TRÊN DIỄN ĐÀN QUỐC HỘI
Góp ý Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (sửa đổi)
Chiều 23.3, Quốc hội khóa XIII thảo luận ở Hội trường về một số nội dung còn ý kiến khác nhau của Dự thảo Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (sửa đổi). Dưới đây là ý kiến góp ý của đại biểu Nguyễn Văn Cảnh (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định) về dự thảo luật nói trên.
Qua nghiên cứu dự thảo Luật bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em (sửa đổi), tôi xin được có 4 nội dung góp ý để tăng tính hiệu lực, hiệu quả của Luật.
Đại biểu Nguyễn Văn Cảnh.
THỨ NHẤT LÀ VỀ CÁC QUYỀN TRẺ EM
Chúng ta biết là mỗi trẻ em đều có năng khiếu về một số lĩnh vực. Theo nghiên cứu khoa học thì có thể phân năng khiếu của trẻ thành 8 nhóm, bao gồm nhóm về ngôn ngữ, nhóm về suy luận - tư duy, nhóm về không gian - thị giác, về âm nhạc - thính giác, về vận động, về tương tác, về nội tâm và về tự nhiên. Mỗi năng khiếu đều có thể giúp trẻ tự tin hơn vào bản thân, giúp trẻ trở thành công dân tốt hơn cho xã hội. Trẻ em không phải chỉ cần giỏi một số môn do nhà trường chú trọng vì thành tích hay do mong muốn chủ quan của gia đình, trẻ sẽ phát triển tốt hơn nếu các năng khiếu của trẻ được phát hiệu và bồi dưỡng theo điều kiện của từng địa phương, từng trường, từng gia đình; có như vậy nhiều tài năng sẽ được phát triển, đóng góp hiệu quả hơn cho xã hội; đối với một số học sinh cá biệt, việc được tạo điều kiện phát huy một số năng khiếu bản thân sẽ giúp các em thấy được giá trị của bản thân, tự tin hòa nhập lại với bạn bè, chúng ta sẽ kéo được các em về với gia đình, nhà trường, giúp các em tránh xa các thói hư, tật xấu, giảm tình trạng vi phạm pháp luật ở tuổi vị thành niên.
Vì vậy tôi đề nghị tại chương II cần có bổ sung một điều về quyền trẻ em, đó là: Trẻ em được tạo điều kiện để thể hiện năng khiếu; được nhà nước, nhà trường, gia đình tạo điều để phát triển tài năng. Với quy định này thì nhà nước sẽ dành một nguồn riêng trong việc phát triển tài năng trẻ em; nhà nước, nhà trường, nhà thiếu nhi, gia đình, xã hội tạo điều kiện thuận lợi để trẻ em được phát triển năng khiếu. Không quy định rải rác nội dung này tại điều 16, điều 17 vì như vậy chưa thể hiện rõ tầm quan trọng trong việc giúp trẻ em hoàn thiện bản thân.
Để xây dựng một xã hội văn minh hơn, người dân tôn trọng các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, chấp hành pháp luật tốt hơn thì việc tạo môi trường sống tốt cho trẻ em từ hôm nay là yếu tố quyết định. Trẻ em dù ở đâu cũng như tờ giấy trắng, để trẻ em tập lối sống văn minh, trở thành những công dân biết tôn trọng các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp, chấp hành tốt pháp luật thì tờ giấy trắng chỉ ghi những điều văn minh, những giá trị văn hóa, đạo đức được chọn lọc, những lời nói và hành động đúng pháp luật của người thành niên. Trong cuộc sống, những hành vi vi phạm pháp luật của người thành niên là không thể không có, nhiều việc khó xử lý triệt để. Tuy nhiên, theo tôi xử lý người thành niên vi phạm pháp luật có liên quan đến trẻ em thì chúng ta phải làm triệt để. Tôi ví dụ ngoài xã hội, các hành vi vi phạm an toàn giao thông khi đi cùng trẻ em phải bị xử lý; trong gia đình cha mẹ tuyệt đối không được có cử xử trái đạo đức hay có hành vi trái pháp luật trước trẻ em. Ở nhà trường, thầy cô không đem những suy nghĩ tiêu cực, những hành động không phù hợp với cương vị của mình vào nhà trường; phải đối xử công bằng với tất cả học sinh. Ở các cơ quan nhà nước, bệnh viện người làm nhiệm vụ phải luôn có tinh thần trách nhiệm, tác phong làm việc nghiêm túc khi xử lý vụ việc liên quan đến trẻ em. Nếu chúng ta nghiêm khắc trong việc bảo vệ môi trường sống tốt cho trẻ em từ hôm nay, chúng ta sẽ có một thế hệ công dân sống công bằng, sống văn minh, có trách nhiệm với công việc, biết tôn trọng giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp và chấp hành pháp luật sẽ góp phần quan trọng vào việc đạt mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh. Vì vậy tôi đề nghị bổ sung một quyền của trẻ em, đó là quyền được sống trong môi trường công bằng, văn minh, tôn trọng văn hóa truyền thống tốt đẹp và chấp hành pháp luật.
