Tầm soát sức khỏe: Làm sớm, lợi nhiều
Hiện nay, nhiều người chú ý đến việc chăm sóc, bảo vệ sức khỏe hơn bằng việc đi kiểm tra định kỳ sức khỏe. Ngược lại, cũng có trường hợp vì điều kiện kinh tế chưa cho phép hoặc bởi chủ quan, bận rộn mà bỏ qua cơ hội phát hiện bệnh sớm, mất thời gian vàng để phòng ngừa, chữa bệnh kịp thời.
TSSK giúp phát hiện yếu tố bệnh tật tiềm ẩn góp phần tích cực, chủ động phát hiện bệnh và phương pháp điều trị bệnh kịp thời.
- Trong ảnh: Một hoạt động khám sàng lọc sức khỏe cho người dân ở TP Quy Nhơn. Ảnh: N.V.T
Khám tình cờ ra bệnh trọng
Vẫn đang dùng thuốc diệt tế bào ung thư gan và thường xuyên kiểm tra định kỳ ở bệnh viện chuyên khoa trong TP Hồ Chí Minh cả năm nay, nhưng bà Đoàn Thị Liên (66 tuổi, ở phường Ghềnh Ráng, Quy Nhơn) vẫn cho rằng mình rất may mắn vì đã kịp thời phẫu thuật khối u trong gan một cách tình cờ.
Bà Liên kể lại: “Cách đây một năm rưỡi, tôi được con dẫn đi khám tổng quát tại Bệnh viện Hòa Hảo trong Sài Gòn. Khi siêu âm, người ta phát hiện tôi có một khối u trong gan nhỏ bằng hạt bắp, làm thêm một số xét nghiệm khác, bác sĩ nghi ngờ tôi bị ung thư gan, nên quyết định phẫu thuật, cắt bỏ phần đó luôn. Bác sĩ nói trường hợp của tôi do được phát hiện sớm nên khả năng bình phục rất cao, nhưng phải uống thuốc và tái khám định kỳ để theo dõi. Sức khỏe tôi hiện khá tốt”.
Mấy tháng nằm nhà điều trị căn bệnh đột quỵ, anh Việt Khoa (55 tuổi, nhà ở phường Lý Thường Kiệt, TP Quy Nhơn) mỗi khi được bạn bè đến thăm, vẫn thường dặn dò các bạn nhớ khám sức khỏe định kỳ, đo huyết áp thường xuyên, chớ chủ quan để đến mức đổ bệnh nặng như anh. Trước khi bị đột qụy, anh Khoa chưa bao giờ đi khám sức khỏe vì “Có bệnh gì đâu mà khám”, cũng không bao giờ thử kiểm tra huyết áp làm gì. Cách đây gần 4 tháng, anh bất ngờ bị đột qụy tại nhà, huyết áp lên 200/100mmHg, dẫu được người nhà đưa đi cấp cứu kịp thời nhưng di chứng bị liệt nửa người, đang phải điều trị tích cực.
Theo bác sĩ Trần Như Luận, tầm soát sức khỏe (TSSK) được hiểu là các nỗ lực kiểm tra, đánh giá và kết luận về tình trạng sức khỏe hiện tại của một cá thể, trong đó vai trò của những nỗ lực chuyên môn được đặt lên hàng đầu. Mục tiêu của TSSK là thăm dò xem liệu chúng ta có tiềm ẩn một yếu tố bệnh tật nào không, cho nên lợi ích của nó là góp phần tích cực, chủ động phát hiện bệnh sớm, có thể ngay từ khi bệnh ấy chưa thể hiện thành triệu chứng, và đưa ra hướng điều trị kịp thời. Do đó, TSSK rất khác so với việc khám sức khỏe mang tính chiếu lệ và hành chính mà người ta vẫn làm trong nhiều năm trước đây.
TSSK cần được thực hiện ở mọi lứa tuổi, ngay cả trẻ sơ sinh. Đặc biệt, ở tuổi trung niên, phụ nữ cần TSSK để biết có mầm mống của bệnh ung thư vú hoặc ung thư cổ tử cung và các bệnh khác hay không. Với nam giới, nên TSSK để biết liệu có bị tiểu đường, ung thư đại tràng hoặc ung thư dạ dày, hoặc các bệnh khác. Riêng người có thói quen hút thuốc và uống bia rượu nhiều nên TSSK để biết có bị bệnh tim thiếu máu cục bộ hoặc bệnh xơ vữa động mạch hay bị tăng huyết áp không, và nên thay đổi thói quen sinh hoạt như thế nào.
