Rầm rộ khai thác cát trái phép tại Khu kinh tế Nhơn Hội
Tình trạng khai thác cát trái phép đang diễn ra rầm rộ tại nhiều địa điểm thuộc Khu kinh tế (KKT) Nhơn Hội, gây thất thoát tài nguyên, làm ảnh hưởng đến hạ tầng giao thông. Trong khi đó, công tác phối hợp kiểm tra, ngăn chặn, xử lý vi phạm giữa các ngành chức năng chưa đồng bộ.
Khai thác tràn lan
KKT Nhơn Hội có diện tích khoảng 12.000 ha với những đồi cát mấp mô có trữ lượng cát lớn. Theo quy hoạch chung, toàn bộ khối lượng cát tại đây được dùng để san lấp mặt bằng các khu chức năng trong KKT. Tuy nhiên, do nhu cầu nguyên liệu cát của các công trình trọng điểm, trong vài năm gần đây, UBND tỉnh có chủ trương cho phép sử dụng một phần khối lượng cát tại KKT Nhơn Hội. Theo đó, đơn vị khai thác cát phải đóng tiền xây dựng cơ sở hạ tầng trong KKT Nhơn Hội với mức 5.000 đồng/m3cát; đồng thời, phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ tài chính khác như: nộp thuế tài nguyên, phí bảo vệ môi trường… theo quy định.
Địa điểm khai thác cát trái phép thường nằm cách xa khu dân cư, vùng lõm để tránh bị phát hiện.
Lợi dụng chủ trương này, nhiều cá nhân, doanh nghiệp đã sử dụng phương tiện cơ giới ngang nhiên múc, vận chuyển cát trái phép tại KKT Nhơn Hội. Địa điểm khai thác trái phép thường cách xa khu dân cư, nằm ở vùng lõm để tránh bị phát hiện. Việc thu tiền xây dựng cơ sở hạ tầng KKT Nhơn Hội và các khoản thuế, phí của các đơn vị khai thác cát được thực hiện lỏng lẻo, không hiệu quả.
Có mặt tại thôn Hội Lợi (xã Nhơn Hội, TP Quy Nhơn) vào những ngày cuối tháng 3, chúng tôi chứng kiến hàng chục lượt xe tải thường xuyên ra vào “ăn cát”. Đơn cử như xe tải BKS 77C - 024.57 (chưa xác định chủ xe và người điều khiển), hoặc xe tải BKS 77C 104.50 (chủ xe là ông Hà Văn Phúc, thôn Kiều Đông, xã Cát Tường, huyện Phù Cát, tài xế là Bùi Phúc Ý, ở xã Nhơn Hậu, thị xã An Nhơn điều khiển)... vừa bị cơ quan chức năng bắt giữ. Hầu hết các xe chở cát đều vượt quá tải trọng. Phần lớn cát khai thác trái phép được vận chuyển đến các cơ sở buôn bán vật liệu xây dựng, công trình xây dựng nhà ở, bán với giá khoảng 500 ngàn đồng/xe. Cá biệt, có một số người còn dựng lán tạm trong KKT Nhơn Hội làm nơi ăn nghỉ để tiện cho việc khai thác cát. Trong khi đó, số tiền thu phí từ việc khai thác cát tại KKT Nhơn Hội từ năm 2013 - 2015 không cao, chỉ 2,3 tỉ đồng (năm 2013 là 73,5 triệu đồng, năm 2014 là 1,9 tỉ đồng và năm 2015 là 356 triệu đồng).
Ông Trần Văn Khiêm, Chủ tịch UBND xã Nhơn Hội, thừa nhận: “Không chỉ riêng thôn Hội Lợi, tình trạng khai thác cát trái phép còn diễn ra tại nhiều địa điểm thuộc thôn Hội Tân. Dù biết có tình trạng này nhưng chính quyền địa phương không đủ thẩm quyền để kiểm tra, xử lý nếu không có sự phối hợp của ngành chức năng. Tình trạng xe quá tải thường xuyên lưu thông khiến tỉnh lộ 639 nhanh hư hỏng”.
Các ngành chức năng chưa phối hợp đồng bộ
Theo Ban quản lý KKT tỉnh, nhiều địa bàn thuộc TP Quy Nhơn, huyện Phù Cát nằm trong KKT Nhơn Hội là “điểm nóng” về tình trạng khai thác cát trái phép. Từ khi hình thành KKT Nhơn Hội đến nay, tổ công tác do Ban Quản lý KKT phối hợp với các đơn vị có liên quan như Thanh tra Sở GTVT, UBND TP Quy Nhơn, UBND huyện Tuy Phước, UBND huyện Phù Cát đã tổ chức những đợt kiểm tra hiện trường; qua đó phát hiện, lập biên bản vi phạm hành chính, đề xuất xử phạt vi phạm hành chính 57 trường hợp khai thác cát trái phép với số tiền phạt hơn 125 triệu đồng.
Theo ông Lê Hoàng Trung, Phó Trưởng phòng Quản lý TNMT (thuộc Ban quản lý KKT tỉnh), số trường hợp vi phạm đã bị ngành chức năng phát hiện vẫn còn quá ít so với thực tế. Chưa kể, do chế tài xử phạt, mức phạt chưa đủ sức răn đe nên nhiều đối tượng còn tái phạm. Công tác phối hợp giữa các thành viên trong tổ công tác chưa đồng bộ nên tình trạng khai thác cát trái phép trong KKT Nhơn Hội vẫn diễn ra, nhất là vào lúc trời tối.
“Nếu không có biện pháp giải quyết triệt để thì về lâu dài, việc các cá nhân, tổ chức khai thác cát trái phép trong KKT Nhơn Hội sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nguyên liệu cát phục vụ san lấp mặt bằng trong KKT Nhơn Hội; làm hư hỏng các công trình hạ tầng trong KKT, gây cản trở giao thông trong khu vực, Nhà nước thất thu ngân sách”, ông Trung nói.
Trao đổi với chúng tôi về biện pháp quản lý khai thác cát có hiệu quả tại KKT Nhơn Hội, ông Ngô Văn Tổng, Phó Trưởng Ban quản lý KKT tỉnh, cho biết: Sắp tới, Ban Quản lý KKT tỉnh sẽ đề xuất UBND tỉnh cho quy hoạch một số khu vực mỏ cát tại KKT Nhơn Hội để đấu thầu, đưa việc khai thác cát tập trung tại một số địa điểm để dễ quản lý. Ngoài ra, Ban Quản lý sẽ kiện toàn và thành lập mới Tổ công tác liên ngành để thực hiện có hiệu quả hơn công tác chống khai thác, vận chuyển cát trái phép trong KKT Nhơn Hội.
PHÚC LỘC