Vân Canh: Phòng chống sốt rét vẫn lắm trở ngại
Ðầu năm 2016 đến nay, huyện Vân Canh đã phát hiện 24 ca sốt rét, giảm 20% so với cùng kỳ, nhưng vẫn chiếm gần một nửa số ca mắc bệnh này của toàn tỉnh. Công tác phòng chống sốt rét ở Vân Canh vẫn còn lắm trở ngại.
Điểm kính hiển vi phòng chống sốt rét tại TYT xã Canh Thuận.
Trong số 24 ca sốt rét đã được ghi nhận, 2 xã Canh Liên và Canh Thuận “đội sổ” khi cùng có tới 7 ca; tiếp đó là thị trấn Vân Canh với 6 ca, xã Canh Hiệp - 3 ca, xã Canh Hiển - 1 ca. Riêng 2 xã Canh Vinh và Canh Hòa chưa có ca bệnh. Tất cả các ca bệnh đều ở thể nhẹ, bình quân điều trị tại bệnh viện trong khoảng 7 ngày.
Khó khăn từ dân di biến động
Điểm đáng chú ý là số ca mắc của xã Canh Thuận và thị trấn Vân Canh ở mức cao, tương đương địa bàn phức tạp là xã Canh Liên. Nguyên nhân chính là người dân thị trấn Vân Canh và xã Canh Thuận chủ yếu làm rẫy, ngủ rừng ở các khu vực đồi núi. Tất cả các bệnh nhân sốt rét của 2 địa phương này đều mắc bệnh ở nơi sản xuất. Theo bác sĩ Nguyễn Thị Thu Hà, Trưởng Trạm Y tế (TYT) xã Canh Thuận, 80% dân số xã này làm nghề rừng. Từ đầu năm đến nay, Trạm đã xét nghiệm 436 lam máu, phát hiện 7 ca có ký sinh trùng sốt rét. Ca bệnh phân bố rải rác ở 7/8 thôn, làng của xã (trừ thôn Kinh Tế).
Trong khi đó, ý thức nằm màn phòng bệnh trong cộng đồng cũng chưa cao. Theo ông Nguyễn Thành Tựu, cán bộ chuyên trách sốt rét của Đội Y tế dự phòng huyện Vân Canh, với thời tiết nắng nóng như những ngày qua, bà con càng “lơ” cái màn đã được tẩm hóa chất chống muỗi. Hoạt động phòng bệnh ở cộng đồng dựa khá nhiều vào đội ngũ y tế cơ sở. Tuy nhiên, với thù lao thấp, không ít nhân viên y tế thôn chẳng mặn mà với công việc được giao.
Thêm vào đó, gần đây, Bộ Y tế có sự thay đổi phác đồ điều trị sốt rét. Nếu trước đây, trước mỗi chuyến lên rừng, người dân đến nhân viên y tế thôn để được uống thuốc dự phòng; thì gần đây, với mục tiêu phòng sốt rét kháng thuốc, người dân cần phải đến TYT để nhận thuốc và tự điều trị khi mắc bệnh. “Gặp nhân viên y tế thôn thì còn siêng, chứ đến TYT thì ngại lắm” - một người dân ở thị trấn Vân Canh nói.
Tập trung tuyên truyền
Trong số 18 xã trọng điểm sốt rét của tỉnh ở thời điểm hiện tại, có 7 xã, thị trấn thuộc huyện Vân Canh. Điều đáng ngại, có tới 5 xã, thị trấn có tỉ lệ ký sinh trùng chung/1.000 dân số trung bình giai đoạn 2011 - 2015 trên mức 4,00. Cao nhất là xã Canh Thuận (tỉ lệ 7,13), tiếp đến là xã Canh Liên (4,91), xã Canh Hòa (4,65), thị trấn Vân Canh (4,54) và xã Canh Hiệp (4,19).
“Một trong những nguồn động viên lớn cho đội ngũ y tế cơ sở là mỗi nhân viên y tế thôn được hỗ trợ 50.000 đồng/tháng từ Dự án Sáng kiến khu vực ngăn chặn sốt rét kháng thuốc Artemisinin”
Theo lộ trình loại trừ sốt rét giai đoạn 2016 - 2020 và định hướng tới năm 2025, dự kiến đến năm 2025 của tỉnh, tất cả các chỉ số này đều ở dưới mức 1,00. Đây thật sự là một thách thức lớn cho công tác y tế dự phòng ở huyện Vân Canh.
Trong tháng 8.2016, Đội Y tế dự phòng huyện Vân Canh đã triển khai đợt tẩm màn, lấy lam máu, giám sát tình hình phòng chống sốt rét tại xã Canh Liên. Đây là địa phương có địa bàn rộng, điều kiện đi lại khó khăn, mạng lưới y tế cơ sở ít độ “nhạy” hơn các nơi khác. “Cùng kỳ năm ngoái, Canh Liên chỉ có 1 ca, năm nay lại vọt lên đến 6 ca. Chúng tôi phải tập trung cho địa bàn này, “gánh” cho y tế Canh Liên rất nhiều” - Đội trưởng Nguyễn Thị Thúy cho hay. Năm nay, 500 chiếc màn được tỉnh cấp đều dành hết cho 3 làng Cà Nâu, Hà Giao và Kon Lot của xã Canh Liên.
Một trong những nguồn động viên lớn cho đội ngũ y tế cơ sở là mỗi nhân viên y tế thôn được hỗ trợ 50.000 đồng/tháng từ Dự án Sáng kiến khu vực ngăn chặn sốt rét kháng thuốc Artemisinin, để thực hiện công tác tuyên truyền, phát hiện ca bệnh hàng tuần tại hộ gia đình. Tuyên truyền trực tiếp tại hộ gia đình cũng được ngành Y tế huyện Vân Canh xác định là giải pháp quan trọng để kiểm soát tốt, hướng tới mục tiêu loại trừ sốt rét.
“Lâu nay, chúng tôi vẫn phối hợp tốt với các doanh nghiệp trồng rừng trên địa bàn tổ chức tuyên truyền, hướng dẫn cho người dân thực hiện các biện pháp phòng và chữa bệnh sốt rét. Mối quan tâm lớn nhất hiện giờ là hướng tới những hộ trồng rừng quy mô nhỏ, thuê nhân công rải rác, khó kiểm soát. Phải cố gắng để mọi người có thói quen nằm màn, nhận thuốc tự điều trị trước khi đi lên rẫy” - bà Nguyễn Thị Thúy khẳng định.
NGUYỄN VĂN TRANG