Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi: Cần lời giải cho “bài toán” bền vững
Mặc dù tỉnh ta đã được Bộ GD&ĐT công nhận đạt chuẩn Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi (PCGDMNTNT) vào tháng 12.2015, nhưng đa số các tiêu chuẩn hoàn thành của tỉnh mới ở mức tối thiểu so với tiêu chuẩn đạt phổ cập. Để có thể duy trì, ổn định và phát triển kết quả phổ cập, giáo dục mầm non đang cần có những chính sách đột phá.
Phổ cập nhưng còn khó khăn
Năm 2013, huyện Vân Canh được tỉnh công nhận hoàn thành PCGDMNTNT. Vậy nhưng, trước thềm năm học mới 2016-2017, Phó Trưởng phòng Phòng GD&ĐT Vân Canh Phạm Thị Bộ lại tỏ ra lo lắng. “Trên thực tế, do đặc điểm địa bàn, các thôn, làng cách xa nhau nên tất cả các làng, xã và đa số thôn trong huyện đều còn lớp mẫu giáo ghép hai, ba độ tuổi. Điều này gây ảnh hưởng không nhỏ đến nỗ lực nâng cao chất lượng chăm sóc, giáo dục trẻ”, bà Bộ chia sẻ.
Cô và trẻ ở điểm trường Ân Thiện, Trường Mầm non Ân Phong (huyện Hoài Ân) tham gia chơi trong khu vực phát triển vận động của trường.
Không riêng gì huyện Vân Canh, nhiều địa phương khác, đặc biệt là các huyện miền núi cũng đối diện với khó khăn khiến bà Bộ lo lắng. Theo thống kê của Sở GD&ĐT, toàn tỉnh hiện có 1.009 lớp mẫu giáo ghép trên tổng số 1.787 lớp mẫu giáo trong toàn tỉnh (chiếm 56,5%).
Tính đến tháng 6.2016, huyện Phù Cát có 23 trường mẫu giáo, mầm non với 236 lớp, nhóm lớp, trong đó có đến 13 trường có trên 7 điểm trường. Điều đáng chú ý là số điểm trường ở huyện này, sau 2 năm thực hiện Đề án quy hoạch mạng lưới trường, lớp so với trước khi thực hiện Đề án, đã tăng thêm 9 điểm, trong đó có nhiều điểm lẻ được xây mới hoàn toàn.
Theo Phó Trưởng phòng phụ trách Phòng Giáo dục Mầm non (Sở GD&ĐT) Nguyễn Thị Bích Thủy, các trường có nhiều điểm lẻ và các điểm nằm cách xa nhau, nên việc đầu tư nguồn lực dàn trải, tốn kém. Để đáp ứng đúng quy định, tối thiểu phải có tường rào, cổng ngõ, phòng học, công trình vệ sinh đúng chuẩn, bộ đồ chơi ngoài trời… Nhưng đầu tư đầy đủ như vậy thực tế không mấy hiệu quả, tạo thêm khó khăn cho công tác quản lý chăm sóc, giáo dục trẻ, khó tổ chức học bán trú. Cuối cùng làm ảnh hưởng chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mầm non nói chung.
“Trong quá trình phấn đấu đạt chuẩn, bên cạnh nhiều địa phương nỗ lực gom điểm lẻ, xây dựng các điểm chính tổ chức dạy học bán trú như các huyện Phù Mỹ, Hoài Nhơn thì vẫn có những địa phương đi ngược lại quy hoạch chung của tỉnh, xây thêm điểm trường lẻ như huyện Phù Cát”, bà Thủy cho biết.
Thời gian qua, để công tác phổ cập về đích đúng lộ trình, tỉnh ta đã tập trung nhiều nguồn lực cho trẻ 5 tuổi. Trong khi đó, tỉ lệ trẻ 3, 4 tuổi ra lớp tính đến cuối năm học 2015-2016 chỉ khoảng trên 60%, lại phải học nhờ, học tạm trong gần 80 phòng học, bên cạnh đó còn nhiều phòng học xuống cấp, diện tích không đúng chuẩn.
