Quản lý an toàn thực phẩm: Không thể mãi “hòa cả làng”
Đó là một trong những vấn đề lớn đặt ra tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về tăng cường công tác bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP) được Chính phủ tổ chức sáng 27.4. Giao trách nhiệm và truy trách nhiệm được coi là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả quản lý Nhà nước về ATTP.
Chủ trì Hội nghị là Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc và Phó Thủ tướng Chính phủ Vũ Đức Đam. Tham dự tại điểm cầu Bình Định có Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Thanh Tùng, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Trần Châu, cùng lãnh đạo các sở, ngành liên quan.
“Ăn bẩn” nhưng “cả làng đều vui”
Theo báo cáo tóm tắt về tình hình quản lý ATTP của Văn phòng Chính phủ, qua đợt cao điểm thanh tra ATTP từ tháng 10.2015 đến tháng 2.2016 cho thấy mức độ tồn dư các chất độc hại, chất cấm trong nhiều loại thực phẩm đã giảm đáng kể. Dư lượng thuốc bảo vệ thực vật trong rau là 5,17% (năm 2014 là 5,43%, 9 tháng đầu 2015 là 10,3%). Thịt vi phạm chỉ tiêu chất cấm, kháng sinh vượt giới hạn 1,91% (năm 2014 là 6,84%, 9 tháng đầu năm 2015 là 4%).
Kiểm tra thịt heo bán ở chợ tại phường Nhơn Bình, TP Quy Nhơn sáng 22.4.
Bí thư Thành ủy TP Hồ Chí Minh Đinh La Thăng làm nóng phiên thảo luận bằng phát biểu “vỗ mặt”: “Tôi không tin các con số như là 5%, 6% như trong báo cáo”, bởi tình hình ATTP hiện nay đáng báo động, tràn lan, phức tạp, nguy hiểm. Nguyên nhân số một của thực trạng này - theo ông Thăng - là không xác định được trách nhiệm, không kỷ luật được ai từ phường, xã đến tỉnh trong khi tình trạng mất vệ sinh ATTP vẫn diễn ra tràn lan. “Không xác định được trách nhiệm nên cả làng đều vui, ăn bẩn vẫn rất vui”, ông Thăng nói.
Trước đó, gợi ý thảo luận, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đề nghị các địa phương không nêu thành tích, nói thẳng vào những bất cập, đề xuất các giải pháp cụ thể. Ông cho rằng cần làm rõ trách nhiệm của các bộ ngành, địa phương trong công tác bảo đảm ATTP tại hội nghị.
Theo Phó Thủ tướng, trước năm 2010 công tác quản lý ATTP theo phân khúc với quan niệm “một mâm cơm 3 bộ quản lý”, nhưng từ khi có Luật ATTP, tất cả những sản phẩm thực phẩm đều có địa chỉ cụ thể từng ngành quản lý từ khâu sản xuất, lưu thông, kinh doanh, chế biến, kể cả bao bì đóng gói. Trong quá trình triển khai Luật ATTP có một số mặt hàng giao thoa thì các bộ đã có thông tư liên tịch giao cho bộ nào quản lý chính. Trách nhiệm của địa phương cũng được quy định rất rõ là quản lý toàn diện công tác vệ sinh ATTP trên địa bàn. Tuy nhiên, các quy định đã không được thực hiện triệt để, trong xử lý sai phạm còn xuê xoa, né tránh.
Quy trách nhiệm người đứng đầu
Phát biểu tại Hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc nhấn mạnh, ATTP không chỉ là vấn đề giống nòi dân tộc mà còn là uy tín quốc tế của đất nước. “Chúng ta chưa thành công trong quản lý ATTP, do vậy cần giải pháp mạnh, kiên quyết. Phải làm rõ trách nhiệm cá nhân trong quản lý ATTP, nếu không thì khó thành công”, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc nói.
Cụ thể hơn, Thủ tướng cho rằng, việc xảy ra tại địa phương nào, cấp nào thì lãnh đạo địa phương đó, cấp đó phải chịu trách nhiệm; tiếp theo là lãnh đạo các ngành. Để có tổ chức đủ sức để làm việc này, Thủ tướng yêu cầu Trưởng Ban chỉ đạo ATTP phải do Chủ tịch UBND tỉnh, thành phố đảm nhiệm.
Bên cạnh đó, kinh phí quản lý ATTP cũng là vấn đề được nhiều địa phương quan tâm. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc gợi ý việc xã hội hóa để bảo đảm kinh phí kiểm tra, tiêu hủy; đầu tư trang thiết bị; bồi dưỡng nguồn nhân lực; động viên nhân dân… Quan trọng nhất, Thủ tướng đã đồng ý “để lại 100% kinh phí xử phạt vi phạm hành chính cho quản lý ATTP địa phương”.
Ngoài ra, lãnh đạo một số địa phương cũng đề nghị cần xử lý điểm những vụ vi phạm nghiêm trọng ATTP, bảo đảm tính răn đe. Về hoạt động thanh, kiểm tra ATTP, Bộ trưởng Bộ NN&PTNT Cao Đức Phát cho rằng, phải thay đổi cách làm theo hướng đột xuất, tăng cường giám sát, xử lý nghiêm, truy đến cùng nguồn gốc thực phẩm vi phạm.
Còn Phó Chủ tịch Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam Trương Thị Ngọc Ánh khẳng định, MTTQ và các tổ chức thành viên có trách nhiệm tuyên truyền vận động người dân trong sản xuất, kinh doanh, sử dụng thực phẩm an toàn. Tuy nhiên, bà Ánh cũng thừa nhận, hoạt động tuyên truyền mới dừng ở chủ trương, chính sách, chưa đi vào từng đối tượng cụ thể; mới chú trọng phát hiện vi phạm mà thiếu biểu dương nhân rộng mô hình tốt.
“MTTQ và các tổ chức thành viên đặt mục tiêu đến năm 2017 có 50% hộ sản xuất kinh doanh và 100% hợp tác xã bảo đảm đăng ký thực hiện các quy định ATTP. Năm 2019 có 70% số hộ đăng ký và 35% số hộ thực hiện đúng, đến năm 2020 tỉ lệ tương ứng là 90% và 60%. Tất cả các xã nông thôn mới phải đưa nội dung ATTP vào làm một trong những tiêu chí công nhận đạt chuẩn”, bà Ánh cho hay.
NGUYỄN VĂN TRANG
4 vấn đề trọng tâm để tạo chuyển biến rõ nét về ATTP trong năm 2016: 1- Tập trung xử lý dứt điểm việc sử dụng Salbutamol, vàng ô, kháng sinh trong sản xuất, chế biến thực phẩm. 2- Siết chặt quản lý việc sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thực phẩm chức năng; bảo đảm vệ sinh ATTP thức ăn đường phố, bếp ăn tập thể. 3- Đầu tư trang thiết bị đo kiểm di động hoặc cố định để giúp người dân nhận biết thực phẩm không an toàn. 4- Kiểm tra, xử lý dứt điểm các điểm nóng về ATTP được dư luận và xã hội quan tâm.
(Trích Dự thảo Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ về việc tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước, nâng cao chất lượng bảo đảm ATTP).