Sao cho trẻ khỏi béo phì?
Số trẻ có nguy cơ và đang mắc bệnh béo phì ngày một tăng cao, khiến nhiều bố mẹ âu lo chẳng kém gì những người có con bị suy dinh dưỡng. Tình trạng này ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe lẫn cuộc sống của trẻ. Ðâu là biểu hiện của bệnh béo phì ở trẻ em và giải pháp nào cho cha mẹ?
Nên tập cho trẻ thói quen vận động bên cạnh chế độ dinh dưỡng hợp lý để tránh nguy cơ béo phì.
Quan niệm sai lầm của cha mẹ
Vợ chồng chị Thanh Bình (phường Hải Cảng, TP Quy Nhơn) lấy nhau gần 8 năm mới có con. Khi mang thai bé Huy, chị cố tìm mua đủ loại thuốc bổ, thức ăn dinh dưỡng như quả óc chó, hạt chia về ăn để bồi dưỡng. Huy ra đời nặng 4,3 kg, bụ bẫm, dễ thương, được mọi người khen, nên gia đình chị Bình càng cố gắng bồi dưỡng cho con chóng lớn. Ngày nào chị cũng mua chân giò hầm lấy nước nấu cháo cho con ăn. Con khóc, chị lại cho con một bình sữa. Lâu dần thành quen, bé Huy mới hơn 3 tuổi mà đã gần 30 kg.
Giờ chị Bình bắt đầu chiến dịch giảm cân cho con nhưng không cải thiện được mấy. Mỗi bữa, chị quy định con chỉ ăn 1 chén cơm và ăn rau, uống nước canh cho no, nhưng bé Huy lại tìm mọi cách để được ăn uống lúc ở nhà hoặc trên trường. Cô giáo và bố mẹ các trẻ cùng lớp phản ánh, Huy lấy đồ ăn hoặc sữa của bạn để ăn, thậm chí có lúc vì đói, cháu giật của các bạn, khiến chị thấy xót xa.
Không chỉ những trẻ bụ bẫm mới bị béo phì mà trẻ từng điều trị suy dinh dưỡng cũng có nguy cơ này. Lúc bé Uyên Trúc vào lớp 2, cân nặng của bé vừa tròn 40 kg, khiến gia đình anh Đỗ Tùng (TX An Nhơn) thật sự hoảng hốt. Hồi mới hơn 1 tuổi, Trúc gầy còm, anh chị phải tìm mọi cách bồi bổ cho con. Cả ngày, chị xoay quanh việc vắt nước cam, pha sữa, khuấy bột ngũ cốc; rồi xen kẽ các bữa cơm là sirô ăn ngon, men vi sinh... Riết thành quen, bé Trúc ăn uống suốt cả ngày không nghỉ. Nhiều người thấy bé bắt đầu béo phì đã ái ngại, nhưng vợ anh Tùng không để tâm: “Nó mới tròn trịa một chút chứ mấy. Đi học lại là ốm thôi!”. Khi bé thật sự béo phì thì gia đình anh Tùng cho Trúc đi học võ, thể dục nhịp điệu. Tuy nhiên, càng học bé càng ăn và càng béo.
Thông thường, các bậc làm cha mẹ đều muốn con chóng lớn, thích con bụ bẫm, phúng phính. Họ không ngờ là từ “béo khỏe”, “béo đẹp”, sang “béo phì” không xa. Nhiều người thấy con mình béo nhưng cao hơn các bạn thì lại càng không để ý. Trong tâm thức nhiều người, dường như nỗi lo con suy dinh dưỡng lấn át mất suy nghĩ về căn bệnh béo phì.
Làm gì với trẻ béo phì?
