Nỗ lực lập lại trật tự khai thác khoáng sản ở Tây Sơn: Vẫn còn nhiều việc phải làm
Những năm gần đây, đặc biệt là từ khi UBND tỉnh ban hành Chỉ thị 04/2011/CT-UBND nghiêm cấm khai thác đất sét để sản xuất gạch ngói nung bằng lò thủ công, tình hình khai thác tài nguyên khoáng sản (TNKS), chủ yếu là đất sét và cát, trên địa bàn huyện Tây Sơn diễn ra hết sức phức tạp.
Diễn biến phức tạp
Thời gian qua, hoạt động khai thác đất sét và đất san lấp trái phép đã làm thay đổi hiện trạng sử dụng đất. Ngoài ra, nhiều hộ gia đình tự ý thỏa thuận với các đối tượng khai thác đất sét một cách công khai trong vườn nhà hoặc ruộng được giao khoán, làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sinh thái, kết cấu hạ tầng, trật tự an toàn xã hội, làm thất thoát nguồn thu ngân sách, gây bất bình trong nhân dân.
Ruộng ở xã Tây Phú dọc theo tuyến đường từ Bảo tàng Quang Trung đi Hầm Hô bị khai thác đất sét trái phép trong sự “thờ ơ” của chính quyền địa phương.
Để lập lại trật tự trên lĩnh vực khai thác TNKS, ngày 6.11.2015, Huyện ủy Tây Sơn đã ban hành Chỉ thị 01 về tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo công tác quản lý TNKS trên địa bàn huyện; thành lập Ban chỉ đạo và tổ công tác triển khai kế hoạch quản lý TNKS. UBND huyện cũng đã chỉ đạo các xã, thị trấn thành lập tổ công tác quản lý TNKS tại từng địa phương và xây dựng kế hoạch tổ chức thực hiện.
Thực hiện Chỉ thị 01, trong 9 tháng qua, các ngành liên quan và tổ công tác đã tích cực phối hợp cùng các địa phương kiểm tra xử lý vi phạm trong hoạt động khai thác TNKS và đã đạt được hiệu quả bước đầu. Qua kiểm tra, UBND huyện đã ban hành 3 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với 3 cá nhân khai thác đất sét trái phép tại xã Tây Thuận, Tây Giang và thị trấn Phú Phong; thu nộp ngân sách trên 170 triệu đồng; yêu cầu 3 cá nhân vi phạm phải khắc phục hậu quả bằng cách trả lại mặt bằng để đảm bảo cho người dân sản xuất. Tổ công tác của huyện cũng đã kiểm tra phát hiện 4 trường hợp khai thác, san lấp trái phép, chuyển UBND xã Bình Nghi xây dựng hồ sơ xử lý theo thẩm quyền. Đồng thời phát hiện 2 trường hợp khai thác đất sét trái phép trên địa bàn xã Bình Nghi, đang xác minh để lập hồ sơ xử lý theo quy định pháp luật.
Các địa phương đã tổ chức lực lượng tuần tra, kiểm soát, phát hiện nhiều trường hợp lén lút khai thác đất sét, trong đó có không ít trường hợp đối tượng lén lút khai thác vào ban đêm và các ngày nghỉ. Điển hình như ở thị trấn Phú Phong, sau khi nhận được tin báo của quần chúng và nhận định đối tượng sẽ lén lút khai thác đất sét vào lúc giữa đêm ở khu dân cư tổ 2, khối Thuận Nghĩa - nơi có 7 lô đất đã quy hoạch làm thổ cư - địa phương đã chủ động nắm tình hình cụ thể, nhanh chóng lập barie ở hai đầu lối ra vào, ngăn chặn đối tượng đưa các phương tiện cơ giới, xe tải, máy đào, máy xúc vào khai thác đất sét trái phép. Địa phương còn cử công an viên túc trực 24/24 giờ theo dõi diễn biến tình hình, kịp thời báo cáo lãnh đạo xử lý.
