh giữa 2 loại cây giống từ cấy mô và cây từ hạt, về sự phát triển, hàm lượng các chất (saponin, protein, khoáng chất…) trong củ sâm, phân tích hàm lượng các chất có ích trong củ sâm có đạt yêu cầu hay không để có giải pháp chọn lựa phát triển trong việc trồng thương mại”.
HOÀNG LÂN