Chọn con đường nghiên cứu khoa học
Chuỗi sự kiện khoa học của chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” lần XII năm 2016 đang diễn ra tại TP Quy Nhơn không chỉ là diễn đàn học thuật mà còn mở ra cơ hội học hỏi cho các bạn trẻ đã, đang và sẽ chọn con đường nghiên cứu khoa học (NCKH). Chúng tôi có dịp gặp gỡ và trao đổi với 3 nghiên cứu sinh (NCS), 3 bạn trẻ từng là sinh viên K25 và K31 ngành Sư phạm vật lý (Trường ÐH Quy Nhơn).
Từ trái sang: Lê Ngọc Trẫm (thứ 2), Nguyễn Đức Diệu (thứ 3) và Nguyễn Hoàng Phương Thanh (thứ 6) cùng Chủ tịch UBND tỉnh Hồ Quốc Dũng và GS Trần Thanh Vân - Chủ tịch Hội Gặp gỡ Việt Nam tại chương trình “Gặp gỡ Việt Nam” 2016.
Từng tham gia các hội nghị khoa học trong và ngoài nước, nhưng điều các bạn trẻ này cảm nhận ở “Gặp gỡ Việt Nam” tại Bình Định là sự đa dạng chủ đề thảo luận và tập trung đông đảo các nhà khoa học trên thế giới. Hiện tại, cả 3 bạn trẻ đang là nghiên cứu sinh (NCS) tại các trường ĐH của Pháp và Mỹ, đó là: Nguyễn Đức Diệu - quê gốc Bình Định; Lê Ngọc Trẫm (quê Phú Yên) và Nguyễn Hoàng Phương Thanh (quê Đắk Lắk). Mẫu số chung của các bạn trẻ này là đã đưa ước mơ vượt qua lũy tre làng khi chọn “lối rẽ” NCKH gập ghềnh, trắc trở.
Ðã đam mê khoa học thì nên tạo cho mình một nền tảng kiến thức thật vững
Đó là tâm sự của Lê Ngọc Trẫm - phiên dịch viên của giáo sư (GS) Trịnh Xuân Thuận (Trường ĐH Virginia - Mỹ) trong buổi nói chuyện của ông với các bạn trẻ yêu khoa học tại Bình Định mới đây. Tại đây, Trẫm đã chia sẻ ngắn ngủi câu chuyện của mình: “GS Trịnh Xuân Thuận là thần tượng khoa học của tôi. Mấy năm trước, tôi cũng ngồi nghe thầy Trịnh Xuân Thuận nói chuyện về vũ trụ, thiên văn học. Nhờ vậy, niềm đam mê thiên văn học của tôi trỗi dậy và quyết định theo đuổi nó cho đến bây giờ”.
Để thực hiện đam mê của mình, Trẫm “săn” học bổng du học. Năm 2013, Trẫm nhận học bổng toàn phần cho hệ thạc sĩ tại Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Luôn là một trong những học viên có điểm số cao nhất khóa học, Trẫm được cấp học bổng thực tập làm luận văn thạc sĩ 6 tháng tại Trường ĐH Paris 7 (Pháp).
Khi học tại Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội, Trẫm được học với nhiều GS hàng đầu về Vũ trụ - Thiên văn học tại nước Pháp sang giảng dạy. Trong một lần tình cờ nói chuyện với một GS người Pháp, Trẫm đề cập đến việc làm luận văn thạc sĩ. Vị GS này đã mở website của khoa mà mình đang công tác tại Trường ĐH Paris 7 rồi chỉ cho Trẫm một số đề tài có thể làm luận văn thạc sĩ. Một thời gian sau, thầy giáo này đã gửi email nói rằng có một đề tài dành cho Trẫm.
Cơ hội rộng mở hơn khi tháng 9.2014, Trẫm nhận được học bổng NCS tiến sĩ ngành Vật lý thiên văn tại Trường Sư phạm Paris (École Normale Supérieure de Paris - ENS Paris) theo diện học bổng song phương của Chính phủ Việt Nam và Pháp. “Nếu các bạn trẻ đam mê ngành thiên văn học thì nên tạo cho mình một nền tảng kiến thức thật vững về toán học, vật lý và ngoại ngữ” - Trẫm nhấn mạnh.