Tăng cường quản lý nhưng kết quả còn hạn chế
Bên cạnh những kết quả đạt được, khách quan nhìn nhận, công tác quản lý TNKS ở một số địa phương trên địa bàn huyện vẫn còn bộc lộ nhiều hạn chế, yếu kém. Theo ông Nguyễn Quốc Dũng, Phó phòng TN&MT huyện Tây Sơn: Công tác phối hợp kiểm tra xử lý các vi phạm trên lĩnh vực khai thác TNKS giữa các ngành chức năng của huyện và một số xã, thị trấn trên địa bàn huyện chưa chặt chẽ và đồng bộ, còn đùn đẩy trách nhiệm cho nhau. Một số xã khi phát hiện vụ việc khai thác đất sét và cát trái phép còn lúng túng trong công tác xác lập hồ sơ xử lý. Một số lãnh đạo xã có tư tưởng khoán trắng cho tổ công tác xã, không thường xuyên kiểm tra, giám sát, nên tình trạng khai thác TNKS trái phép vẫn xảy ra.
Khối Thuận Nghĩa, thị trấn Phú Phong lập barie ngăn phương tiện cơ giới vào khai thác đất sét trái phép.
Một số địa phương khi phát hiện hành vi khai thác TNKS trái phép chỉ nhắc nhở hoặc xử lý mang tính hình thức với mức cảnh cáo hoặc chỉ truy thu khối lượng, không lập hồ sơ xử phạt vi phạm hành chính. Cá biệt có địa phương vẫn tiếp tục ký hợp đồng tận thu đất sét kết hợp cải tạo đồng ruộng để thu ngân sách, nhưng chưa được cấp thẩm quyền phê duyệt.
Ngoài ra, có một số chủ hoặc nhà thầu công trình xây dựng cũng đã lợi dụng việc san ủi mặt bằng để khai thác đất sét hoặc cấu kết với một số hộ có diện tích ruộng gần công trình để khai thác đất sét bán lại cho các cơ sở sản xuất gạch ngói thủ công, gây bức xúc trong nhân dân. Việc xử lý và xử phạt sau khi phát hiện chủ yếu cũng mới chỉ áp dụng với người mua nguyên liệu đất sét chứ chưa áp dụng đối với các chủ sử dụng đất.
Trước tình hình nói trên, ông Bùi Văn Mỹ, Phó chủ tịch UBND huyện Tây Sơn, cho biết: Để tiếp tục triển khai thực hiện Chỉ thị 01/HU có hiệu quả và đảm bảo công tác quản lý TNKS trên địa bàn huyện, UBND huyện đang chỉ đạo các ngành, các địa phương tiếp tục tăng cường tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật về lĩnh vực quản lý, khai thác TNKS. Vận động nhân dân tố giác các hành vi khai thác đất sét và cát trái phép để kịp thời ngăn chặn, xử lý theo quy định pháp luật. Huyện sẽ sớm có giải pháp đưa việc khai thác mỏ đất đã được tỉnh cho phép đi vào hoạt động để bảo đảm nguyên liệu cho các cơ sở lò Hoffman, nhằm góp phần ngăn chặn nạn khai thác đất sét trái phép.
Huyện chỉ đạo các ngành chức năng của huyện kiểm tra, buộc các doanh nghiệp khai thác cát trên sông Côn phải hoàn thổ đúng với giấy phép được cấp, không gây ô nhiễm, hư hỏng đường giao thông do nhân dân xây dựng, không để xảy ra tai nạn đuối nước trẻ em.
UBND huyện kiến nghị tỉnh có biện pháp ngăn chặn, xử lý tình trạng người ở các nơi khác khai thác đất sét mang đến bán cho các cơ sở sản xuất gạch ngói thủ công ở Tây Sơn, gây nhiều khó khăn trong việc quản lý TNKS và thực hiện lộ trình tháo dỡ lò gạch ngói nung thủ công trên địa bàn huyện.
Bài và ảnh: HOÀNG CHI