Tầm soát sức khỏe sao cho đúng
Thông thường, TSSK không những bao gồm việc khám lâm sàng, xét nghiệm máu, phân, nước tiểu mà còn làm một số thử nghiệm cận lâm sàng hoặc thực hiện các chẩn đoán hình ảnh nữa cho nên chi phí cũng khá cao.
Tuy nhiên, nếu không tỉnh táo và thiếu hiểu biết, sẽ mất thêm nhiều tiền cho những xét nghiệm không cần thiết. Chẳng hạn, ngoài những xét nghiệm căn bản cần thiết, hiện nay một số cơ sở y tế quảng cáo về ích lợi của việc xét nghiệm các chất chỉ điểm ung thư và từng bước đưa các xét nghiệm ấy vào thường quy, trong khi theo các chuyên gia về ung thư thì việc làm đó là không đúng đắn và đi ngược lại với quy trình tầm soát bệnh ung thư.
Theo bác sĩ Trần Như Luận, để tránh tình trạng bị “móc túi” một cách vô ích, nên tìm tới các cơ sở TSSK có uy tín. Người khám nên điền đầy đủ những thông tin cần thiết có liên quan đến tiền sử cá nhân và gia đình mình vào phiếu thu thập thông tin và đề nghị các bác sĩ căn cứ vào đó để đưa ra một phương án TSSK phù hợp chứ không nên chỉ định tất tần tật mọi xét nghiệm một cách vô bổ.
Cụ thể hơn, một bác sĩ khác khuyên, nếu chỉ là TSSK một cách đơn thuần, người khám nên làm bộ kiểm tra sức khỏe tổng quát theo độ tuổi (dưới 30, từ 30-50 tuổi và trên 50 tuổi) và giới tính: siêu âm bụng, đo điện tim, chụp X-quang phổi, xét nghiệm máu: glucose, ure, creatinin, acid uric, công thức máu, viêm gan B, viêm gan C, men gan, nước tiểu, mỡ trong máu. Chi phí khám cho gói này dao động 1,2 - 1,5 triệu đồng/người (mức giá khám bình quân tại các bệnh viện lớn ở TP Hồ Chí Minh), chưa kể tiền thuốc. Tùy tình trạng sức khỏe và yêu cầu mà bác sĩ khám bệnh sẽ cho bạn gói xét nghiệm nào.
Vợ chồng anh Trần Văn Đạo (57 tuổi, nhà ở đường Phan Bội Châu, Quy Nhơn) định kỳ nửa năm TSSK một lần tại Bệnh viện Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh, đã chia sẻ kinh nghiệm đi khám: “Đây là bệnh viện lớn nên người đi khám rất đông, tôi phải có mặt trước 5 giờ sáng để xếp hàng, lấy phiếu và thường chọn các bác sĩ là giáo sư, tiến sĩ đầu ngành khám cho vì tin tưởng vào trình độ của họ. Khám xong mọi thứ cũng mất hơn nửa ngày”.
THU HÀ
Cần chuẩn bị những gì khi khám sức khỏe tổng quát
Trước khi đi khám:
- Không nên đi tiểu trước khi siêu âm.
- Không nên ăn uống trước khi khám khoảng 6 tiếng vì sẽ làm ảnh hưởng đến chất lượng xét nghiệm.
Sau khi khám sức khỏe:
- Ăn một chút bánh ngọt và sữa hoặc nước lọc sau khi lấy máu xét nghiệm, siêu âm ổ bụng.
Chú ý:
- Bạn nên mang theo giấy tờ tùy thân cùng những hồ sơ bệnh án, đơn thuốc, phim chụp, kết quả xét nghiệm... trước đó để giúp bác sĩ xem xét kỹ hơn về sức khỏe của bạn, đưa ra những lời khuyên hữu ích cho bạn.
- Với phụ nữ, chỉ nên khám sau khi sạch kinh khoảng một tuần. Đặc biệt là không chụp nhũ ảnh khi mang thai.
T.H (Theo Phòng khám Quốc tế EXSON, TP Hồ Chí Minh)