Chuyển đổi cây trồng trên đất lúa kém hiệu quả: Hạn chế rủi ro, tăng hiệu quả sản xuất
Vụ Hè Thu năm nay, ngành chức năng và chính quyền các địa phương đã đẩy mạnh chuyển đổi, đa dạng hóa cây trồng trên đất sản xuất lúa kém hiệu quả, qua đó đã góp phần hạn chế áp lực về nước tưới và rủi ro do hạn hán gây ra, đồng thời tăng hiệu quả sản xuất.
Theo Sở NN&PTNT, chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, đa dạng hóa cây trồng trên đất sản xuất lúa kém hiệu quả là một trong những nội dung quan trọng để tái cơ cấu trên lĩnh vực trồng trọt, góp phần thực hiện thành công tái cơ cấu ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Nông dân huyện Hoài Nhơn chuyển đổi những diện tích sản xuất lúa thiếu nước tưới sang trồng bắp mang lại hiệu quả kinh tế cao. Ảnh: T.SỸ
Lợi ích nhiều mặt
Thực tế vụ sản xuất Hè Thu năm nay cho thấy, trong điều kiện thiếu nước tưới nghiêm trọng, nhiều loại cây trồng cạn sản xuất trên chân đất lúa thiếu nước tưới đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Tại các huyện: Phù Cát, Hoài Nhơn, Vĩnh Thạnh, An Lão..., ngành chức năng và chính quyền các địa phương đã quy hoạch cụ thể vùng chuyển đổi, tư vấn cho nông dân lựa chọn các loại cây trồng phù hợp; hướng dẫn nông dân áp dụng các công thức luân canh, xen canh và quản lý dịch hại tổng hợp (IPM), đã giảm được chi phí đầu vào, nâng cao giá trị trên một đơn vị diện tích, góp phần bảo vệ môi trường sinh thái.
Chẳng hạn như ở xã Hoài Phú (huyện Hoài Nhơn), mô hình trồng đậu phụng thâm canh trên đất sản xuất lúa không chỉ giảm chi phí đầu vào mà còn tăng lợi nhuận trên cùng một đơn vị diện tích. Ông Nguyễn Văn Bốn, ở thôn Cự Tài 1, xã Hoài Phú, cho biết: Vụ Hè Thu năm nay, gia đình tôi sử dụng 2 sào đất sản xuất lúa không chủ động được nước tưới để trồng đậu phụng giống LDH 01. Năng suất đậu phụng đạt 151 kg/sào, với giá bán hiện tại 2.500 đồng/kg, sau khi trừ chi phí lãi ròng 1,7 triệu đồng/sào, tăng 1,44 triệu đồng/sào so với trồng lúa.
Vụ Hè Thu năm nay, nhiều mô hình sản xuất cây trồng cạn trên chân đất lúa thiếu nước tưới với nhiều phương thức thâm canh, luân canh mới cũng đã được nông dân các địa phương áp dụng có hiệu quả. Tại xã Vĩnh Hòa (Vĩnh Thạnh); An Hòa (An Lão), Ân Phong (Hoài Ân), nông dân đã đưa các loại giống bắp lai, đậu xanh mới vào sản xuất, thu nhập cao gấp 2 lần so với trồng lúa. Tại xã Hoài Sơn (Hoài Nhơn), nhiều nông dân sử dụng giống mè V6 sản xuất trên chân đất lúa không chủ động được nước tưới, tăng lợi nhuận trên 600 ngàn đồng/sào so với sản xuất lúa.
Bà Nguyễn Thị Tố Trân, Giám đốc Trung tâm Khuyến nông tỉnh, cho biết: Vụ Hè Thu năm nay, nông dân các địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi được 2.240 ha đất lúa và hàng ngàn hecta đất sản xuất hoa màu kém hiệu quả sang trồng các loại cây trồng cạn, như bắp, đậu phụng, mè, ớt... Qua quá trình sản xuất, đã xây dựng được nhiều phương thức luân canh, xen canh phù hợp, không những hạn chế được áp lực về nước tưới, hạn chế rủi ro, mà còn giảm được chi phí đầu vào (giảm chi phí tiền điện để bơm nước, chi phí mua, phun thuốc BVTV), tăng giá trị kinh tế trên cùng một đơn vị diện tích.
Tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng
Do biến đổi khí hậu, thời tiết diễn biến phức tạp, sản xuất nông nghiệp ngày càng gặp nhiều rủi ro hơn. Do vậy, UBND tỉnh đã chỉ đạo ngành Nông nghiệp tỉnh và chính quyền các địa phương tiếp tục thực hiện các giải pháp hạn chế rủi ro, tăng hiệu quả sản xuất. Trong đó, tập trung đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu mùa vụ, chuyển những diện tích sản xuất 3 vụ lúa/năm kém hiệu quả sang sản xuất 2 vụ lúa/năm; 2 vụ lúa 1 vụ màu/năm; hoặc 1 vụ lúa/2 vụ màu/năm; đồng thời hướng dẫn nông dân áp dụng các phương thức xen canh, luân canh, tạo vùng sản xuất hàng hóa tập trung, gắn với công nghiệp chế biến.
Ông Phan Trọng Hổ, Giám đốc Sở NN&PTNT, cho biết: Sở NN&PTNT tiếp tục rà soát diện tích đã được chuyển đổi để đánh giá kết quả, trên cơ sở đó hướng dẫn nông dân tiếp tục lựa chọn các giống cây trồng phù hợp, áp dụng các giải pháp hạn chế rủi ro do thời tiết, nâng cao hiệu quả sản xuất. Riêng vụ Mùa năm nay, toàn tỉnh phấn đấu chuyển đổi 832,5 ha đất sản xuất lúa kém hiệu quả sang trồng bắp, đậu phụng, mì, rau các loại. Sở NN&PTNT cùng với chính quyền các địa phương triển khai thực hiện có hiệu quả chính sách của tỉnh và Trung ương về hỗ trợ chuyển đổi cây bắp trên đất lúa; tập trung phát triển trồng bắp lai thương phẩm, bắp ăn non... ở những vùng đất sản xuất 3 vụ thiếu nước và mở rộng diện tích đậu phụng vụ Thu Đông để chủ động nguồn giống trong vụ Đông Xuân 2016-2017.
Cũng theo ông Phan Trọng Hổ, để thực hiện tốt công tác chuyển đổi cơ cấu cây trồng, ngành Nông nghiệp tỉnh phối hợp với các đơn vị nghiên cứu, các doanh nghiệp giống cây trồng trong và ngoài tỉnh tiếp tục khảo nghiệm, sản xuất thử các giống cây trồng mới có triển vọng, ở các vùng sinh thái khác nhau, để lựa chọn bổ sung vào cơ cấu cây trồng của tỉnh. Mặt khác, mở rộng liên doanh, liên kết, tạo điều kiện cho các tổ chức, cá nhân đầu tư vào lĩnh vực sản xuất lúa giống, bắp giống và đưa nhanh giống cây trồng mới vào sản xuất.
Sở NN&PTNT sẽ phối hợp với chính quyền các địa phương tăng cường chuyển giao tiến bộ KHKT; đẩy mạnh chuyển đổi cơ cấu cây trồng, mùa vụ theo hướng hiệu quả, thích ứng điều kiện thời tiết diễn biến bất thường. Tăng cường công tác thông tin kết nối thị trường để hỗ trợ nông dân tiếp cận với doanh nghiệp, thị trường và ngược lại. Đồng thời, thực hiện tốt Quyết định số 20/2015/QĐ-UBND ngày 6.8.2015 của Chủ tịch UBND tỉnh về chính sách khuyến khích phát triển hợp tác, liên kết sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản, xây dựng cánh đồng mẫu lớn, cánh đồng lớn, cánh đồng tiên tiến và chính sách hỗ trợ phát triển giống cây trồng giai đoạn 2016-2020 của tỉnh.
PHẠM TIẾN SỸ