Nhận diện bán hàng đa cấp lừa đảo
Sở Công Thương cho biết, tại Bình Định đã có 24 doanh nghiệp (DN) thông báo hoạt động tổ chức bán hàng đa cấp (BHĐC) đến cơ quan này theo quy định. Tuy nhiên, theo báo cáo hoạt động của các đơn vị thì đến nay chưa có người tham gia BHĐC thuộc DN trên địa bàn tỉnh.
Trong 24 DN đã đăng ký với Sở Công Thương, một số DN hoạt động mạnh, có lượng người tham gia BHĐC rộng khắp cả tỉnh như Công ty TNHH Thiên Ngọc Minh Uy, Công ty TNHH Amway Việt Nam, Công ty TNHH MTV Herbalife Việt Nam, Công ty TNHH Thương mại Vision Việt Nam…
Khó phát hiện, xử lý
Mặc dù lực lượng chức năng đã triển khai nhiều biện pháp kiểm tra, giám sát hoạt động BHĐC trên địa bàn tỉnh, tuy nhiên ông Man Ngọc Lý - Giám đốc Sở Công Thương - cho rằng kết quả phát hiện, xử lý còn rất hạn chế.
Theo phân tích của Giám đốc Sở Công Thương, BHĐC là hoạt động được thực hiện thông qua mạng lưới những cá nhân tham gia, không có địa điểm kinh doanh cố định, gây khó khăn cho công tác quản lý, đồng thời dễ phát sinh những vi phạm. Các DN BHĐC chỉ xuất hóa đơn bán hàng cho người tham gia mà không có hóa đơn, giấy tờ, biên lai mua bán hàng hóa giữa người tiêu dùng (không phải là người tham gia BHĐC) với DN. Vì vậy, không có cơ sở để kiểm tra DN về giá bán lẻ các sản phẩm kinh doanh có đúng với giá đã đăng ký với cơ quan chức năng. Đặc biệt, rất khó phát hiện hành vi lừa đảo, bất chính vì những vi phạm nghiêm trọng thường phát sinh khi DN và người BHĐC gặp gỡ, giao tiếp để giới thiệu, bán sản phẩm và dụ dỗ, lôi kéo bằng các thủ đoạn đưa khách hàng tham gia vào mạng lưới.
Điều đáng nói, kết quả kiểm tra, giám sát thời gian qua cho thấy, hầu hết các địa điểm đăng ký hoạt động của DN đăng ký BHĐC khi kiểm tra đều không có kho hàng, mà chỉ trưng bày một số vỏ nhãn, hoặc hình ảnh giới thiệu hàng hóa. Vì vậy, các cơ quan chức năng rất khó khăn trong việc kiểm tra chất lượng hàng hóa. Một số DN tuy đã đăng ký số điện thoại của người có trách nhiệm, nhưng… không liên hệ được.
Ông Man Ngọc Lý cũng không ngần ngại nêu một thực tế, nhiều người từng tham gia các hội nghị, hội thảo do DN BHĐC tổ chức phản ảnh, có thời điểm gần như ngày nào trong tuần đơn vị cũng tổ chức hoạt động tuyên truyền, vận động người dân mua sản phẩm và tham gia hệ thống BHĐC. Thế nhưng, Sở Công Thương cho biết chỉ xác nhận và tiếp nhận rất ít hồ sơ thông báo tổ chức hội thảo, hội nghị, đào tạo của các DN này.
“Để khắc phục những bất cập trên, chúng tôi đã đề nghị phải bổ sung trong Nghị định 42/2014/NĐ-CP về quản lý hoạt động BHĐC, quy định các DN khi thông báo hoạt động BHĐC với Sở Công Thương phải đăng ký địa điểm hoạt động, hoặc chi nhánh, văn phòng đại diện tại địa phương mà DN mở rộng mạng lưới hoạt động. Đồng thời, thông báo nội dung, kịch bản chương trình, tài liệu đối với hoạt động tổ chức hội nghị, hội thảo, đào tạo để có căn cứ thẩm định hồ sơ thông báo tổ chức các hoạt động này. Tuy nhiên, Bộ Công Thương đã trả lời rằng, nếu quy định như thế là không phù hợp với Luật Cạnh tranh” - ông Lý cho hay.
Làm thế nào để nhận diện?
Theo quy định, các DN đã được Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động BHĐC trước khi tổ chức hoạt động kinh doanh ở địa phương nào thì phải thông báo đến Sở Công Thương của địa phương đó. Tuy nhiên, trên thực tế có không ít DN hoạt động “chui”.
Chỉ tính từ đầu năm 2016 đến nay, sau thời gian “rúng động” với các vụ lừa đảo BHĐC trên nhiều tỉnh, thành khắp cả nước, trung tuần tháng 5.2016 Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) tiếp tục “điểm mặt” 14 DN chưa thực hiện thủ tục đăng ký cấp giấy chứng nhận hoạt động BHĐC với cơ quan có thẩm quyền. Dù trong danh sách này, không có DN hoạt động BHĐC nào đóng tại Bình Định, nhưng hoạt động kinh doanh BHĐC trên địa bàn tỉnh ta vẫn tiềm ẩn nguy cơ phức tạp.
Từ cuối tháng 5.2016 đến giữa tháng 6.2016, các ngành Công Thương, Công an, Y tế, VH-TT&DL tổ chức đợt thanh tra, kiểm tra liên ngành về hoạt động BHĐC của các DN. Đây cũng được xem là dịp để Sở Công Thương kiểm tra tổng thể, nắm đầy đủ hơn hoạt động BHĐC trên địa bàn.
Trong khi đó, để tránh “tiền mất, tật mang”, ông Man Ngọc Lý lưu ý người tiêu dùng khi tham gia mạng lưới BHĐC cần nhận diện hoạt động BHĐC không hợp pháp như: người bán hàng thường yêu cầu người tham gia đặt cọc và phải mua lượng hàng hóa ban đầu hoặc trả tiền để tham gia vào mạng lưới của DN BHĐC; không cam kết mua lại hàng hóa trong thời gian luật định và không cam kết mua lại với giá tối thiểu 90% mức đã bán; cho hưởng lợi ích kinh tế chủ yếu từ việc dụ dỗ người khác tham gia mạng lưới; thông tin sai lệch về lợi ích tham gia mạng lưới và hàng hóa để dụ dỗ người khác BHĐC.
Ngoài ra, việc chi trả lợi nhuận không phát sinh từ bán hàng mà chủ yếu từ việc tuyển dụng người tham gia; khuyến khích, dạy người khác tuyển người bằng việc hứa trả tiền thưởng; không quan tâm tới hàng hóa, và khó tìm thấy để so sánh trên thị trường; buộc và hối thúc người tham gia mua hàng mặc dù biết không bán được hàng gây rối người tiêu dùng.
“Hàng hóa bán theo phương thức đa cấp mà các DN, người tham gia BHĐC bán cho người tiêu dùng phải thuộc danh sách hàng hóa bán theo phương thức đa cấp và giấy chứng nhận đăng ký BHĐC Cục Quản lý cạnh tranh cấp, trong đó có xác nhận: tên sản phẩm, xuất xứ, công dụng và giá bán”- ông Lý nói.
THU HIỀN