Luật người khuyết tật 2010 có quy định ưu tiên thực hiện chính sách bảo trợ xã hội và hỗ trợ người khuyết tật là trẻ em, nhưng không nêu cụ thể là hỗ trợ những gì. Tôi đề nghị điều 35 quy định bổ sung nội dung trẻ em khuyết tật được cấp miễn phí lần đầu thiết bị, phương tiện đảm bảo điều kiện tối thiểu để hòa nhập xã hội. Như vậy điều 35 sẽ viết lại như sau:
Trẻ em khuyết tật được hưởng đầy đủ các quyền của người khuyết tật theo quy định của pháp luật; được hỗ trợ, chăm sóc, giáo dục đặc biệt để phục hồi chức năng, phát triển khả năng tự lực, được cấp miễn phí lần đầu thiết vị, phương tiện đảm bảo điều kiện tối thiểu để hòa nhập xã hội.
THỨ HAI LÀ VỀ TỔ CHỨC ĐẠI DIỆN TIẾNG NÓI, NGUYỆN VỌNG CỦA TRẺ EM
Điều 77 quy định Trung ương Đoàn TNCSHCM là tổ chức đại diện tiếng nói, nguyện vọng của trẻ em và giám sát việc thực hiện quyền trẻ em theo ý kiến, nguyện vọng của trẻ em. Quy định này phù hợp với nhiệm vụ của Trung ương Đoàn và với cơ cấu tổ chức hiện có của mình. Luật cũng quy định giao Trung ương Đoàn nhiệm vụ tổ chức lấy ý kiến, kiến nghị của trẻ em thường xuyên và định kỳ. Hoạt động này là hết sức cần thiết trong việc xây dựng chính sách cho trẻ em, vì theo tôi, muốn văn minh thì nhờ trẻ, còn muốn nghi lễ thì nhờ già. Để chính sách tốt cần có sự trao đổi giữa người lớn và trẻ em. Vì vậy tôi đề nghị Luật bổ sung thêm 1 khoản vào điều 6 quy định về nguyên tắc bảo đảm thực hiện quyền và bổn phận của trẻ em với nội dung như sau: các nghị định, thông tư liên quan đến quyền, bổn phận trẻ em khi cụ thể hóa Luật này đều phải lấy ý kiến của Trung ương Đoàn TNCSHCM, nếu có nội dung mà cơ quan soạn thảo nghị định, thông tư không tiếp thu thì phải có lý do xác đáng và có sự nhất trí của Trung ương Đoàn. Nếu nội dung liên quan đến trẻ em mà cơ quan soạn thảo và Trung ương Đoàn không thống nhất thì cơ quan soạn thảo có trách nhiệm báo cáo UBTVQH để UBTVQH giải thích, hướng dẫn, quyết định nội dung đó. Quy trình này không trái với luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, mà sẽ giúp quyền, bổn phận trẻ em được bảo vệ và thực hiện tốt hơn.
