Tăng cường quản lý, giám sát vận hành hồ chứa
Những năm gần đây, trên địa bàn các tỉnh miền Trung - Tây Nguyên xảy ra tình trạng một số hồ chứa thủy điện tùy tiện xả lũ, gây thiệt hại đối với tài sản, tính mạng của nhân dân. Vì vậy, tăng cường công tác quản lý, giám sát việc vận hành hồ chứa nước, hồ thủy điện là yêu cầu cấp thiết. PV Báo Bình Ðịnh đã phỏng vấn ông Man Ngọc Lý, Giám đốc Sở Công Thương, xung quanh vấn đề này.
* Xin ông cho biết về công tác quản lý các công trình hồ chứa nước, hồ thủy điện trên địa bàn tỉnh thời gian qua?
- Trên địa bàn tỉnh hiện có 161 hồ chứa nước lớn nhỏ với tổng dung tích chứa 566,4 triệu m3 nước và 22 dự án thủy điện vừa và nhỏ được Bộ Công Thương quy hoạch, với tổng công suất 329,5 MW. Trong số 161 hồ chứa nước, các địa phương quản lý 146 hồ chứa nước vừa và nhỏ, còn lại 15 hồ do Công ty TNHH Khai thác công trình thủy lợi Bình Định (KTCTTLBĐ) quản lý.
Nhằm đảm bảo an toàn hồ chứa, hàng năm, UBND tỉnh đều chỉ đạo các đơn vị quản lý hồ chứa xây dựng phương án phòng chống lụt bão (PCLB) cho các hồ chứa nước. Riêng 15 hồ chứa do Công ty KTCTTLBĐ quản lý, có 5 hồ do UBND tỉnh trực tiếp phê duyệt phương án PCLB.
Về hồ thủy điện, hiện trên địa bàn tỉnh có 3 hồ đang vận hành để phát điện, gồm: Hồ A thủy điện Vĩnh Sơn (dung tích 34 triệu m3); hồ thủy điện Trà Xom (39,5 triệu m3); hồ thủy điện Vĩnh Sơn 5 (1,53 triệu m3). 3 hồ thủy điện này đều xả nước về hồ Định Bình (dung tích 226,21 triệu m3) thuộc địa bàn xã Vĩnh Hảo, huyện Vĩnh Thạnh…
Hồ Định Bình có vai trò quan trọng trong việc điều tiết nước của các hồ thủy điện nên rất cần quản lý, giám sát chặt chẽ.
* Ông có ý kiến gì về vụ việc nhà máy thủy điện Hố Hô ở Hà Tĩnh xả lũ?
- Tôi có theo dõi vụ này. Theo phản ảnh của báo chí, tối 14.10, thủy điện Hố Hô đã xả lũ với mức 1.800 m3/giây, nhưng chỉ thông báo cho địa phương trước 1 giờ nên người dân không kịp trở tay. Theo lý giải của lãnh đạo nhà máy thì họ xả lũ “đúng quy trình”. Tuy nhiên, mới đây, Bộ TN-MT đã kiểm tra và kết luận: Việc xả lũ của thủy điện Hố Hô có nhiều sai phạm nghiêm trọng. Cụ thể, đó là những sai phạm: Không xây dựng kế hoạch điều tiết nước hàng năm của hồ chứa theo quy định, vi phạm Nghị định 142 của Chính phủ; không thực hiện chế độ thông báo, báo cáo liên quan đến vận hành công trình; không thực hiện quy định về việc quan trắc, giám sát tài nguyên nước; không thực hiện vận hành hồ đảm bảo dòng chảy tối thiểu sau công trình; không thực hiện chế độ báo cáo về kết quả khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho cơ quan có thẩm quyền theo quy định.
* Vụ xả lũ của thủy điện Hố Hô làm chúng ta nhớ lại trận lũ tháng 11.2013 ở Bình Định với “tồn nghi” về chuyện có hay không việc xả lũ?
