“Mạnh tay” với chủ đầu tư nợ đọng quyết toán
Trước tình trạng nợ đọng quyết toán dự án (DA) hoàn thành sử dụng vốn nhà nước còn cao, một trong những biện pháp mạnh của ngành chức năng kiến nghị UBND tỉnh thực hiện là không giao DA mới cho các chủ đầu tư để tồn đọng quá nhiều hồ sơ quyết toán trong thời gian dài.
Báo cáo Sở Tài chính chốt đến 30.6.2016, toàn tỉnh còn tồn đọng 573 DA hoàn thành nhưng chưa thực hiện thẩm tra, phê duyệt quyết toán. Phó Giám đốc Sở Tài chính Nguyễn Thị Tuyết Mai cho rằng, kết quả này ghi nhận nỗ lực rất lớn, sự quyết liệt trong giải quyết tình trạng nợ đọng của các cấp, ngành và địa phương. Bởi, so với cuối năm 2015, số DA nợ đã giảm 360 DA.
Công trình văn hóa… nợ dai dẳng
Cụ thể, đối với các DA trong danh mục báo cáo 1 năm thực hiện Chỉ thị 27/CT-TTg ngày 27.12.2013 của Chính phủ về việc tăng cường, đẩy mạnh công tác quyết toán vốn đầu tư các DA hoàn thành sử dụng vốn nhà nước, tại thời điểm 30.4.2016 toàn tỉnh vẫn tồn đọng 871 DA, với số tiền 526 tỉ đồng.
DA khu di tích lăng Mai Xuân Thưởng (giai đoạn 1) chậm quyết toán… 9 năm.
Sau hơn 1 tháng đôn đốc thực hiện, đến 30.6.2016 còn tồn 530 DA, với 403 tỉ đồng; đã quyết toán 341 DA (39%), với 141 tỉ đồng. Trong đó, DA cấp tỉnh đã giải quyết 2 DA (còn nợ 11 DA); cấp huyện, thị xã, thành phố giảm 33 DA (còn nợ 200 DA); cấp xã, phường, thị trấn giảm mạnh nhất 306 DA (còn nợ 319 DA).
Đối với các DA ngoài danh mục báo cáo 1 năm thực hiện Chỉ thị 27/CT-TTg, số DA chưa thực hiện quyết toán giảm còn 43 DA thuộc khối tỉnh phê duyệt. Nếu nhìn trên con số và tiến độ giải quyết nợ thì đây là tín hiệu vui. Nhiều địa phương như Phù Mỹ, Hoài Ân và 3 huyện miền núi đã vào cuộc thực hiện mạnh mẽ các chỉ đạo, đôn đốc các chủ đầu tư, ban quản lý DA giải quyết nợ; ưu tiên bố trí kế hoạch vốn thanh toán cho các công trình hoàn thành đã thẩm tra phê duyệt quyết toán. Đặc biệt, thị xã An Nhơn còn “làm thay” thẩm tra quyết toán đối với một số xã không đủ năng lực thẩm tra các công trình do xã quyết định đầu tư, sau đó thông báo kết quả để xã phê duyệt quyết toán vốn đầu tư DA hoàn thành.
Tuy nhiên, điều đáng nói ở đây chính là một số chủ đầu tư nợ dai dẳng, thậm chí có DA nợ từ… năm 2005. Cuối tháng 4.2016, Sở VH-TT&DL “đội sổ” số nợ cả về số lượng DA và thời gian nợ, với 125 tỉ đồng nợ của 13 DA công trình văn hóa. Đơn vị này cũng sở hữu luôn vị trí số một về thời gian DA nợ quyết toán, gồm: 3 công trình nợ 6 năm (Trung tâm Văn hóa thông tin tỉnh - tổng đầu tư 62,5 tỉ đồng; Đền thờ Bùi Thị Xuân - tổng đầu tư gần 4 tỉ đồng; Hoa viên Quang Trung - tổng vốn đầu tư hơn 17,3 tỉ đồng); đặc biệt DA khu di tích lăng Mai Xuân Thưởng (giai đoạn 1) có tổng mức đầu tư 733 triệu đồng, đã được đưa vào sử dụng từ tháng 12.2007, tức là chậm quyết toán… 9 năm.
Sau đợt kiểm tra tình hình thực hiện Chỉ thị 27/CT-TTg mới đây của tỉnh do Sở Tài chính chủ trì, đến nay Sở VH-TT&DL đã quyết toán 8 DA. Tuy nhiên, cũng chỉ giải được số nợ của 1/4 DA nợ 6 năm trở lên nói trên.
Bà Lê Thu Hương, Trưởng phòng Tài chính Đầu tư (Sở Tài chính) cho biết, nhiều công trình do hồ sơ pháp lý thiếu nên không đảm bảo về thủ tục để quyết toán giá trị khối lượng xây dựng hoàn thành; nhà thầu không phối hợp trong việc lập hồ sơ hoàn công… Trong khi đó, với các công trình đã được nghiệm thu đưa vào sử dụng nhiều năm trước, tình trạng hồ sơ thất lạc, hư hỏng; không có hồ sơ hoàn công do nhà thầu đã giải thể cũng “ách tắc” cho quyết toán.
Không giao DA mới cho các chủ đầu tư tồn đọng quá nhiều hồ sơ
“Mở” cho các trường hợp thất lạc hồ sơ quyết toán
Một trong những vướng mắc quyết toán DA đã hoàn thành hiện nay là hồ sơ nhiều công trình quyết toán lâu năm không được cập nhật đầy đủ và bị thất lạc. Bà Lê Thu Hương cho biết, ngày 8.4.2016, Bộ Tài chính đã có văn bản số 4819/BTC-ĐT để xử lý dứt điểm tình trạng tồn đọng quyết toán các DA hoàn thành từ năm 2005 đến 2014.
