Nước mắm truyền thống Tam Quan: Một phen chao đảo
Ðược “giải oan” về thông tin nước mắm chứa thạch tín, trong những ngày qua, người làm nghề nước mắm truyền thống ở huyện Hoài Nhơn đã bớt thấp thỏm, lo âu.
Đóng gói sản phẩm ở cơ sở Như Hoa. Ảnh: D.B.S
Thông tin nước mắm truyền thống chứa chất asen (thạch tín) mà Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng (Vinastas) công bố ngày 17.10.2016 lập tức làm cho những cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống trên địa bàn huyện Hoài Nhơn rơi vào cảnh khốn khó.
10 ngày chao đảo với “bão thạch tín”, đến nay, dù đã được giải oan nhưng các cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống ở Hoài Nhơn vẫn hoạt động cầm chừng, nhiều cơ sở phải cho công nhân nghỉ tạm thời vì đơn hàng không có.
Đến nay, bà Trần Thị Như Hoa, Chi hội trưởng Chi hội Sản xuất nước mắm truyền thống Tam Quan, vẫn ấm ức: “Cứ như chúng tôi vừa trải qua một trận chiến mà người làm nước mắm truyền thống bị đánh tới tấp”. Còn bà Trần Thị Duyên, chủ cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống Duyên (ở thôn Ca Công, xã Hoài Hương) chia sẻ: “Hôm Vinastas công bố nước mắm mình có chất độc gì đó, tôi rụng rời cả tay chân, phần thì lo lắng cho cơ nghiệp của gia đình, rồi sẽ lấy gì trả nợ vay ngân hàng... Lâu nay, người dân miền biển chúng tôi vẫn làm nước mắm theo phương pháp truyền thống cha ông truyền dạy, cứ 3 cá cộng 1 muối, 12 tháng mới rút ra nước mắm, chứ có biết asen là chất gì đâu, ở đâu mà có trong nước mắm”.
73 tuổi đời, 50 năm tuổi nghề, bà Võ Thị Kính, chủ cơ sở nước mắm Bà Gái (xã Tam Quan Nam) nghẹn lời: “Làm nghề mắm đến chừng này tuổi rồi, mắm ở đây chỉ rặt làm bằng cá cơm than, muốn nước mắm thơm muối thêm cá cơm đỏ cho có mùi; không có chất cấm, chất lạ gì hết. Cá với muối mà thôi, mà cá cơm thôi nghe; cá nục, cá ngừ rẻ hơn nhưng tuyệt không dùng đến. Thế rồi, tôi nghe nước mắm truyền thống bao đời nay tự nhiên lại có chất gây ung thư trong đó. Thử hỏi bao đời rồi có ai ăn nước mắm Hoài Nhơn mà chết đâu? Cha ông ngày xưa muối mắm trong những cái lu, gáo múc mắm làm bằng gáo dừa, nay mình thay đổi hầm chứa bằng bể xi măng, gáo múc bằng nhựa nhưng tuyệt không đổi nguyên liệu, không đổi cách muối”.
Tiếp lời cho câu chuyện “bão thạch tín”, chị Lý Thị Hải, chủ cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống 24 (xã Hoài Thanh) giãi bày: “Trước sự cố asen, trung bình mỗi tháng, cơ sở chúng tôi sản xuất và tiêu thụ trên 2.000 lít nước mắm. Tuy nhiên, khi Vinastas công bố chuyện asen vượt ngưỡng cho phép, việc tiêu thụ sản phẩm của cơ sở bị ngưng trệ hoàn toàn. Đại lý trả hàng đã đành, họ còn chửi mình làm ăn thất đức. Quả thật, mình không biết chất thạch tín ở đâu ra, cũng không biết giải thích với khách hàng ra sao nữa”.
Trong tâm “bão asen”, chịu thiệt hại nặng nhất là cơ sở nước mắm truyền thống Như Hoa - thương hiệu có mặt gần như đều khắp trên toàn quốc với 20 đại lý lớn và gần 100 đại lý phân phối. Theo bà Trần Thị Như Hoa, chủ cơ sở, chỉ vài ngày sau thông tin thạch tín, toàn bộ các đại lý của bà đều trả hàng, đơn hàng bị hủy hết. “Phải nói là sốc, rất sốc, bởi làm nghề chân chính mấy chục năm nay, tôi luôn tuân thủ nghiêm ngặt theo phương pháp truyền thống. Thông tin nước mắm chứa thạch tín làm tôi hoàn toàn bị động, rơi vào tình thế bấn loạn. Hàng chục đại lý, nhà phân phối yêu cầu tôi thu hồi sản phẩm. Tôi “chạy đôn, chạy đáo” ra Hà Nội, vào TP Hồ Chí Minh làm việc với đại lý và cam kết bồi thường nếu nước mắm của tôi không an toàn như thông tin Vinastas công bố” - bà Hoa cho biết.
Theo dõi sát thông tin trong “bão thạch tín” vừa qua, ông La Tiến Dũng, chủ cơ sở nước mắm truyền thống Như Mười (xã Tam Quan Bắc) nói: “Tuy người tiêu dùng vẫn còn hoang mang lắm, họ chưa tin hoàn toàn, nhưng vậy là sống rồi đó. Như cơ sở của tôi, có thị trường ở Quy Nhơn và ở Tây Nguyên mấy chục năm nay, nhưng sau “sự cố asen” thì đơn hàng chỉ còn lẻ tẻ, tôi chỉ làm cầm chừng. Kể ra thì sau vụ thạch tín này, chúng tôi rất mong các cấp, các ngành công bố công khai quy trình sản xuất nước mắm truyền thống và nước mắm công nghiệp để người tiêu dùng lựa chọn”.
Huyện Hoài Nhơn có khoảng 50 cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống lớn, nhỏ; tập trung nhiều ở các xã ven biển. Riêng Chi hội Sản xuất nước mắm truyền thống Tam Quan có 10 hội viên tham gia, gồm những cơ sở sản xuất nước mắm truyền thống có đăng ký thương hiệu ở các xã: Hoài Hương, Hoài Thanh, Tam Quan Bắc. Năng lực sản xuất, chế biến hàng năm của Chi hội trên 300 ngàn lít nước mắm, giá từ 45.000 - 50.000 đồng/lít tùy theo thời vụ, tổng thu trên dưới 15 tỉ đồng/năm, góp phần giải quyết công ăn việc làm cho hàng trăm lao động.
DIỆP BẢO SƯƠNG