- Vâng, bấy giờ cũng có dư luận “nói qua nói lại” về việc xả lũ. Tuy nhiên, sau khi Chính phủ ra Quyết định (QĐ) số 1814/QĐ-TTg, ngày 29.10.2015 “Về ban hành quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Côn - Hà Thanh” thì cơ bản không còn xảy ra tình trạng trên.
* Đề nghị ông cho biết cụ thể hơn về QĐ 1814?
- QĐ 1814 quy định rõ về việc vận hành các hồ chứa trong mùa lũ, mùa cạn; quy định trách nhiệm, tổ chức vận hành các hồ chứa và cung cấp thông tin, báo cáo… Đối với mùa lũ, QĐ 1814 quy định rõ về nguyên tắc vận hành các hồ giảm lũ cho hạ du; quy định mực nước vận hành hồ trong mùa lũ; chế độ quan trắc, dự báo trong mùa lũ; vận hành giảm lũ cho hạ du đối với các hồ Trà Xom 1, Định Bình, hồ Núi Một, Thuận Ninh…; quy định trách nhiệm cung cấp thông tin, báo cáo trong mùa lũ.
Về nguyên tắc vận hành các hồ giảm lũ cho hạ du, QĐ 1814 quy định: Khi vận hành giảm lũ cho hạ du phải tuân thủ theo quy định về trình tự, phương thức đóng, mở cửa van các công trình xả đã được cấp có thẩm quyền ban hành, bảo đảm không gây lũ nhân tạo đột ngột, bất thường, đe dọa trực tiếp đến tính mạng và tài sản của nhân dân khu vực ven sông ở dưới hạ du hồ chứa.
Đặc biệt, QĐ 1814 quy định rõ về trách nhiệm của các bộ, ngành, UBND tỉnh và từng đơn vị, cá nhân trong việc quản lý, vận hành, khai thác các hồ chứa nước, hồ thủy điện, như: “Lệnh vận hành các hồ Trà Xom 1, Định Bình, Núi Một, Thuận Ninh và Văn Phong điều tiết lũ trái với các quy định dẫn đến công trình đầu mối, hệ thống các công trình thủy lợi, giao thông và dân sinh ở hạ du bị mất an toàn thì người ra lệnh phải chịu trách nhiệm trước pháp luật”…
* Vậy mùa mưa lũ năm nay, công tác giám sát việc vận hành hồ chứa trên địa bàn tỉnh được triển khai như thế nào, thưa ông?
- Sở Công Thương đã yêu cầu các chủ đầu tư xây dựng phương án phòng chống lụt bão an toàn đập thủy điện và phương án phòng chống lũ lụt cho vùng hạ du để phối hợp với các sở và địa phương liên quan thẩm định trình UBND tỉnh phê duyệt. Trên cơ sở đó, Sở đã có công văn chỉ đạo các chủ đập hồ chứa thủy điện trên địa bàn tỉnh nghiêm túc triển khai thực hiện một số nội dung, như: Vận hành đúng quy trình liên hồ, đơn hồ chứa đã được phê duyệt. Thông báo thường xuyên cho địa phương vùng hạ du các thông tin vận hành hồ chứa. Kiểm tra công trình hồ, đập, nguồn điện dự phòng để mở các cửa van, ứng trực sẵn sàng ứng phó với mọi tình huống do mưa, bão gây ra nhằm bảo đảm an toàn đập. Thường xuyên theo dõi dự báo khả năng tăng cường mực nước hồ để chủ động giảm lũ cho vùng hạ du. Cập nhật bản đồ vùng ngập lụt để có giải pháp kịp thời khi phải xả lưu lượng lớn về hạ du…
Đồng thời, Sở Công Thương đang tăng cường công tác kiểm tra, giám sát sự tuân thủ và chấp hành các quy định của pháp luật trong quản lý, vận hành, khai thác các hồ chứa thủy điện trên địa bàn tỉnh nhằm đảm bảo an toàn hồ, đập và giảm thiểu tối đa việc xả lũ làm ảnh hưởng đến môi trường và dân sinh vùng hạ du.
* Xin cảm ơn ông!
VIẾT HIỀN (Thực hiện)