Hỗ trợ phát triển sản phẩm đặc trưng của tỉnh: Cần nối thêm sợi dây liên kết!
Muốn tồn tại và phát triển, các sản phẩm đặc trưng (SPĐT) tại các làng nghề trong tỉnh cần phải được nâng cao giá trị cạnh tranh và giá trị gia tăng. Tuy nhiên, trên thực tế xây dựng nhãn hiệu đã khó, phát triển và khai thác hiệu quả giá trị từ những “nhãn hiệu” ấy lại càng khó.
Không chỉ là “hữu xạ tự nhiên hương”
Bánh tráng nước dừa Tam Quan (Hoài Nhơn) có từ lâu đời, đã vượt ra ngoài giới hạn làng nghề để “phủ sóng” khắp trong Nam ngoài Bắc. Toàn huyện có hơn 120 hộ, cơ sở sản xuất bánh tráng nước dừa tập trung ở Hoài Hảo, Tam Quan Nam, Hoài Thanh Tây, Tam Quan. Thị trường tiêu thụ sản phẩm là cả nước, chủ yếu theo con đường làm quà của khách du lịch.
SPĐT của tỉnh được hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu cần được hỗ trợ quảng bá, tiêu thụ.
Đầu năm 2016, với sự hỗ trợ của Dự án KH&CN Hỗ trợ phát triển các sản phẩm đặc trưng của tỉnh giai đoạn 2011-2015 (DA SPĐT), bánh tráng nước dừa Tam Quan chính thức định danh bằng nhãn hiệu chứng nhận do UBND huyện làm chủ sở hữu. “Từ nay, bánh tráng nước dừa Tam Quan đã được đồng nhất về nhãn mác, quy trình sản xuất và tiêu chuẩn chất lượng sản phẩm. Cách thức sản xuất cũng được thay đổi, khi ứng dụng nhiều loại máy như máy sấy, máy hút chân không… nhằm nâng cao chất lượng và giá trị của sản phẩm” - ông Nguyễn Tiến Dũng, chủ cơ sở sản xuất bánh tráng dừa Ba Quan (Hoài Hảo), cho biết.
Đến nay, Hoài Nhơn đã có 2 SPĐT chính thức “có tên” trên thị trường; nhiều cơ sở sản xuất kinh doanh trên địa bàn huyện còn phối hợp xây dựng nhãn hiệu cho các sản phẩm: dầu dừa tinh khiết, bánh hồng, rượu sim… Ông Trần Đình Tổng, Phó Trưởng phòng Kinh tế huyện Hoài Nhơn, cho hay: “Khi có nhãn hiệu, các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất mạnh dạn tiếp thị, quảng bá sản phẩm của mình đến với người tiêu dùng; qua đó, phát triển mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm”.
Riêng giai đoạn 2011-2015, DA SPĐT đã hỗ trợ làm nhãn hiệu cho 5 sản phẩm đặc sản tại 5 làng nghề của tỉnh. Ông Thái Hoàng Uẩn, Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ phát triển công nghệ thông tin (Sở KH&CN) - đơn vị chủ trì DA, cho biết, DA đã mở ra một hướng đi phù hợp, giải quyết được phần nào vướng mắc về phương thức tổ chức hoạt động sở hữu trí tuệ tại các địa bàn nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Từ mô hình của DA, nhiều địa phương đã huy động kinh phí để xây dựng và phát triển tài sản trí tuệ cho SPĐT dưới các hình thức bảo hộ nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận, như: cá cơm khô Mỹ An và rượu Trung Thứ (Phù Mỹ); rượu Vĩnh Cửu (Vĩnh Thạnh); nước mắm Đề Gi (Phù Cát); nón lá Thuận Hạnh và rượu đậu xanh (Tây Sơn); chè Gò Loi (Hoài Ân); nem chả Chợ Huyện (Tuy Phước)…
Đừng để “tắc” đường ra thị trường
Đặc sản địa phương cũng là các sản phẩm hàng hóa và do vậy, cũng chịu ảnh hưởng bởi các quy luật cạnh tranh và cung cầu. Muốn tồn tại và phát triển được thì hàng hóa đặc sản địa phương cần phải được tạo lập, bảo tồn và nâng cao giá trị cạnh tranh cũng như giá trị gia tăng. Kết nối sản xuất và kinh doanh để tìm đầu ra cho sản phẩm của làng nghề đã được cấp nhãn hiệu là một vấn đề lớn đặt ra “hậu” DA SPĐT của tỉnh.
SPĐT của các làng nghề được bày bán tại một cơ sở bán hàng đặc sản tại Quy Nhơn.
Tuy nhiên, để “nhãn hiệu” của các đặc sản làng nghề tạo được giá trị gia tăng và hiệu quả vẫn còn khoảng cách không hề nhỏ. Ông Thái Hoàng Uẩn nhấn mạnh: “Sự tham gia, vào cuộc của các doanh nghiệp còn hạn chế, dẫn đến chưa tạo được sự liên kết bền vững giữa nhà sản xuất và doanh nghiệp. Theo đó, hiệu quả của việc quản lý và phát triển nhãn hiệu chưa cao. Để giải quyết ổn thỏa bài toán đầu ra cho SPĐT, cần phải liên kết chặt sản xuất với kinh doanh, chính quyền địa phương và các tổ chức. Đây cũng là mục tiêu được xây dựng trong giai đoạn 2016-2021 DA SPĐT của tỉnh”.
Đây cũng là trăn trở chung của nhiều địa phương đã và đang xây dựng nhãn hiệu cho các SPĐT địa phương. “Thay vì đầu tư cho nhiều sản phẩm thì cần tiếp tục đầu tư có chiều sâu cho các sản phẩm đã có nhãn hiệu từ hệ thống tổ chức quản lý, quảng bá cho đến khai thác giá trị nhãn hiệu… Bên cạnh đó, cần thiết có chính sách hỗ trợ kinh phí cho các cơ sở sản xuất để mở rộng sản xuất kinh doanh ứng dụng công nghệ mới để đẩy năng suất, chất lượng sản phẩm đủ sức cạnh tranh trên thị trường” - ông Nguyễn Bá Lương, Trưởng phòng Kinh tế hạ tầng huyện Phù Cát, nêu vấn đề.
Ở khía cạnh của đơn vị kinh doanh, dù các SPĐT có tên tuổi hẳn hoi được ưu tiên bày bán và quảng bá thì vẫn rất chật vật; bởi không nhiều cơ sở kinh doanh đủ tiềm lực hỗ trợ, nếu có thì lại là “cửa hẹp”. Ông Thái Lương Hùng, Giám đốc Công ty TNHH MTV Sài Gòn Co.op Bình Định, cho hay: Tiêu chí để lựa chọn các sản phẩm của Bình Định đưa vào tiêu thụ tại siêu thị Co.opmart là ưu tiên hàng đặc sản có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, ưu tiên những nhà cung cấp có chứng chỉ ISO (hoặc HACCP), hoặc ít nhất là hàng Việt Nam chất lượng cao được người tiêu dùng bình chọn. Hiện nay, các Co.opmart khu vực miền Trung - Tây Nguyên như Gia Lai, Tuy Hòa, Quảng Ngãi, Đà Nẵng… đã trưng bày và kinh doanh nhiều SPĐT của Bình Định. Các Co.opmart miền Nam và miền Bắc đang tiến hành giới thiệu đến khách hàng để lấy ý kiến phản hồi.
THU HIỀN