TRÊN DIỄN ĐÀN QUỐC HỘI
Góp ý Dự thảo Luật quản lý ngoại thương
Tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV, buổi sáng 7.11.2016, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật quản lý ngoại thương. Đại biểu Lê Công Nhường (Đoàn ĐBQH tỉnh Bình Định) cho rằng một số nội dung trong dự thảo luật quy định còn chung chung dẫn tới nhiều cách hiểu khác nhau, dễ tạo cơ chế xin - cho, dẫn đến áp dụng pháp luật một cách tùy tiện. Dưới đây là nội dung góp ý của đại biểu Lê Công Nhường.
ĐBQH Lê Công Nhường góp ý Dự thảo Luật quản lý ngoại thương.
Thứ nhất, theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Luật quản lý ngoại thương nếu được thông qua sẽ không ảnh hưởng đến nội dung, kết cấu của Luật thương mại năm 2005, chỉ có tác động là bãi bỏ 3 khoản và 7 điều, từ Điều 27 đến Điều 33 trong tổng số 324 điều của Luật thương mại. Dự thảo luật cũng không điều chỉnh đối với các hoạt động ngoại thương giữa thương nhân với thương nhân cũng như các khái niệm hoạt động ngoại thương đang được quy định trong Luật thương mại. Như vậy, Tờ trình này mâu thuẫn với Điều 2 của dự thảo luật là đối tượng áp dụng bao gồm, Điểm a là thương nhân tham gia hoạt động ngoại thương. Mặt khác, trong dự thảo thiếu đối tượng quản lý là hàng hóa viện trợ các hoạt động không nhằm mục đích sinh lợi, Điều 3 giải thích từ ngữ hoạt động ngoại thương không có nội dung này. Qua đó tôi thấy dự thảo luật còn một số điểm mâu thuẫn cần rà soát lại cho phù hợp.
Thứ hai, Luật thương mại năm năm 2005 điều chỉnh hoạt động thương mại được thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam và ngoài lãnh thổ Việt Nam đối với đối tượng là thương nhân và các tổ chức. Như vậy, Luật thương mại bao gồm nội thương, ngoại thương và các dịch vụ. Trong chuỗi sản phẩm hàng hóa ngày nay mỗi nước thường đảm nhiệm một khâu trong sản xuất dịch vụ, Luật quản lý ngoại thương tách chuỗi sản xuất hàng hóa này để quản lý là chưa phù hợp với xu thế nền kinh tế toàn cầu. Đề nghị nếu cần thiết phải sửa đổi, điều chỉnh Luật hoạt động ngoại thương nên sửa đổi, bổ sung Luật thương mại năm 2005 và nâng lên thành bộ luật cho phù hợp với xu thế thương mại toàn cầu.
Thứ ba, trong dự thảo luật phần lớn các tiểu mục có 3 loại Điều luật đều giải thích định nghĩa các từ ngữ, ví dụ cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu, hạn ngạch, cửa khẩu... Điều tiếp theo là nguyên tắc áp dụng và cuối cùng là điều về thẩm quyền áp dụng. Các điều này hầu như đều giao cho Bộ Công Thương có thẩm quyền. Tôi đề nghị các điều giải thích từ ngữ nên đưa chung vào Điều 3, giải thích từ ngữ sẽ khoa học hơn. Mặt khác, các tiểu mục chứa các điều khoản này thiết nghĩ phù hợp với văn bản dưới luật hơn là văn bản luật.
Thứ tư, về tổng thể dự thảo luật quy định rất nhiều thẩm quyền cho ngành công thương (Điều 7); quy định rất nhiều loại giấy phép về hạn ngạch (Khoản 2, Điều 20 và Khoản 2, Điều 23); quy định hàng hóa và cửa khẩu xuất khẩu, nhập khẩu ở Khoản 1, Điều 25. Các điều khoản này dễ bị công chức thi hành lợi dụng tạo cơ chế xin - cho và thiếu cơ chế giám sát minh bạch. Nên bổ sung quy định các dịch vụ loại hình ngoại thương. Để phát triển ngoại thương cần các loại hình dịch vụ như logicstic, thanh toán môi giới... nhưng không thấy đề cập trong dự thảo luật này.
Điểm c cần bổ sung quy định và các biện pháp hỗ trợ doanh nghiệp trong hoạt động ngoại thương. Chúng ta biết việc thương lái Trung Quốc núp bóng doanh nghiệp Việt thu mua, chèn ép; hàng hóa Trung Quốc nhập vào giả danh hàng Việt Nam thì luật này quan tâm đến vấn đề này như thế nào. Bên cạnh đó, các nước có hệ thống phòng vệ rất mạnh, chặt chẽ như việc kiện doanh nghiệp bán phá giá, hoạt động mua bán qua đường biên giới thì vấn đề hỗ trợ doanh nghiệp trong trường hợp này chưa thấy dự thảo luật đề cập.
Điểm d, nên quy định giảm bớt các loại giấy phép trong dự thảo luật. Qua nghiên cứu có trên 10 loại giấy phép sẽ được để ra từ luật này, đồng nghĩa với việc hạn chế quyền tự do kinh doanh đã được Hiến pháp quy định. Vì vậy, dự thảo luật quan tâm cải cách theo xu hướng giảm bớt giấy phép. Dự luật nên quy định cụ thể danh mục hàng hóa cấm xuất, khẩu nhập khẩu. 21 điều quy định do Chính phủ hướng dẫn thi hành mà không quy định trực tiếp trong luật vì vậy có quá nhiều văn bản dưới luật sẽ hạn chế khả năng áp dụng trực tiếp luật.
Bên cạnh đó, một số nội dung trong dự thảo luật quy định chung chung dẫn tới nhiều cách hiểu khác nhau dễ tạo cơ chế xin - cho, dẫn đến áp dụng pháp luật một cách tùy tiện (như nguy cơ gian lận thương mại, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường dịch bệnh có khả năng gây mất an toàn, tiềm ẩn khả năng gây mất an toàn). Đề nghị ban soạn thảo làm rõ các nội dung này để đảm bảo cho việc nhận thức và áp dụng luật thống nhất.
SỸ NGUYÊN (ghi)