Nhà vệ sinh và ý thức văn hóa
Quy định Tiêu chuẩn công nhận Danh hiệu Làng văn hóa, Thôn văn hóa, Khu phố văn hóa trên địa bàn tỉnh, có tiêu chí từ 80% số hộ (đối với vùng miền núi) và từ 85% trở lên (đối với vùng đồng bằng) có hố xí hợp vệ sinh. Tương tự, muốn công nhận danh hiệu gia đình văn hóa thì phải đáp ứng tiêu chí gia đình có hố xí hợp vệ sinh. Nhưng, điều đáng nói là ở nhiều thôn, làng khu vực nông thôn đã được công nhận danh hiệu văn hóa và có số hộ gia đình văn hóa đạt tỉ lệ cao, ngược lại số hộ có hố xí hợp vệ sinh vẫn còn ít.
Chúng tôi có dịp tìm hiểu một khu dân cư của người Kinh ở một huyện miền núi đã đăng kí xây dựng thôn văn hóa mấy năm nay nhưng chưa được công nhận. Thật bất ngờ khi biết, phần lớn hộ dân trong thôn chưa xây hố xí hợp vệ sinh, có cả những người đáng lẽ phải làm gương khi vận động xây dựng phong trào như trưởng thôn, bí thư chi bộ thôn. Tuy nhiên, khi đến một làng văn hóa của đồng bào dân tộc còn đa số hộ nghèo cũng ở huyện miền núi này, thì từ sự hỗ trợ một ít của nhà nước, tất cả hộ gia đình đều đã xây dựng được hố xí tự hoại… Sự trái ngược này xuất phát từ công tác vận động, linh hoạt tìm cách khắc phục để từng bước hình thành “văn hóa vệ sinh” trong cộng đồng người dân chưa được tốt.
Từ chuyện hố xí ở khu dân cư, bỗng nhớ một cán bộ ở TP Quy Nhơn từng kể về lần anh dẫn đoàn khách Hàn Quốc đi thăm quan ở hai điểm du lịch nổi tiếng của huyện Tây Sơn. Thấy khách sau khi đi vào khu nhà vệ sinh ra cứ lấy tay chùi chùi lên lá cây, có người nhăn mặt rất khó chịu, anh đã vào tìm hiểu, phát hiện nơi thì thiếu nước, chỗ thì xuống cấp, hôi hám… “Nhà vệ sinh nhếch nhác khiến tôi cảm thấy “nhục” trước bạn bè quốc tế”, anh kể lại suy nghĩ của mình.
Nhằm phục vụ tốt khách du lịch và người dân địa phương, một số nhà vệ sinh công cộng rộng rãi, được xây dựng khá khang trang đã mọc lên trên một số tuyến đường ở TP Quy Nhơn. Nhà vệ sinh mới xây ban đầu còn sạch đẹp, thế nhưng tâm lý là “của chung” nên một số khách vào đi vệ sinh một cách không được… vệ sinh. Một số người dân còn “mù ý thức” đến mức thản nhiên đi vệ sinh ngoài bãi cỏ, bụi cây chỉ cách nhà vệ sinh mới xây có vài bước chân.
Xâu chuỗi nhiều chuyện như vậy để thấy, việc giải quyết nhu cầu vệ sinh như thế nào đã không còn là chuyện nhỏ…
MAI THƯ