Cách đây ít lâu, trong buổi làm việc giữa Đoàn công tác của Bộ GD&ĐT kiểm tra công nhận PCGDMNTNT với Ban chỉ đạo của tỉnh, các huyện, thị xã, thành phố để đánh giá kết quả kiểm tra, bà Lý Thị Hằng - Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục mầm non - Bộ GD&ĐT đã đề nghị tỉnh - Hướng đến mục tiêu phát triển vững chắc và nâng cao hơn nữa chất lượng phổ cập, tỉnh cần đầu tư thêm trường, lớp, giáo viên để trẻ 3, 4 tuổi được ra lớp và cố gắng tăng tỉ lệ trẻ nhà trẻ ra lớp, do tỉ lệ này còn thấp so với mặt bằng chung của toàn quốc.
Quan trọng nhất vẫn là chuyển biến nhận thức
Từ năm học 2016-2017, Bộ GD&ĐT quy định: Mỗi năm, các địa phương phải tăng tỉ lệ trẻ ở bán trú ít nhất 2%. Đặt ra vấn đề trẻ ở bán trú là Bộ đang nhằm giải quyết những khó khăn căn cơ của bậc học mầm non, đặc biệt ở những địa phương khó khăn. Vì lẽ, để có thể dạy học bán trú, ngành GD&ĐT phải tích cực đầu tư cơ sở vật chất cho các trường, không chỉ phòng học. Đồng thời, tăng cường gom điểm trường lẻ về điểm chính, vận động phụ huynh quan tâm hơn đến việc học của con em mình bằng cách hàng ngày chở đi đến trường thay vì để con tự đi bộ.
Để đảm bảo giữ vững kết quả phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, căn cứ trên kết quả đã đạt được, ngành GD&ĐT tỉnh tham mưu với UBND tỉnh ban hành kế hoạch với một số chỉ tiêu cao hơn như: 85% trẻ 5 tuổi được học bán trú (quy định ít nhất 85% trẻ 5 tuổi được học 2 buổi/ngày), tỉ lệ trẻ suy dinh dưỡng dưới 9% (quy định dưới 10%), tỉ lệ huy động trẻ 5 tuổi ra lớp ít nhất 99% (quy định ít nhất 95%) nhưng nay toàn tỉnh đã đạt 99,8%, có ít nhất 70% giáo viên dạy lớp 5 tuổi đạt trình độ trên chuẩn (quy định ít nhất 50%), đến năm 2020 có 50% trường mầm non đạt chuẩn quốc gia.
Thế nhưng, để làm được điều này, quan trọng nhất là phải có đất để xây một điểm trường chính ở trung tâm làng, xã. Tiếp đó là phải có nguồn kinh phí lớn để xây dựng một cơ sở thật khang trang, đáp ứng đầy đủ nhu cầu dạy - học.
Rõ ràng, tất cả những điều này một mình ngành GD&ĐT không thể thực hiện được. Cũng như khi phấn đấu đạt chuẩn phổ cập, ban chỉ đạo các cấp bao gồm rất nhiều ban, ngành, đoàn thể, tổ chức, cá nhân có liên quan, thì trong nỗ lực duy trì, giữ vững và phát triển cũng cần có sự chung tay của nhiều bên.
Nếu coi một trong những thành quả nổi bật nhất của PCGDMNTNT là tạo chuyển biến nhận thức của toàn xã hội về việc chăm lo cho trẻ ở bậc học này thì để giữ vững và phát triển thành quả này, thời gian tới, trong nỗ lực giữ chuẩn, cần tiếp tục có được sự đồng thuận, quyết tâm chung sức chung lòng đó.
Suy cho cùng, cái được nhất của việc này có lẽ không chỉ là danh hiệu đạt chuẩn mà là chất lượng của bậc học mầm non - một bậc học nền tảng giúp trẻ vững vàng bước vào những bậc học tiếp theo, đặc biệt với trẻ là người đồng bào dân tộc thiểu số.
