KỶ NIỆM 80 NĂM NGÀY THÀNH LẬP CHI BỘ HỒNG LĨNH (20.10.1936 - 20.10.2016)
Mốc son chói lọi trong lịch sử Đảng bộ An Nhơn
Cách đây tròn 80 năm, ngày 20.10.1936, trên đồi Đại An, xã Nhơn Mỹ, TX An Nhơn, chi bộ Đảng mang tên Hồng Lĩnh được thành lập, với 7 đảng viên đầu tiên. Trong cao trào cách mạng 1936 - 1939, Chi bộ Hồng Lĩnh giữ vai trò là một Đảng bộ liên huyện phía nam Bình Định, đóng góp quan trọng vào phong trào cách mạng của tỉnh.
Sự kiện Đảng Cộng sản Việt Nam được thành lập vào ngày 3.2.1930 và cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh những năm 1930 - 1931 đã tác động sâu sắc, thức tỉnh hàng vạn người dân An Nhơn theo tiếng gọi thiêng liêng của Đảng, vùng lên đấu tranh, ủng hộ phong trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. Trong cao trào đấu tranh đó, nhiều người con ưu tú của An Nhơn đã trưởng thành, trong đó có đồng chí Huỳnh Đăng Thơ (quê ở thôn Đại An, xã Nhơn Mỹ).
Khuôn viên Khu di tích Chi bộ Hồng Lĩnh. Ảnh: VĂN LƯU
Cuối năm 1934, mãn hạn tù tại nhà lao Buôn Mê Thuột, đồng chí Huỳnh Đăng Thơ bị địch đưa về quản thúc tại quê nhà và kiểm soát gắt gao. Dù vậy, đồng chí đã vận dụng những bài học kinh nghiệm và kiến thức hoạt động trong nhà tù, tìm cơ hội tiếp cận, tuyên truyền, giác ngộ nhân dân lao động, thanh niên tiến bộ; qua đó, chọn lựa nhân tố tích cực kết nạp vào Đảng. Giữa năm 1936, đồng chí Huỳnh Đăng Thơ đã kết nạp được một số đảng viên ở Đại An, Đại Bình (Nhơn Mỹ), An Vinh (Bình An, Bình Khê), Thủ Thiện (Bình Nghi, Bình Khê) và liên lạc với số đảng viên cũ ở La Hai (tỉnh Phú Yên) để phối hợp hành động.
Khi điều kiện cho sự ra đời một chi bộ đảng đã chín muồi, 9 giờ tối ngày 20.10.1936, tại Hòn Chùa (trên đồi Đại An), trước sự có mặt đông đủ của 7 đảng viên, đồng chí Huỳnh Đăng Thơ chủ trì đã tuyên bố thành lập Chi bộ đảng mang tên Hồng Lĩnh - biểu tượng của cao trào Xô Viết Nghệ Tĩnh. Chi bộ phân công đồng chí Nguyễn Mân làm Bí thư, đồng chí Nguyễn Thành Mẫn làm Phó Bí thư và đồng chí Huỳnh Đăng Thơ làm cố vấn.
Ngay khi thành lập, Chi bộ đã đề ra chương trình hành động: Đẩy mạnh phát triển đảng viên, ra sức xây dựng các tổ chức quần chúng; giáo dục chính trị, phát động quần chúng tham gia các cuộc đấu tranh, đòi các quyền tự do, dân chủ; nối liên lạc với Xứ ủy lâm thời Trung Kỳ, giữ vững liên lạc với nhóm đảng viên cũ ở La Hai.
Chỉ trong thời gian ngắn, từ cuối năm 1936 đến giữa năm 1937, các tổ chức quần chúng như Công hội Đỏ, Nông hội Đỏ được phát triển tại nhiều làng quê, thu hút đông đảo công nhân, nông dân, thanh niên yêu nước tham gia.
* * *
Tháng 4.1937, Xứ ủy lâm thời Trung Kỳ chính thức công nhận và giao Chi bộ Hồng Lĩnh nhiệm vụ khôi phục, xây dựng hệ thống tổ chức Đảng và phong trào toàn tỉnh Bình Định; phối hợp thành lập Ban cán sự liên tỉnh Trung Kỳ (Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên).
Trước đòi hỏi của phong trào quần chúng, giữa năm 1937, Chi bộ Hồng Lĩnh họp bàn kế hoạch khẩn trương xây dựng cơ sở Đảng và quần chúng trong các xưởng dệt thủ công của người Hoa tại An Thái (An Nhơn) và nhà máy dệt Delignon của Pháp ở Phú Phong (Bình Khê); mở rộng địa bàn hoạt động tại đông An Nhơn, nam Phù Cát và Quy Nhơn; chú trọng phát triển cơ sở cách mạng ở các làng xã… Từ đây, nhiều tổ chức hội đoàn hợp pháp phát triển mạnh ở các huyện Bình Khê, An Nhơn, Phù Cát.
