“Móc túi” người tiêu dùng bằng “cân điêu, đong thiếu”
Kết quả nhiều cuộc kiểm tra về đo lường trong sản xuất, phân phối và kinh doanh nhiều mặt hàng, sản phẩm đều phát hiện sai phạm. Trong khi đó, ngành chức năng cho rằng, công tác kiểm tra, kiểm soát không phải lúc nào cũng “với” tới hết được.
Mặt hàng càng phổ biến, vi phạm càng nhiều
Để tăng cường kiểm soát những sai phạm về phương tiện đo lường, hàng năm, Chi cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng tỉnh (TC-ĐL-CL) phối hợp cùng Thanh tra Sở KH&CN, Chi cục Quản lý thị trường (Sở Công Thương) mở các đợt kiểm tra chuyên ngành đối với sản phẩm, hàng hóa được sử dụng phổ biến. Qua đó, đã phát hiện không ít cơ sở vi phạm, cho thấy tình hình gian lận với những hình thức ngày càng tinh vi.
Mua sắm hàng đóng gói sẵn tại siêu thị trên địa bàn TP Quy Nhơn (ảnh chỉ mang tính chất minh họa).
Gần đây nhất, đợt kiểm tra về đo lường trong sản xuất, phân phối và kinh doanh hàng đóng gói sẵn do Chi cục TC-ĐL-CL tổ chức trong tháng 5.2016 trên địa bàn 7 huyện, thị xã, thành phố trong tỉnh cho thấy, có nhiều cơ sở vi phạm. Trong 34 cơ sở sản xuất và kinh doanh mặt hàng phân bón, thức ăn chăn nuôi, khí dầu mỏ hóa lỏng được kiểm tra, tỉ lệ đơn vị vi phạm chiếm đến 17,6%. Đáng nói, về trọng lượng của hàng đóng gói sẵn, kiểm tra ngẫu nhiên 1 lô hàng, kết quả có 6 cơ sở sản xuất và kinh doanh hàng hóa không đạt định lượng.
Ông Đặng Cao Cảnh, Phó Chi cục trưởng Chi cục TC-ĐL-CL, cho biết: “Những mặt hàng sản phẩm, hàng hóa kinh doanh nhiều và được sử dụng phổ biến thì vi phạm về đo lường càng nhiều”.
Tương tự, đợt kiểm tra về đo lường trong kinh doanh xăng dầu do ngành KH&CN và Công Thương phối hợp tổ chức mới đây tại 10/11 huyện, thị xã, thành phố cũng cho kết quả đáng ngại, khi có 21 cơ sở vi phạm trong 60 đơn vị được kiểm tra (chiếm 35%). Thậm chí, có đến 3 cơ sở cùng lúc vi phạm thêm lỗi khác ngoài đo lường.
Theo ông Đồng Văn Thân, Phó trưởng phòng phụ trách Phòng Quản lý đo lường, Chi cục TC-ĐL-CL, ý thức chấp hành các quy định về đo lường đối với các phương tiện đo nhóm 2 (đặc biệt là ca đong/ bình đong) của các cơ sở chưa nghiêm túc. Cơ sở chưa tự kiểm tra phương tiện đo nên không phát hiện các cột đo xăng dầu có sai số vượt ngưỡng cho phép (0,3%) để đăng ký kiểm định lại kịp thời.
Lĩnh vực kinh doanh vàng và trang sức cũng có nhiều vụ gian lận đo lường bị phát hiện. Vi phạm tập trung chủ yếu ở các cơ sở “mua đi, bán lại” tại các địa bàn vùng sâu, vùng xa khi sử dụng cân bình thường thay vì phải trang bị cân phân tích dành riêng cho mặt hàng đặc thù này.
Thủ đoạn ngày càng tinh vi
Sở dĩ vi phạm về đo lường tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh vẫn còn nhiều bởi nhiều doanh nghiệp, cơ sở chưa thực hiện đầy đủ các quy định về tiêu chuẩn đo lường; hoặc chỉ thực hiện theo kiểu đối phó. Các vụ việc vi phạm chủ yếu là sử dụng cân không qua kiểm định, không đạt yêu cầu về đo lường, không phù hợp về phạm vi đo và cấp chính xác... hoặc hàm lượng đo không đạt theo công bố.
Các cơ quan quản lý nhà nước trên lĩnh vực này cũng thừa nhận, số lượng cơ sở sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh khá nhiều, nhất là các cơ sở nhỏ lẻ, nhưng mỗi năm chỉ có thể tổ chức từ 2-3 đợt kiểm tra nên khó “với” tới hết. Số lượng đợt và cơ sở được kiểm tra hàng năm đều thực hiện trên cơ sở nguồn kinh phí được phê duyệt bố trí cho hoạt động này. Vì thế, phải chọn mặt hàng và cơ sở để kiểm tra, chủ yếu tập trung vào những sản phẩm được sử dụng nhiều như xăng dầu, phân bón, thức ăn chăn nuôi, khí dầu mỏ hóa lỏng…
Trong khi đó, ông Đặng Cao Cảnh cho rằng, những “chiêu trò” gian lận về đo lường ngày càng nhanh gọn và tinh vi. Ví dụ như trong kinh doanh xăng dầu, với các thiết bị hiện đại, chỉ cần một nút bấm là đã có thể gian lận về số đo, đặc biệt có thể dễ dàng xóa hết mọi dấu vết, dễ dàng qua mắt lực lượng kiểm tra.
Bên cạnh đó, còn có những khó khăn trong công tác kiểm tra, xác định vi phạm về đo lường. “Đối với một số mặt hàng sản phẩm, hàng hóa mang tính đặc thù, để kiểm tra “cho ra” buộc phải có phương tiện kiểm định thực hiện không đơn giản chút nào”- ông Đồng Văn Thân cho biết thêm.
Trên thực tế, việc xử lý sau kiểm tra cũng còn vướng mắc do một số quy định chưa thống nhất, gây khó khăn cho việc thực thi. Vấn đề xử phạt vi phạm hành chính đối với lĩnh vực đo lường trong kinh doanh một số mặt hàng đặc thù còn chồng chéo. Đặc biệt, với các mặt hàng sản xuất một nơi, bán một nẻo - tức phân phối, kinh doanh trong tỉnh nhưng cơ sở sản xuất đóng ở ngoài tỉnh - thì không dễ xử lý đến ngọn nguồn sản phẩm vi phạm”- ông Cảnh chia sẻ.
Bên cạnh đó, trên một số lĩnh vực, vẫn chưa có những chế tài xử phạt vi phạm cụ thể nên chưa đủ sức răn đe. Vì vậy, khi đi kiểm tra, lực lượng chức năng chủ yếu chỉ dừng ở mức kiểm tra xem cơ sở có vi phạm về nội dung tem nhãn, chứng nhận sản phẩm, thiết bị cân đo... hay không.
THU HIỀN