Theo các chuyên gia dinh dưỡng, bất kỳ trẻ em nào cũng có thể mắc béo phì, làm rối loạn mỡ máu - yếu tố nguy cơ gây các tai biến tim mạch trong tương lai. Thậm chí, nhiều trẻ dù béo phì, đi khám dinh dưỡng lại phát hiện ra thể trạng suy dinh dưỡng béo phì. Chị Ngọc Hoa (phường Lý Thường Kiệt, TP Quy Nhơn) kể: “Con trai tôi học lớp 7, nặng 55 kg. Cháu cứ mệt mỏi, sưng mặt, bị chuột rút liên tục nên tôi dẫn đi khám bệnh ở TP Hồ Chí Minh thì bác sĩ cho biết, vì ít hoạt động, ăn nhiều chất béo, ít rau… nên cơ thể thiếu vitamin D, vitamin C. Do đó, cơ thể không thể hấp thụ canxi, sắt, dẫn đến việc cơ thể cháu thiếu máu, canxi trầm trọng”.
Theo Bác sĩ chuyên khoa II Nguyễn Thị Bích, Giám đốc Trung tâm chăm sóc sức khỏe sinh sản Bình Định, ngày nay, điều kiện kinh tế khá hơn, mỗi gia đình chỉ có từ 1 - 2 con nên trẻ được chăm sóc kỹ hơn. Trung bình mỗi tháng, có gần chục trẻ đến khám và điều trị béo phì tại Khoa Chăm sóc sức khỏe trẻ em, phòng chống suy dinh dưỡng. “Số trẻ thừa cân, béo phì ngoài cộng đồng chắc chắn lớn hơn con số này nhiều lần. Nhiều người không ý thức được mối nguy hiểm của tình trạng thừa cân ở trẻ nên không đưa trẻ đi điều trị ngay khi có dấu hiệu. Một số lại tự điều chỉnh cân nặng cho trẻ bằng cách cắt giảm khẩu phần, buộc trẻ nhịn ăn… Thực tế, chữa suy dinh dưỡng cho trẻ còn dễ, chứ chữa bệnh béo phì khó gấp bội” - bác sĩ Bích nhìn nhận.
Cho trẻ ăn thoải mái theo nhu cầu và không chú ý nhiều đến việc tập cho trẻ thói quen vận động - một trong những yếu tố giúp tiêu hao năng lượng, tránh tình trạng thừa cân hữu hiệu nhất - vẫn còn ở rất nhiều phụ huynh. Vậy nên, lời khuyên chung mà bác sĩ dành cho các bậc cha mẹ là phải điều trị ngay khi phát hiện trẻ có dấu hiệu thừa cân hoặc béo phì.
Nếu trẻ bị béo phì và được điều trị, bố mẹ cần tuân thủ theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ cho đến khi khỏi hẳn, không nên để việc điều trị gián đoạn giữa chừng vì sẽ làm trẻ tăng cân nhanh hơn và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ. Điều trị béo phì là một quá trình dài, sau khi được điều trị, vẫn phải giữ chế độ dinh dưỡng hợp lý cho trẻ để tránh bệnh tái phát và nặng hơn.
- Một đứa trẻ được xem là béo phì hay thừa cân khi nặng hơn mức trung bình so với chiều cao và độ tuổi từ 20% trở lên. Những trẻ mắc bệnh này sẽ ngừng tăng trưởng sớm. Trước dậy thì, chúng thường cao lớn và mập hơn so với tuổi; nhưng khi dậy thì, chiều cao ngừng phát triển và trẻ có xu hướng thấp hơn so với bạn bè cùng trang lứa. Ngoài ra, chứng béo phì cũng làm tăng nguy cơ bệnh tật (tim mạch, tăng huyết áp, tiểu đường, sỏi mật, viêm khớp...). Bệnh cũng sẽ gây sức ép về mặt tâm lý, nhất là khi trẻ bị bạn bè chế giễu sinh ra mặc cảm, tự ti và ngại tiếp xúc với thế giới bên ngoài.
- Gia đình cần hạn chế thức uống có ga, thực phẩm không đảm bảo dinh dưỡng dễ gây béo cho trẻ; hướng dẫn trẻ dành nhiều thời gian hơn để vận động, thời gian ngủ - nghỉ hợp lý hơn, kể cả tính toán tới thời gian coi ti vi, chơi điện thoại thông minh…
CÔNG HIẾU