Tại kỳ họp thứ 10, tôi đã đề xuất có riêng một số điện thoại khẩn cấp để người dân và chính bản thân trẻ em có thể báo cáo ngay về nguy cơ và các hành vi vi phạm quyền trẻ em. Chúng ta có triển khai hệ thống kết nối liên thông tổng đài khẩn cấp đầu tiên tại TP Hồ Chí Minh, tạo điều kiện tốt hơn cho người dân báo cáo hay yêu cầu trợ giúp khẩn cấp nhưng vẫn còn bước chuyển trung gian, trong khi nhiều nước chỉ dùng 1 số khẩn cấp đạt hiệu quả cao. Mỗi phút, mỗi giây trong tình trạng nguy hiểm của trẻ em là ảnh hưởng lớn, lâu dài đến thể chất, tinh thần của trẻ, có thể ảnh hưởng an toàn, tính mạng của trẻ. Trong khi chưa có chung 1 số khẩn cấp. Tôi tiếp tục đề nghị trong Luật quy định có riêng một số điện thoại khẩn cấp để người dân và chính bản thân trẻ em có điều kiện báo cáo và được hỗ trợ tốt hơn khi có nguy cơ và các hành vi vi phạm quyền trẻ em.
THỨ BA LÀ VỀ HỘI CHA MẸ HỌC SINH.
Chúng ta biết hiện nay việc giáo dục trẻ em được cha mẹ rất quan tâm từ việc hướng trẻ nên học cái gì, học như thế nào đến việc vui chơi giải trí ở đâu đều được các phụ huynh tìm hiểu kỹ và thường xuyên trao đổi kinh nghiệm với nhau. Tuy nhiên vai trò của Hội Cha mẹ học sinh lại chưa được phát huy theo quy định của pháp luật, đó là việc kiến nghị và chất vấn nhà trường, giáo viên về những vấn đề mà cha mẹ học sinh quan tâm và cần biết rõ. Hiện này hoạt động của Ban thường trực Hội Cha mẹ học sinh chủ yếu thông qua Hội trưởng để kêu gọi mạnh thường quân đóng góp cơ sở vật chất cho nhà trường là chính. Tôi đề nghị Luật cần bổ sung quy định là nhà trường có trách nhiệm tiếp thu ý kiến của Ban thường trực Hội Cha mẹ học sinh trong việc xây dựng các quy định liên quan trực tiếp đến việc học tập, vui chơi của trẻ tại trường để nâng cao hiệu quả hoạt động của Ban thường trực đem được nguyện vọng của học sinh vào các quy định và chương trình hoạt động của trường.
THỨ TƯ LÀ VỀ ĐIỀU KHOẢN VÀ TỪ NGỮ CỤ THỂ:
- Bổ sung giải thích thế nào là nguy cơ bị bóc lột, bị bạo lực ở điều 5
- Khoản 2, điều 6 quy định không phân biệt đối xử với mọi trẻ em là không khả thi mà cần quy định là đảm bảo mọi trẻ em được đối xử công bằng trước pháp luật.
- Khoản 7 điều 7 bổ sung cụm từ tạo điều kiện và viết lại là nghiêm cấm sử dụng, rủ rê, xúi giục, kích động, lợi dụng, lôi kéo, dụ dỗ, ép buộc, tạo điều kiện trẻ em thực hiện hành vi vi phạm pháp luật; xúc phạm danh dự người khác.
- Khoản 12, điều 7 quy định nghiêm cấm cung cấp dịch vụ, sản xuất, sao chép, lưu hành … những sản phẩm có nội dung ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em. Quy định như vậy là không thực tế vì xã hội có sản phẩm, dịch vụ chỉ cung cấp cho trẻ em nhưng cũng có sản phẩm, dịch vụ chỉ dành cho người trưởng thành hay dành cho mọi người theo quy định của pháp luật. Vì vậy khoản 12, điều 7 cần điều chỉnh lại cho khả thi đó là nghiêm cấm cung cấp dịch vụ, sản xuất, sao chép, lưu hành, vận hành, phát tán, sở hữu, vận chuyển, tàng trữ, kinh doanh xuất bản phẩm, đồ chơi, trò chơi và những sản phẩm khác có nội dung ảnh hưởng đến sự phát triển lành mạnh của trẻ em trong môi trường sống, học tập, khám, chữa bệnh và vui chơi giải trí của trẻ em.
ĐBQH NGUYỄN VĂN CẢNH