Tục mời rượu giao duyên của người Bana Kriêm
Ngày hội, từ già trẻ, gái trai Bana, ai cũng chọn cho mình bộ trang phục, trang sức đẹp nhất. Đồng bào vui uống rượu cần, đánh cồng, đánh chiêng, múa xoang và hát những bài dân ca của dân tộc mình. Và trong dịp lễ hội, nam nữ thanh niên mời rượu, bằng những làn điệu giao duyên nhẹ nhàng.
Tập tục uống rượu cần của người Bana Kriêm khá đa dạng mà ai cũng đều tham gia uống được. Uống rượu cần chủ yếu là dùng cây cần hút nước cốt từ đáy ghè ra. Mức nước uống nhiều hay ít được tính bằng cây que nhỏ đặt ngang qua miệng ghè, gọi là “kang”, đo bằng lượng nước đựng trong dùa lớn, dùa nhỏ được gọi là “khok” hoặc “kơlăm”… Khi mà số người tham gia uống rượu mỗi lúc một vơi dần thì lúc này, phần đông còn lại là nam, nữ thanh niên ngồi lại bên nhau uống rượu.
Uống rượu cần trong ngày hội làng ở xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Thạnh.
Thấy một người con gái xinh đẹp đang ngồi buồn một mình, có anh ngỏ lời mời em đến cùng uống rượu: “Một mình ngồi buồn, em với ai/ Nếu không “kiêng” rượu đây anh mời uống/ Rượu anh nấu từ lát mì khô/ Rượu anh nấu từ hạt bắp rẫy/ Lại đây, mời em cùng anh uống/ Ta uống cùng một kang/ Ta ngậm chung một cần…”.
Trong men nồng, nghe lời hát mời rượu, cô cất giọng trả lời: “Uống rượu bắp tôi không sợ/ Uống rượu mì tôi chẳng lo/ Muốn uống chung cùng một khok/ Muốn thở chung cùng một nhịp/ Chỉ sợ con kiến bò ra/ Chỉ sợ vắt rừng bò tới…”.
Dân ca Bana Kriêm được chia nhỏ theo từng lĩnh vực về tình cảm, trạng thái của cuộc sống như ca ngợi tình yêu lao động sản xuất, tình yêu nam nữ, hát ru con và hát dân ca trong mời rượu giao duyên của đôi trai gái làng. Các giai điệu nghe rất quen thuộc như tiếng gió rì rào của cây rừng, tiếng con suối róc rách; như hơi thở của đất, tiếng gió của trời, quyện vào tâm hồn của những người say mê hát dân ca.
Những làn điệu, những nội dung và những câu hát dân ca ấy rất dễ nghe, dễ hiểu, tình tứ và có ý nghĩa nhân văn sâu sắc. Thanh niên nam nữ Bana hát dân ca mời rượu giao duyên là có dịp gửi gắm tình cảm, nguyện vọng, ước mơ về một tình yêu cao đẹp. Những làn điệu dân ca mời rượu có thể khơi nguồn cho những tình yêu đôi lứa bền lâu và phần lớn tình yêu của người Bana bắt nguồn từ tục mời rượu giao duyên.
XUÂN DŨNG