“Tiếp lửa” người trẻ vào thế giới khoa học
Không chỉ mở cánh cửa nhìn ra thế giới, tiếp cận với những kiến thức khoa học, chuỗi hoạt động của chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” còn mang lại cho các nhà khoa học trẻ và học sinh, sinh viên (HSSV) một động lực, một tâm thế mới để bước chân vào con đường khoa học nhiều gian nan, thử thách.
Tại “Gặp gỡ Việt Nam”, những buổi thuyết trình của các nhà khoa học quốc tế, nhất là những giáo sư (GS) đoạt giải Nobel luôn thu hút sự quan tâm của nhiều nhà khoa học trẻ và giới HSSV. Họ rất hứng thú với những phần trình bày liên quan đến các vấn đề về khoa học cơ bản còn khá mới mẻ.
Những cuộc gặp gỡ không chỉ để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình nghiên cứu mà các nhà khoa học trẻ còn được tiếp lửa từ những nhà khoa học giàu kinh nghiệm. Và từ những cuộc gặp gỡ này, nhiều bạn trẻ đã biết nắm bắt cơ hội trên con đường nghiên cứu khoa học (NCKH) cũng như học tập ở nước ngoài.
Lê Ngọc Cẩm (bên phải) hỗ trợ phiên dịch cho GS Trịnh Xuân Thuận tại buổi giao lưu với các bạn trẻ chiều 8.7.2016.
Tiếp lửa đam mê
Tôi gặp Lê Ngọc Cẩm - hiện là nghiên cứu sinh về Vật lý thiên văn tại Paris (Pháp) trong buổi giao lưu của GS Trịnh Xuân Thuận chiều 8.7 tại hội trường Trung tâm Văn hóa tỉnh. Cẩm đến dự chương trình, rồi trở thành phiên dịch “bất đắc dĩ” của GS. Ba năm trước, khi đang là SV năm thứ 2 khoa Vật lý - Trường Đại học (ĐH) Quy Nhơn, cũng ngay tại hội trường này, Cẩm đã được nghe GS Trịnh Xuân Thuận nói chuyện về NCKH và con đường đến với khoa học của ông. “Lúc đó, thầy đã tạo động lực rất lớn cho những người trẻ yêu khoa học như tôi. Sau đó, tôi có cơ hội sang Pháp để theo đuổi đam mê về Vật lý thiên văn như ao ước” - Cẩm kể lại.
Những người may mắn như Lê Ngọc Cẩm không nhiều. Tuy nhiên, dù không được ra nước ngoài tiếp tục con đường khoa học, những nhà khoa học trẻ cũng đã thu nhận được rất nhiều từ các sự kiện của “Gặp gỡ Việt Nam”. Tiến sĩ Trần Thanh Sơn - giảng viên trẻ của Trường ĐH Quy Nhơn - cho rằng, những cuộc gặp gỡ đã tạo cơ hội rất tốt để những người trẻ có thể tiếp cận với rất nhiều nhà khoa học quốc tế, trong đó không hiếm những “đỉnh cao” về trí tuệ khoa học ngay tại Bình Định. “Có thể những điều thu nhận được chưa giúp cho chúng tôi ngay tức thì trong công tác chuyên môn. Nhưng, nó giúp cho chúng tôi những phương pháp làm việc, những cách suy nghĩ; thậm chí nhân cách của các nhà khoa học cũng khích lệ chúng tôi cống hiến nhiều hơn cho xã hội”- anh Sơn chia sẻ.
Trong khi đó, với những HS đang ngồi trên ghế nhà trường, nhất là các em theo học khối tự nhiên, những buổi nói chuyện và giao lưu với các nhà khoa học đoạt giải Nobel giúp khơi gợi và tiếp thêm niềm đam mê NCKH.
Học chung lớp và có cùng niềm yêu thích khám phá khoa học, Phạm Tiến Trình và Nguyễn Trịnh Nhật Trường (lớp 12 chuyên Lý, Trường THPT chuyên Lê Quý Đôn) đã tự mày mò, nghiên cứu các mô hình để dự thi và đạt giải cao ở các cuộc thi sáng tạo KHKT cấp tỉnh, toàn quốc. Từng dự nhiều buổi nói chuyện của các nhà khoa học thế giới và Việt Nam đoạt các giải thưởng danh giá, Phạm Tiến Trình cho biết đây là cơ hội để em giải đáp những thắc mắc, tò mò về khoa học vũ trụ. “Hơn cả khoa học, em được những lời khuyên của các GS, đó là đừng gò bó, khuôn phép trong những thứ đã được vạch sẵn mà cần có sự sáng tạo của mình” - Trình khoe.
