Nhân viên gác chắn đường ngang
Ðằng sau những chuyến tàu an toàn có sự đóng góp của bàn tay, khối óc, giọt mồ hôi của những nhân viên gác chắn.
Tuyến đường sắt đi qua địa bàn Bình Định do Công ty CP Đường sắt Nghĩa Bình quản lý dài 98,7 km (từ Km 997+500 đến Km 1096+200 tuyến Hà Nội - TP Hồ Chí Minh) và 10,3 km (từ Km 00 đến Km 10+300 tuyến Diêu Trì - Quy Nhơn). Tính đến ngày 30.9.2016, có 21 điểm giao cắt đường bộ và đường sắt có trạm gác chắn. Tổng số nhân viên gác chắn hiện nay là 95 người; trong đó có 4 nữ và 91 nam.
An toàn cho mỗi chuyến tàu và người tham gia giao thông đường bộ là trách nhiệm và cũng là niềm vui của nhân viên gác chắn.
- Trong ảnh: Nhân viên gác chắn Km 1017+450 Đặng Thời đón tàu qua đường ngang.
Luôn trong tư thế sẵn sàng
Trưa 14.10, chúng tôi ghé điểm gác chắn Km 1076+450 (gần Sân bay Phù Cát), nơi được đánh giá là 1 trong 3 điểm gác chắn giao nhau với trục đường đông người qua lại, nhiều áp lực nhất. Khi tôi đến, nhân viên Phạm Thế Vinh (35 tuổi, ở phường Nhơn Hưng, TX An Nhơn) và Nguyễn Đắc Ân (58 tuổi, ở phường Bình Định, TX An Nhơn) đang trong ca trực. Giữa bữa cơm trưa, nhận được thông báo tàu sắp đến đường ngang của Ga Bình Định, ông Ân và đồng nghiệp vội vàng bật chuông báo hiệu đường bộ, thổi còi cảnh báo các phương tiện đang lưu thông dừng lại, vừa điều khiển giàn chắn bán tự động. Cho đến khi chuyến tàu đi qua an toàn, điều khiển gác chắn trở về vị trí cũ, dòng người đông đúc đứng chờ tàu đi qua, họ mới trở vào nhà gác, ghi nhật ký công tác xong mới quay lại với mâm cơm.
Nhân viên gác chắn đường ngang có nhiệm vụ nắm chắc giờ tàu chạy qua đường ngang, bật, tắt đèn, chuông báo hiệu, đóng mở chắn đường bộ đúng quy định; kịp thời xử lý khi các trang thiết bị trên đường ngang bị hư hỏng, bảo đảm đường ngang hoàn toàn thanh thoát trước khi tàu tới. Ðón tàu, quan sát khi tàu qua đường ngang, kịp thời làm tín hiệu dừng tàu khi có hiện tượng mất an toàn; giúp đỡ người điều khiển phương tiện giao thông đường bộ và người qua lại đường ngang giải quyết các chướng ngại, tai nạn trên đường ngang; ngăn cấm các đoàn tàu đỗ trên đường ngang khi không có lý do chính đáng.
Gắn bó với nghề gác chắn đường ngang đã 14 năm, chuyện một bữa cơm đón được 2 chuyến tàu với ông Ân là chuyện bình thường. Đến ngày Tết, chuyện này càng dễ gặp hơn khi số chuyến tàu được nâng lên gấp đôi. Ông Ân bảo: “Đó là đặc thù công việc. Người gác chắn phải luôn trong tư thế sẵn sàng để đảm bảo cho chuyến tàu thông suốt, an toàn. Đó cũng là lý do tại các nhà gác chắn không trang bị các thiết bị phục vụ nghỉ ngơi, giải trí như giường, tivi, đài, báo”.
Nếu chỉ nhìn thoáng qua, không ít người nghĩ: gác chắn đường ray là công việc đơn giản và nhẹ nhàng; cả ngày chỉ cần ngồi trong mát, đến giờ tàu chuẩn bị qua đường ngang thì đóng chắn, rồi mở chắn. Nhưng, có nghe nhân viên gác chắn chia sẻ mới hiểu hết được những áp lực công việc mà họ đang làm.
Anh Phạm Thế Vinh trải lòng: “Vì tính chất công việc liên quan đến tính mạng của hành khách và người tham gia giao thông đường bộ nên vô cùng căng thẳng. Hồi hộp nhất là những lúc tàu trễ giờ so với kế hoạch. Như hôm nay, theo kế hoạch, 10 giờ 30 phút sẽ có một chuyến tàu hàng sẽ qua đường ngang nhưng đến hơn 11 giờ trưa vẫn chưa thấy. Chúng tôi ngồi như thế này nhưng đầu óc tập trung cao độ lắng nghe tiếng tàu để xử lý kịp thời. Căng thẳng lắm”.
