Chữa bệnh mất ngủ

Mất ngủ là một trong các chứng bệnh được coi là “bệnh thời đại” vì tần suất mắc bệnh ngày càng cao, do ảnh hưởng ít nhiều của lối sống vội và ngày càng cách biệt với thiên nhiên.

Mất ngủ là một trong 3 dạng biểu hiện chính của rối loạn giấc ngủ (2 dạng còn lại là ngủ nhiều và rối loạn nhịp thức - ngủ). Mất ngủ là chứng bệnh hay gặp ở mọi lứa tuổi và nó có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau.

Mất ngủ có nghĩa là đi vào giấc ngủ và duy trì nó một cách khó khăn, làm cho thời gian ngủ ít đi và ngủ không sâu, không có hiệu quả. Mất ngủ được xem là rối loạn giấc ngủ khi nó xảy ra 3 lần trở lên trong mỗi tuần, trong một thời gian ít nhất là 1 tháng. Rất dễ có “vòng luẩn quẩn” diễn ra khi bị mất ngủ kéo dài, bởi vì mất ngủ gây ra lo lắng, lo lắng lại khiến người ta mất ngủ, thậm chí dẫn tới trầm cảm và hậu quả là càng mất ngủ nhiều hơn.

Nguyên nhân mất ngủ

Đứng đầu “danh sách” phải kể đến một số thói quen trong ăn uống và sinh hoạt. Nhiều người nhận thấy việc ăn cà chua, me, xoài sống, trái cóc, quýt, ổi, hay canh chua, hoặc các thực phẩm nhiều gia vị, uống xá xị, cô ca, ca cao, cà phê, bia rượu hoặc hút thuốc lá và hít phải khói thuốc lá do người khác hút đều dễ gây mất ngủ.

Mất ngủ khiến nhiều người mệt mỏi và suy nhược.

Đôi lúc việc uống nhiều nước trước khi đi ngủ cũng có thể gây mất ngủ do phải thức dậy để đi tiểu nhiều lần. Một số thanh thiếu niên hay xem phim hành động trước giờ đi ngủ cũng có thể bị mất ngủ do não trạng bị kích động quá mức.

Thực tế cũng cho thấy chứng mất ngủ có thể liên quan đến tình trạng căng thẳng, lo âu, trầm cảm và các rối loạn tâm thần khác. Bên cạnh đó, có khoảng 20% trường hợp mất ngủ là do một bệnh thực thể, nhất là các bệnh có liên quan tới tai mũi họng, răng hàm mặt, mắt, cơ khớp, sọ não và thần kinh ngoại biên. Do vậy, những người hay bị mất ngủ cần đi khám bác sĩ để làm sáng tỏ nguyên nhân, có hướng điều trị thích hợp.

Nhiệt độ, độ ẩm trong môi trường cũng có thể ảnh hưởng lên giấc ngủ. Khi phòng ngủ quá ẩm dễ gây ngột ngạt; trái lại, nếu không khí quá khô gây đau rát họng, khô mũi miệng khiến người ta khó ngủ.

Ánh sáng, tiếng ồn và mùi cũng có liên quan tới chuyện mất ngủ. Phòng sáng khiến bạn khó ngủ. Tiếng ồn làm giấc ngủ không được sâu. Những tiếng động bất chợt làm giấc ngủ bất an. Phòng ngủ nếu có mùi mồ hôi, mùi chăn ẩm, hoặc xịt nước hoa nhiều có thể gây mất ngủ.

Gối, vải trải giường, chăn nệm cũng có liên quan ít nhiều tới giấc ngủ. Chẳng hạn khi ngủ dậy, nếu bạn cảm thấy ê ẩm cả người hoặc đau lưng thì cũng có thể là do những thứ ấy được làm từ vật liệu không thích hợp.

Thư giãn và chớ ngại dùng thuốc

Chữa trị chứng mất ngủ, trước tiên, nên thư giãn tâm lý. Cần biết rằng sẽ không sao cả nếu thỉnh thoảng bạn không ngủ đầy đủ 7 - 8 giờ mỗi đêm. Bạn không nên quá lo âu. Vì lo âu thì lại càng mất ngủ. Đừng để rơi vào cái “vòng luẩn quẩn” như đã nêu ở phần trên. Khi lên giường ngủ, không nên suy nghĩ miên man. Nếu không ngủ được sau 20 phút, hãy dậy để làm một việc gì đó rất nhẹ nhàng, đơn giản cho đến khi buồn ngủ rồi hãy nằm.

Các kiến thức về vệ sinh giấc ngủ cũng khá cần thiết cho bạn, vì nó khiến bạn ngủ dễ hơn mà không cần dùng thuốc.

Nhưng sau khi đã áp dụng đủ cách như trên mà vẫn mất ngủ, bạn cần đi khám bệnh và chớ ngại dùng thuốc. Các bác sĩ có kinh nghiệm sẽ hướng dẫn để bạn dùng thuốc đúng cách. Quan điểm hiện nay của hầu hết các bác sĩ là có thể chỉ định benzodiazepine, zolpidem, chloral hydrate... nhưng chỉ trong một thời gian rất ngắn, sau đó thay thế ngay bằng các thảo dược. Bạn nên dùng: Trinh nữ, lạc tiên, vông nem, tim sen, bình vôi… (là những thứ có sẵn trong thiên nhiên). Để khỏi mất thời gian tìm kiếm cây cỏ, bạn nên dùng các dược thảo nói trên dưới dạng đã bào chế sẵn như Stilux và Rotunda (được sản xuất từ củ bình vôi) hoặc Mimosa (thành phần chính là trinh nữ). Mặc dù dùng hoạt chất từ củ bình vôi ở liều khá cao có thể bị một số tác dụng không mong muốn như nhức đầu, rối loạn tiêu hóa, ngầy ngật vào ban ngày… nhưng nói chung, hầu hết các chế phẩm được sản xuất từ cây cỏ không gây độc hại gì cho bạn nếu bạn sử dụng đúng theo chỉ dẫn.

BS TRẦN NHƯ LUẬN

(Phó Chủ tịch Hội Y học tỉnh Bình Định)