Còn Nguyễn Trịnh Nhật Trường thì cho biết, trước đây khi muốn “giải mã” kiến thức khoa học, em phải đọc qua sách, báo, internet, hoặc gặp thầy cô ở Trường ĐH Quy Nhơn. Tham gia những buổi nói chuyện của các nhà khoa học quốc tế là dịp tốt để thỏa mãn những tò mò bấy lâu. Hơn thế, cậu học trò còn củng cố, kiên định hơn lựa chọn của mình - đi theo con đường NCKH.
Tâm huyết và trách nhiệm
Với mục đích phát triển khoa học Việt Nam, 23 năm qua, “Gặp gỡ Việt Nam” đã góp phần xây dựng mạng lưới hợp tác khoa học trong và ngoài nước, ươm mầm cho các tài năng khoa học trẻ của nước nhà. GS Trần Thanh Vân - người sáng lập và duy trì “Gặp gỡ Việt Nam” suốt thời gian qua- đã cho rằng: “Chúng tôi không đơn thuần chỉ làm khoa học cho mình, mà còn có trách nhiệm “truyền lửa” làm sao tạo nên niềm đam mê khoa học cho các bạn trẻ”.
Đó cũng chính là tâm nguyện của nhiều nhà khoa học khi đến với “Gặp gỡ Việt Nam”. Không khó để nhận ra, không ít người trong số các nhà khoa học vẫn còn rất trẻ, chăm chú và nghiêm túc lắng nghe các GS trình bày kết quả nghiên cứu của mình.
68 tuổi, bệnh đột quỵ của 13 năm trước để lại di chứng bên phía tay phải, đi đứng khó khăn, nhưng GS Davis Mars (đến từ Mỹ) đã vượt chặng đường xa đến Bình Định dự “Gặp gỡ Việt Nam” lần XII năm 2016. “Tôi nghỉ hưu rồi, nhưng vẫn một niềm say mê với khoa học. Tôi đến Việt Nam lần này để truyền lại niềm đam mê ấy và cảm hứng ấy đến các nhà khoa học trẻ, các bạn HSSV. Từ đó, các bạn trẻ có thể có những định hướng đúng đắn cho các mục tiêu nghiên cứu sau này”.
Còn GS Trịnh Xuân Thuận - một nhà khoa học gốc Việt thành danh trên thế giới, hiện là giảng viên ngành Vật lý thiên văn tại ĐH Virginia - Mỹ, bày tỏ rằng, việc tổ chức các buổi nói chuyện, giao lưu giữa các nhà khoa học quốc tế, nhất là các nhà khoa học đoạt giải Nobel với HSSV của Việt Nam là nỗ lực để nối liền và nâng cao trí tuệ khoa học Việt Nam. Chính ý nghĩa này đã phần nào thu hút sự quan tâm và nhiệt tình tham gia của các nhà khoa học vốn rất bận rộn.
Nhiều nhà khoa học lớn cho rằng, sự ra đời của Trung tâm Quốc tế khoa học và giáo dục liên ngành đặt một dấu ấn đặc biệt quan trọng. “Đó là một công trình tuyệt vời, đầy thú vị. Nó đem những con người vĩ đại trên thế giới đến gần với nhau hơn; cùng với đó là những nhà khoa học trẻ và các thanh niên đam mê khoa học, để các bạn trẻ có thêm cơ hội bước tiếp con đường khoa học” - GS David Gross- giải Nobel Vật lý năm 2004, tâm sự.
Điểm đáng chú ý của “Gặp gỡ Việt Nam” lần này là chào đón sự trở về của các nhà khoa học Việt Nam danh tiếng trên thế giới, như: GS Ngô Bảo Châu - Huy chương Field Toán học năm 2010, ĐH Chicago (Mỹ); GS Đàm Thanh Sơn - Viện sĩ Viện Hàn lâm Khoa học Mỹ, ĐH Chicago; GS Trịnh Xuân Thuận; GS Phạm Quang Hưng - ĐH Virgina, Mỹ; tiến sĩ Nguyễn Trọng Hiền - NASA, Mỹ... GS Phạm Quang Hưng cho rằng, cùng với đào tạo thì việc xây dựng một môi trường thích hợp để thu hút những nhà khoa học trẻ Việt Nam từ nước ngoài về đóng góp xây dựng cho nền khoa học Việt Nam là rất quan trọng.
THU HIỀN