Một ca trực của nhân viên đường sắt kéo dài 12 giờ. “Khổ hơn cả là những ca trực đêm (từ 6 giờ chiều hôm trước đến 6 giờ sáng hôm sau). Người trực gác chắn không được phép để từ “buồn ngủ” xuất hiện trong đầu. Ở điểm gác chắn Km 1017+450 (thuộc thị trấn Bồng Sơn), từ 2, 3 giờ sáng, xe cộ chở hàng hóa cồng kềnh đã qua lại liên tục, nếu không tỉnh táo dễ xảy ra sự cố lắm. Để luôn tỉnh táo, ngoài ý chí của bản thân, chúng tôi còn “kết bạn” với trà đặc, cà phê”, nhân viên gác chắn Đặng Thời (50 tuổi, ở xã Hoài Đức, huyện Hoài Nhơn) cho biết.
Bị tai nạn trong lúc làm nhiệm vụ, nhân viên gác chắn Phạm Thế Phú (trái) vẫn chọn quay về với công việc gác chắn đường ngang sau khi hồi phục.
Phía sau những chuyến tàu
Theo ông Nguyễn Triều Giang, Phó phòng Kỹ thuật-An toàn Công ty CP Đường sắt Nghĩa Bình, trung bình mỗi ngày, một trạm gác chắn đón khoảng 30 chuyến tàu. Đến dịp Tết Nguyên đán, số chuyến tàu mỗi trạm gác chắn phải đón có thể lên tới 48 chuyến/ngày.
Nhiều nhân viên gác chắn cho biết, làm công việc này mà không khéo léo, giỏi nhịn thì dễ “thiệt thân”. Bởi, không phải ai cũng hiểu các quy định chặt chẽ của ngành Đường sắt để thông cảm cho nhân viên gác chắn. Người vui vẻ, ý thức cao thì nghiêm túc chấp hành, nhưng cũng có người lại buông lời khiếm nhã, nặng nề, thậm chí văng tục. Việc gặp phải thanh niên say xỉn, coi thường tính mạng, lớn tiếng chửi bới hoặc đòi hành hung khi đợi lâu mà chưa thấy tàu qua cũng là chuyện cơm bữa với nhân viên gác chắn.
Và đôi khi, nỗi buồn không chỉ dừng lại ở những lời nặng nhẹ, dọa nạt mà còn là những vết thương trên thân thể. Chuyện của anh Phạm Thế Phú (32 tuổi, ở khu vực Chánh Thạnh, phường Nhơn Hưng, TX An Nhơn) bị tai nạn trong lúc làm nhiệm vụ là một ví dụ. 2 năm trước, một người say rượu đã đâm thẳng xe máy vào người anh Phú khi đang đóng gác chắn tại Km 1076+450, khiến anh bị gãy chân trái.
Anh Phú kể: “Sau 11 tháng nằm viện điều trị, tập phục hồi chức năng, tôi quay trở lại với công việc. Làm việc tại gác chắn cũ cứ làm tôi thấy ớn ớn. Hơn nữa, vì mất 35% sức lao động sau tai nạn nên tôi không còn đủ sức khỏe để đẩy giàn chắn. Thấu hiểu điều này, Công ty đã tạo điều kiện cho tôi làm việc tại gác chắn Km 1080+420 (thuộc xã Nhơn Hậu, TX An Nhơn). Điểm gác chắn này có cung đường hẹp, phương tiện lưu thông vừa phải, hơn nữa được trang bị cần chắn chứ không phải giàn chắn nên phù hợp với điều kiện sức khỏe của tôi”.
Dẫu tính chất công việc nhiều vất vả, quy định khắt khe, chịu nhiều áp lực, song những người gác chắn đường ngang vẫn hết sức gắn bó với nghề. Với họ, có công việc ổn định đã là đáng quý, chưa kể đây là công việc liên quan đến an toàn tính mạng của con người, của những chuyến hội ngộ, đoàn viên. Vậy nên, những thiệt thòi, những nỗi buồn nhanh chóng qua đi, chỉ còn lại niềm vui sau những chuyến tàu thông suốt, an bình.
Từ năm 2015, trên địa bàn tỉnh Bình Ðịnh, có 8 trạm gác chắn đường ngang được lắp thiết bị giàn chắn hay cần chắn bán tự động. Chắn được lắp thiết bị bán tự động hoạt động ổn định giúp nhân viên lên ban đỡ vất vả hơn. Anh Phan Văn Vinh (32 tuổi, ở xã Hoài Thanh Tây, huyện Hoài Nhơn), nhân viên gác chắn Km 1017+450, cho biết: “Có chắn được lắp thiết bị bán tự động, nhân viên chỉ cần dùng remote để điều khiển chứ không cần phải vừa đẩy giàn chắn vừa thổi còi, làm tín hiệu cho các phương tiện đang lưu thông trên đường bộ dừng lại như lúc trước”.
NGUYỄN MUỘI
Cố lên nhé những người gác chắn. Nhờ các anh chị mà những chuyến tàu qua an toàn.