Chọn NCKH, phải nỗ lực gấp bội
Tiến sĩ Nguyễn Thị Minh Phương (nguyên Trưởng khoa Vật lý, Trường ĐH Quy Nhơn) cho rằng, nỗ lực vượt qua nhiều khó khăn để đi theo tiếng gọi NCKH của cô sinh viên giỏi Nguyễn Hoàng Phương Thanh rất đáng trân trọng, bởi theo đuổi sự mê hoặc của NCKH là rất khó khăn, Thanh còn phải xác định vượt qua nhiều rào cản của một phụ nữ làm khoa học.
Phương Thanh vừa mới kết thúc năm đầu tiên NCS chuyên ngành Hóa học thiên văn tại Trường ĐH Université de Cergy Pontoise (Pháp). Nói về con đường theo đuổi NCKH, cô giáo trẻ Phương Thanh đã nghỉ dạy ở một trường THPT để theo học lớp thạc sĩ tại Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội. Khóa học 2 năm thì có một năm rưỡi học ở trường, 6 tháng thực tập bên Pháp. Khoảng thời gian ở Pháp, Thanh “săn” được học bổng trường ĐH nơi cô đang thực tập để tiếp tục làm NCS.
“Tôi từng tham gia các lớp học Vật lý hè khi còn là sinh viên. Nhưng rồi cũng chỉ dừng ở yêu thích, vì bấy giờ không biết nơi nào đào tạo chuyên ngành Hóa học thiên văn. Sau này, khi ra trường và đi dạy được 1 năm, tôi mới tìm hiểu biết được Trường ĐH Khoa học và Công nghệ Hà Nội có lớp, vậy là quyết định bỏ dạy đi học thạc sĩ. Từ sư phạm rẽ sang NCKH chỉ vì mê khoa học mà thôi!” - Phương Thanh bộc bạch.
Tiếp tục với nghiên cứu Vật lý thiên văn
Không thuận lợi như hai đồng môn của mình, Nguyễn Đức Diệu bỏ công việc giảng dạy ở trường ĐH và khóa học thạc sĩ để sang Mỹ làm NCS. Đến nay, Diệu đã trải qua 5 năm học chuyên ngành Vật lý thiên văn Trường ĐH University of Utah Salt Lake (Mỹ). Đây là trường ĐH nổi tiếng gắt gao tuyển sinh đầu vào; trong khi đó Diệu lại xin học bổng trực tiếp mà không qua tài trợ của quỹ học bổng. Để được chấp nhận, Diệu phải trải qua 3 phần kiểm tra và sát hạch khó khăn, gồm: TOEF iBT, GRE Subjects, GRE General.
Gặp Diệu tại hội nghị khoa học “Sự hình thành sao trong các môi trường khác nhau” diễn ra tại Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành, anh chàng kiệm lời và không thích nói nhiều về thành tích học tập hay đưa tên mình lên báo, nhưng “đụng” đến NCKH thì sôi nổi hẳn. Diệu cho biết: “Nhờ những hội nghị khoa học, những lớp học vật lý hè, hay trường hè vật lý, tôi làm quen và được các anh chị NCS ở nước ngoài “mách nước”, rồi xin được học bổng trực tiếp của trường. Còn 1 năm nữa kết thúc khóa học, tôi sẽ tiếp tục tìm học bổng để học thêm, làm “bước đệm” vững chắc cho con đường nghiên cứu sau này”. Hiện, Diệu làm trợ lý giảng dạy và trợ lý nghiên cứu cho các GS của khoa.
Lần này trở về, Diệu được gặp tiến sĩ Nguyễn Lương Quang - nghiên cứu viên của Viện Vật lý thiên văn lý thuyết Canada (CITA), Đại học Toronto, thành viên chính thức của Hiệp hội Thiên văn quốc tế (IAU) - để hợp tác làm dự án về thiên văn học.
THU HIỀN