Hướng tới ngày Thế giới phòng chống sốt rét 25.4: Sốt rét giảm nhiệt: Mừng ít, lo nhiều

Thời gian gần đây, sốt rét hạ nhiệt với số ca mắc giảm mạnh trên địa bàn toàn tỉnh. Tuy nhiên, theo Giám đốc Trung tâm Phòng chống sốt rét - Các bệnh nội tiết tỉnh Hoàng Xuân Thuận, “mừng thì ít, mà lo rất nhiều”, bởi rất nhiều nguy cơ tiềm ẩn phía sau thành quả đó.

Bác sĩ Hoàng Xuân Thuận cho biết, năm 2015, toàn tỉnh ghi nhận 125 ca sốt rét (giảm 68,35% so với năm 2014, thấp nhất trong giai đoạn 2010-2015); chỉ có 1 ca sốt rét ác tính (năm 2014 là 3 ca); không có tử vong do sốt rét. 11/11 huyện, TX, TP đạt và vượt cả 3 chỉ tiêu là giảm mắc, giảm chết và không để dịch sốt rét xảy ra. Tình hình tiếp tục hạ nhiệt, khi bước sang quý I.2016, cả tỉnh chỉ có 26 ca sốt rét, giảm 9 ca so với cùng kỳ năm ngoái; không có sốt rét ác tính và tử vong.

● Thông thường, số ca bệnh giảm là minh chứng của thành công trong hoạt động dự phòng, là niềm phấn khởi của ngành. Vì sao lại “lo nhiều”, thưa bác sĩ?

- Chính tình trạng dịch bệnh giảm đáng kể, nhiều địa bàn thời gian dài không có ca bệnh dẫn đến tâm lý chủ quan ở chính quyền địa phương. Họ ít quan tâm hơn đến các hoạt động dự phòng, đầu tư cho công tác phòng chống sốt rét. Ngay cả cán bộ y tế - nhất là tuyến cơ sở - cũng lơ là, khi gặp ca bệnh lại không nghĩ đến nguy cơ sốt rét để thực hiện các xét nghiệm sàng lọc cần thiết, dễ bỏ qua ca bệnh. Tiếp đó, sự chủ quan cũng xuất hiện ở người dân, không thực hiện nghiêm túc các biện pháp tự bảo vệ chính mình và người thân. Đó là một phản ứng dây chuyền rất đáng ngại.

Soi lam máu phát hiện ký sinh trùng sốt rét.

● Bên cạnh các yếu tố chủ quan như đã nói, nỗi lo về mối nguy sốt rét còn đến từ các nguyên nhân nào khác?

- Rõ rệt nhất là sốt rét ngoại lai. Dân di biến động ở tỉnh ta vẫn ở mức cao, trong đó có một lượng lớn làm việc ở các vùng trọng điểm sốt rét, khiến sốt rét ngoại lai vẫn là nỗi ám ảnh thường trực. Ngay như trong quý I.2016, 13/26 ca bệnh ghi nhận được là sốt rét ngoại lai. Đáng chú ý, có một người xuất khẩu lao động ở Angola trở về Quy Nhơn được 6 ngày thì phát bệnh, rất may được phát hiện và điều trị kịp thời nên đã qua nguy hiểm.

Cùng với đó là nỗi lo từ sốt rét kháng thuốc. Đến nay, các ca sốt rét kháng thuốc đã được phát hiện tại Gia Lai và Quảng Nam. Bình Định tuy chưa ghi nhận ca sốt rét kháng thuốc nào, nhưng nguy cơ xuất hiện là rất cao, nhất là với lao động làm việc ở Gia Lai.

● Được biết, đến thời điểm này, các chương trình mục tiêu Quốc gia về y tế vẫn chưa có “động tĩnh” gì về kinh phí triển khai. Rõ ràng, khó khăn về kinh phí chính là một trong những trở ngại lớn trong công tác phòng chống sốt rét…

- Đúng vậy. Những năm gần đây, kinh phí dành cho các chương trình mục tiêu Quốc gia về y tế nói chung, chương trình phòng chống sốt rét nói riêng đều bị cắt giảm rất nhiều. Riêng năm 2016, đến giờ này vẫn chưa biết sẽ được phân bổ như thế nào. Trong khi đó, nguồn kinh phí từ địa phương cũng rất hạn chế. Các dự án quốc tế cũng giảm đáng kể; kinh phí năm 2016 của Dự án Sáng kiến khu vực ngăn chặn sốt rét kháng thuốc Artemisinin chỉ hơn 2 tỉ đồng, giảm hơn 1 tỉ đồng so với năm 2015. Trong khi đó, Dự án Quỹ toàn cầu phòng chống sốt rét được kéo dài sang năm 2016 cũng chỉ hỗ trợ 1,9 tỉ đồng, giảm rất nhiều so với giai đoạn 2011-2015.

Bên cạnh đó, nhân lực thiếu và yếu cũng là nỗi lo lớn, đặc biệt là ở tuyến huyện. Ngay cả ở tuyến tỉnh, trong nhiều năm qua, hệ dự phòng không tuyển được bác sĩ.

● Trước những khó khăn đó, ngành sẽ tập trung vào những giải pháp nào để đối phó hiệu quả với sốt rét?

- Đầu tiên, ngành sẽ cố gắng đẩy mạnh các hoạt động truyền thông để nâng cao nhận thức của lãnh đạo địa phương, cán bộ y tế và người dân trong việc chủ động phòng ngừa sốt rét. Các hoạt động chuyên môn sẽ được duy trì, nhất là điều tra dịch tễ ở các vùng trọng điểm để dự báo đúng, ứng phó kịp thời với nguy cơ sốt rét bùng phát trở lại. Đặc biệt, sẽ chú trọng tổ chức tập huấn và tập huấn lại nghiệp vụ cho kỹ thuật viên phụ trách các điểm kính hiển vi trên địa bàn toàn tỉnh. Về kinh phí, chúng tôi sẽ chú trọng sử dụng các nguồn hỗ trợ từ các dự án thật tiết kiệm, hiệu quả.

● Xin cảm ơn bác sĩ.

NGUYỄN VĂN TRANG (Thực hiện)