Khu di tích Chi bộ Hồng Lĩnh vừa được xây dựng khang trang, chuẩn bị cho Lễ kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Chi bộ Hồng Lĩnh. Ảnh: VĂN LƯU
Sau một thời gian giao nhiệm vụ cho Chi bộ Hồng Lĩnh chuẩn bị, cuối năm 1937, Xứ ủy lâm thời Trung Kỳ chỉ định thành lập Tỉnh ủy lâm thời Bình Định, gồm 3 đồng chí đều là đảng viên cốt cán của Chi bộ Hồng Lĩnh: đồng chí Nguyễn Văn, Nguyễn Thành Mẫn và Huỳnh Đăng Chi; do đồng chí Nguyễn Văn làm Bí thư. Cũng vào thời điểm này, Ban cán sự Đảng liên tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên được thành lập, gồm 5 đồng chí, trong đó có đồng chí Nguyễn Văn - Bí thư Tỉnh ủy lâm thời Bình Định.
Trong những năm 1937 - 1939, Chi bộ Hồng Lĩnh đã lãnh đạo tổ chức các cuộc đấu tranh của nông dân, công nhân chống các thủ đoạn tăng thuế của nhà cầm quyền thực dân, phong kiến và chống bắt dân làm phu phen, tạp dịch cho hương lý, cường hào; phản đối và tố cáo chủ hãng dệt nhuộm vô cớ đánh đập và sa thải công nhân…
Ra đời trong điều kiện vô cùng khó khăn, liên lạc với cấp trên nhiều lúc bị gián đoạn, hoạt động độc lập, lại chưa có nhiều kinh nghiệm, nhưng chỉ trong thời gian chưa đầy 4 năm, Chi bộ Hồng Lĩnh đã khéo lợi dụng khả năng hợp pháp, nửa hợp pháp trong cao trào vận động dân chủ, nhen nhóm phong trào, tập hợp lực lượng, hình thành hệ thống tổ chức Đảng và quần chúng cách mạng sâu rộng. Chi bộ đã phát triển được 38 đảng viên, hình thành 7 tổ đảng ở những địa bàn quan trọng và 2 tổ chức Đảng ở hai khu vực: Bình Khê, An Nhơn - Phù Cát, cùng với hàng chục tổ, nhóm, hội đoàn của quần chúng cách mạng, thu hút hàng trăm người tham gia hoạt động tích cực.
Sự ra đời của Chi bộ Hồng Lĩnh là kết quả của phong trào cách mạng ở địa phương trong giai đoạn mở đầu cuộc vận động dân chủ, được ươm mầm từ “hạt giống đỏ” Huỳnh Đăng Thơ, quy tụ các tầng lớp nhân dân, hướng họ đến mục tiêu đấu tranh giải phóng dân tộc, đất nước. Từ đây, phong trào đấu tranh của nhân dân An Nhơn và các vùng phụ cận tiến từ tự phát lên tự giác và diễn ra liên tục, rộng khắp, với nhiều hình thức phong phú, lôi cuốn đông đảo các tầng lớp nhân dân xuống đường đấu tranh đòi chia lại ruộng đất, đòi tăng lương, giảm giờ làm, đòi dân sinh, dân chủ…
Đảng bộ TX An Nhơn hiện có hơn 4.500 đảng viên, với 44 tổ chức cơ sở đảng.
Những năm gần đây, nền kinh tế của thị xã tăng trưởng và phát triển tương đối nhanh. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân đạt 12,1%/năm. Đời sống nhân dân ổn định, nhiều mặt được cải thiện; quyền làm chủ của nhân dân được phát huy; quốc phòng - an ninh được củng cố và tăng cường… Đảng bộ, nhân dân TX An Nhơn đang tiếp tục xây dựng hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, xây dựng An Nhơn thành đô thị trung tâm KT-XH phía Nam của tỉnh.
Vai trò lãnh đạo của Chi bộ Hồng Lĩnh được Xứ ủy lâm thời Trung kỳ ghi nhận: “Chi bộ Hồng Lĩnh thực chất là một Đảng bộ liên huyện phía nam Bình Định”. Chi bộ đã tạo nhịp cầu nối liền phong trào cách mạng phía nam Bình Định với phong trào cách mạng cả tỉnh và các tỉnh Trung bộ. Còn Lịch sử Đảng bộ tỉnh Bình Định thì khẳng định: “Sự ra đời và những hoạt động phong phú của Đảng bộ là một đóng góp quan trọng đối với phong trào cách mạng Bình Định trong những năm 1936 - 1939”.
Vượt qua giai đoạn bị địch khủng bố trong những năm đầu thập niên 40 của thế kỷ XX, các đảng viên Chi bộ Hồng Lĩnh vẫn tiếp tục hoạt động, lãnh đạo phong trào quần chúng, chuẩn bị thực lực khởi nghĩa giành chính quyền. Tháng 8.1945, nhân dân An Nhơn dưới sự lãnh đạo của Việt Minh, mà nòng cốt chính trị là các đảng viên cũ của Chi bộ Hồng Lĩnh, đã nhất tề nổi dậy, khởi nghĩa giành chính quyền thành công, cùng cả tỉnh, cả nước làm nên cách mạng tháng Tám năm 1945 lịch sử.
Tháng 9.1946, Đảng bộ huyện An Nhơn được thành lập. Từ đây, Đảng bộ đã lãnh đạo nhân dân trong huyện đứng lên kháng chiến chống Pháp, sau đó là đế quốc Mỹ và tay sai, giải phóng An Nhơn, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, cùng với nhân dân cả tỉnh, cả nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên độc lập, tự do và xây dựng chủ nghĩa xã hội.
NGUYÊN SƯƠNG