NGỌC TÚ
Sẽ đầu tư nhiều hơn cho bậc học mầm non
Trao đổi với PV về những giải pháp của ngành GD&ĐT nhằm duy trì kết quả PCGDMNTNT bền vững, Giám đốc Sở Đào Đức Tuấn đã cho biết 8 giải pháp quan trọng, thực hiện từ năm học 2016-2017.
- Ưu tiên hàng đầu là đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến nâng cao hơn nữa nhận thức, trách nhiệm của các cấp, các ngành, gia đình và cộng đồng đối với việc thực hiện mục tiêu phổ cập, là giải pháp lâu dài.
Ngành sẽ tiếp tục hoàn thiện mạng lưới trường lớp, tăng cường đầu tư cơ sở vật chất đáp ứng yêu cầu phổ cập bằng cách tiếp tục đẩy mạnh việc quy hoạch mạng lưới các trường mầm non của tỉnh đến năm 2020. Lập kế hoạch sử dụng đất, trong đó có việc bố trí quỹ đất phục vụ cho việc xây dựng trường, lớp học và nhà công vụ cho giáo viên. Ngoài ra, ngành cũng nỗ lực giảm số điểm trường lẻ, xây dựng đủ phòng học, phòng chức năng, nhà hiệu bộ, công trình vệ sinh, tu sửa, nâng cấp các phòng học xuống cấp nhằm nâng cao tỉ lệ trẻ nhà trẻ và trẻ 3-4 tuổi ra lớp.
* Còn đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên thì sao, thưa ông?
- Cũng là một trong những giải pháp quan trọng. Chúng tôi đã xây dựng kế hoạch bồi dưỡng giáo viên giai đoạn 2016-2020 và cho từng năm học đảm bảo số lượng và chất lượng. Đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý về lý luận chính trị, quản lý nhà nước, quản lý giáo dục theo quy định. Tuyển dụng đủ số giáo viên mầm non đáp ứng việc tăng quy mô trường lớp theo yêu cầu từng năm đạt tỉ lệ 2 giáo viên/lớp, giáo viên hợp đồng có quy chế tuyển dụng ưu tiên yêu cầu chất lượng theo Nghị định 29/CP và được hưởng lương theo thang bảng lương giáo viên mầm non cùng các phụ cấp theo quy định. Triển khai thực hiện Thông tư Liên tịch 06 của Bộ GD&ĐT và Bộ Nội vụ quy định về danh mục khung vị trí việc làm và định mức số lượng người làm việc trong các cơ sở giáo dục mầm non công lập.
* Vốn đầu tư là vấn đề hết sức quan trọng, gặp nhiều khó khăn, Sở đã có giải pháp gì, thưa ông?
- Sở tập trung các nguồn lực, ưu tiên ngân sách chi thường xuyên và Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới cho nhiệm vụ PCGDMNTNT. Chủ động huy động các nguồn vốn từ ngân sách địa phương, khai thác triệt để các nguồn hợp pháp để góp phần từng bước giải quyết nhu cầu về đầu tư cơ sở vật chất cho các trường học. Ưu tiên tăng tỉ trọng chi cho giáo dục mầm non trong tổng chi cho GD&ĐT để thực hiện mục tiêu phổ cập. Bậc học mầm non sẽ nỗ lực nâng cao chất lượng thực hiện chương trình giáo dục mầm non, thực hiện tốt các chính sách đối với trẻ em nghèo, trẻ em vùng khó khăn, tăng tỉ lệ trẻ ăn bán trú tại các cơ sở giáo dục mầm non.
* Để giữ vững phổ cập, Sở cần có nhiều sự phối hợp…
- Đúng vậy. Sở sẽ tiến hành củng cố và nâng cao trình độ nghiệp vụ của ban chỉ đạo phổ cập giáo dục các cấp. Xây dựng chuẩn bộ hồ sơ quản lý phổ cập giáo dục mầm non và lưu giữ hàng năm tại cấp tỉnh, huyện và xã. Đẩy mạnh công tác xã hội hóa giáo dục, phát huy vai trò của các ban, ngành, đoàn thể, các tổ chức chính trị - xã hội cùng tham gia phát triển giáo dục mầm non và thực hiện PCGDMNTNT.
KIM KHÁNH (Thực hiện)