Tàu cổ tại Quảng Ngãi: Những bí ẩn đầu tiên được giải mã
Tại buổi họp báo công bố sơ bộ kết quả khai quật tàu chứa cổ vật bị đắm tại thôn Châu Thuận Biển, xã Bình Châu, huyện Bình Sơn (Quảng Ngãi) vào cuối giờ chiều 30.6, những hiện vật và xác con tàu tìm được đã giải mã nhiều bí ẩn.
TS Phạm Quốc Quân, Ủy viên Hội đồng Di sản quốc gia, cho biết, trong số hàng ngàn cổ vật được trục vớt, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra khá nhiều chi tiết mới lạ về hoa văn, gốm sứ và kỹ thuật đóng tàu của người xưa. Nếu như với các con tàu được khai quật trước đây, các nhà nghiên cứu vẫn chưa có cơ hội tiếp xúc với các đồ gốm sứ men nâu, men da táo, màu vàng chanh, ô liu… với nhiều loại hoa văn chìm nổi như: hoa lam, sen, cúc… thì đã làm được với việc khai quật con tàu này. “Con tàu đã cung cấp đầy đủ dữ liệu cho các nhà nghiên cứu về gốm sứ, tàu cổ, con đường tơ lụa trên biển, tiền cổ và cách sắp xếp các cổ vật trên tàu.
Trong đó, các nhà khảo cổ cũng phát hiện ra một số độc bản thú vị: chuỗi hạt ngọc màu xanh lá cây, chiếc đĩa ngọc có hoa văn rồng và quả cân của thủy thủ đoàn. Đây là những món cổ vật mang đặc trưng nghệ thuật ở thế kỷ 13”.
Theo TS Nguyễn Đình Chiến, Phó Giám đốc Bảo tàng Lịch sử quốc gia, quá trình khai quật chiếc tàu cổ có từ thế kỷ 13 này, chúng tôi có thể khẳng định, men nâu da lươn xuất hiện từ thời điểm cách đây 700 năm. Bản thân chiếc tàu đắm, theo đánh giá của các nhà khảo cổ, cũng là độc bản quý hiếm nhất từ trước đến nay của ngành khảo cổ Việt Nam cũng như thế giới. Tiến sĩ Nguyễn Việt, Giám đốc Trung tâm tiền sử Đông Nam Á (thuộc Hội Khoa học nghiên cứu Đông Nam Á Việt Nam) nhận định: “Trong số 12 chiếc tàu đắm ở châu Á được khai quật trước đây chưa có chiếc nào có hiện trạng tốt như chiếc tàu này. Bản thân chiếc tàu đã là di sản văn hóa lớn với niên đại lâu nhất được biết đến trong ngành đóng tàu cổ. Việc nghiên cứu chiếc tàu mang lại ý nghĩa to lớn với toàn bộ giới nghiên cứu tàu thuyền thương mại thế giới.
Hiện việc đo vẽ và phục dựng chiếc tàu đúng như hiện trạng ban đầu đang được các chuyên gia tiến hành. Tuy nhiên, việc bảo quản xác con tàu như thế nào vẫn chưa ngã ngũ. Phía Công ty Đoàn Ánh Dương thì cho biết có thể đưa xác tàu lên được. Trong khi UBND tỉnh Quảng Ngãi và bảo tàng tỉnh này thì chưa có phương án. Theo tiến sĩ Nguyễn Việt, điều quan trọng nhất vẫn là việc bảo tồn tàu cổ như thế nào cho hiệu quả. Tiến sĩ Việt nhận định: “Nếu để tàu lại dưới biển thì quả là điều đáng tiếc. Trong lịch sử nghiên cứu tàu cổ thế giới, đây là con tàu quý hiếm vào bậc nhất. Việc đưa lên bảo quản được sẽ là một bước tiến dài cho ngành khảo cổ Việt Nam và là dấu ấn trong lịch sử thế giới. Chi phí cho việc trục vớt tàu cổ và bảo quản trên cạn cũng không quá lớn như dự đoán ban đầu”.
Việc giữ lại con tàu nơi đáy biển để phục vụ du lịch cũng là điều cần thiết và nên sớm triển khai. Bởi con tàu nằm ở đó đã 700 năm, gỗ không hủy hoại đi nhưng đương nhiên phải có những biện pháp bảo vệ được triển khai giống như việc cắm biển bảo vệ di tích.
Đến nay, sau 1 tháng cơ quan chức năng đã khai quật được hơn 4.000 hiện vật còn nguyên và 177 thùng hiện vật đã vỡ. Sau khi phát lộ, con tàu có chiều dài từ đuôi tàu đến phần còn lại của mũi tàu là 20,5m, chiều ngang rộng nhất 5,6m, thân tàu được chia làm 13 khoang, có 12 vách ngăn. Tàu bị cháy trước khi chìm. Qua nghiên cứu, các nhà khảo cổ đã xác định nguyên nhân đắm tàu là do xảy ra sự cố cháy nổ từ khoang thứ 4 đến khoang thứ 6, nơi chứa hàng trăm đồng tiền xu, phân thành 19 loại tròn, vuông khác nhau. Trong đó, niên đại muộn nhất của tiền xu là thế kỷ 13. Các nhà khảo cổ xâu chuỗi nhiều chi tiết khác và rút ra kết luận: Số cổ vật trên tàu có niên đại từ nửa cuối thế kỷ 13.
. Theo HÀ MINH (SGGPO)