Theo đó, trường hợp DA do chủ đầu tư sáp nhập, chia tách thì đơn vị kế thừa, hoặc tiếp nhận DA chịu trách nhiệm lập báo cáo quyết toán. DA thuộc các bộ, ngành, địa phương, cơ quan quản lý quyết toán trước đây sáp nhập, chia tách thì các bộ, ngành, địa phương, cơ quan quản lý quyết toán kế thừa hiện nay chịu trách nhiệm thẩm tra, phê duyệt quyết toán. Trường hợp cần phải điều chỉnh, bổ sung tổng mức đầu tư thì cấp có thẩm quyền quyết định đầu tư khẩn trương xem xét, phê duyệt theo quy định để sớm thẩm tra, phê duyệt quyết toán; trường hợp không đủ điều kiện phê duyệt điều chỉnh, bổ sung quyết toán trên cơ sở tổng mức đầu tư đã phê duyệt. Trường hợp nhà thầu không thực hiện quyết toán, sau 3 lần chủ đầu tư gửi văn bản thì căn cứ những hồ sơ thực tế thực hiện của hợp đồng để lập hồ sơ, xác định giá trị đề nghị quyết toán.
Vấn đề chậm quyết toán DA hoàn thành sử dụng vốn nhà nước đã “nóng” trong mấy năm gần đây tại nhiều tỉnh, thành và bộ, ngành trong cả nước; dĩ nhiên Bình Định cũng không ngoại lệ khi từng có thời gian nằm trong tốp 3 về nợ. Gần như chủ đầu tư, Ban quản lý DA nào cũng còn “nợ” một vài công trình, thậm chí cả chục công trình chưa quyết toán. Nhiều công trình trọng điểm đưa vào khai thác từ lâu, nhưng quyết toán đến giờ chưa hoàn tất.
Bào chữa cho việc chậm trễ này, chủ đầu tư đổ lỗi nhà thầu, nhà thầu lại nói tư vấn, tư vấn “vin” vào cơ chế. Tuy nhiên, tựu trung “căn bệnh” chậm quyết toán khởi phát có thể làm gọn từ 3 nhóm nguyên nhân chính: thủ tục, hồ sơ hoàn công chậm trễ; công tác thanh toán rất chậm; chậm trễ trong giải phóng mặt bằng.
Từ năm 2012 đến nay, Chính phủ đã ban hành khá nhiều chỉ thị hướng dẫn việc thực hiện vấn đề này. Trên cơ sở đó, UBND tỉnh cũng nhiều lần chỉ đạo các sở, ngành, ban quản lý dự án, địa phương quyết liệt giải bài toán nợ đọng xây dựng cơ bản.
Cùng với sự hỗ trợ về công tác quyết toán DA, mới đây Sở Tài chính kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở KH-ĐT và UBND các huyện, thị xã, thành phố trong công tác xây dựng kế hoạch vốn đầu tư hàng năm, ưu tiên bố trí kế hoạch vốn để thanh toán dứt điểm cho DA đã được phê duyệt quyết toán còn nợ. Đồng thời, chỉ đạo Kho bạc Nhà nước phối hợp, tạo điều kiện chủ đầu tư thực hiện hồ sơ quyết toán DA, nhất là DA thuộc cấp xã phê duyệt và DA hoàn thành từ năm 2005-2009.
“Sở Tài chính cũng đã đề xuất UBND tỉnh giải pháp “mạnh tay” hơn với nợ quyết toán DA hoàn thành sử dụng vốn nhà nước, đó là không giao DA mới cho các chủ đầu tư để tồn đọng quá nhiều hồ sơ và thời gian tồn đọng quá dài” - bà Nguyễn Thị Tuyết Mai nhấn mạnh.
THU HIỀN
Bị nợ dồn nén, không ít DN sẽ “chết”
Tình trạng vi phạm quy định về quyết toán vẫn còn xảy ra ở nhiều DA, ảnh hưởng đến việc quản lý vốn đầu tư của Nhà nước, gây nợ đọng xây dựng cơ bản kéo dài. Những khoản nợ này cũng trở thành “chủ đề” thảo luận của nhiều diễn đàn đối thoại giữa lãnh đạo tỉnh với các DN nói chung và DN xây dựng nói riêng trên địa bàn tỉnh diễn ra gần đây.
Theo Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng tỉnh, thanh toán nợ xây dựng cơ bản theo phân kỳ kế hoạch hàng năm làm cho không ít DN xây dựng lao đao, vì ngân sách nợ không tính lãi mà DN phải tính lãi cho ngân hàng. Hiện nay, cơ chế phân cấp mạnh cho cơ sở, nhiều chủ đầu tư từ nguồn vốn ngân sách xã, phường triển khai nhiều DA, công trình khi chưa xác định nguồn vốn, hoặc nguồn vốn từ nguồn sử dụng đất, dẫn đến đình trệ, nợ đọng kéo dài. Quyết liệt công tác thanh toán nợ đọng trong xây dựng cơ bản là động tác tháo gỡ khó khăn cần thiết cho các DN xây dựng.
“Nợ đọng tại các chủ đầu tư ở các cấp huyện và xã rất lớn, DN nhỏ “chết dở” từ các nguồn nợ này mà không dám nói. Nợ dồn nén trên “đôi vai gầy” của DN nếu cứ tiếp diễn, sẽ có không ít DN chết, chứ đừng nói là ngắc ngoải” - ông Bùi Trần Hà, Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu xây dựng tỉnh chia sẻ.