“Hậu” bảo hộ nhãn hiệu cho đặc sản địa phương:
Ðừng chờ “hữu xạ tự nhiên hương”!
Ðến thời điểm này, nhiều đặc sản làng nghề, sản phẩm đặc trưng của Bình Ðịnh đã được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ (SHTT) bằng nhãn hiệu chứng nhận và nhãn hiệu tập thể. Thế nhưng, công tác “hậu” bảo hộ, quản lý và phát triển những sản phẩm này chỉ mới dừng lại ở… khâu “đăng ký”.
“Ðiểm cộng” của nhãn hiệu
Bình Ðịnh có nhiều loại đặc sản và sản phẩm đặc trưng đã được bảo hộ SHTT nhãn hiệu chứng nhận, nhãn hiệu tập thể. Ðây là việc làm cần thiết, cấp bách, đáp ứng rõ ràng nguồn gốc, xuất xứ, nâng cao chất lượng, khả năng cạnh tranh của sản phẩm.
Tháng 5.2016, “Bánh tráng nước dừa Tam Quan” là sản phẩm đầu tiên của huyện Hoài Nhơn được cấp nhãn hiệu chứng nhận; trong khi một sản phẩm khác cũng được đăng ký nhãn hiệu tập thể là dầu dừa tinh khiết. Ðến nay, đây cũng là 2 trong số ít sản phẩm tận dụng được ưu thế nhãn hiệu để phát triển.
Triển lãm sản phẩm được bảo hộ xây dựng nhãn hiệu thuộc Dự án “Hỗ trợ phát triển các sản phẩm đặc trưng tỉnh Bình Định giai đoạn 2011-2015”.
Ông Nguyễn Ngọc Nghiệp, Giám đốc HTXNN Ngọc An, cho biết: “Dù là một “điểm cộng” quan trọng, nhưng xây dựng nhãn hiệu cũng chỉ là khởi đầu cho sự phát triển của sản phẩm. Ðể đi xa hơn, chúng tôi xây dựng chiến lược quảng bá, tiếp thị dài hơi qua kênh truyền thông đại chúng, hội chợ, xúc tiến thương mại. Sau nhiều năm gầy dựng, cả 2 sản phẩm bánh tráng nước dừa và dầu dừa tinh khiết của cơ sở đã được công nhận sản phẩm công nghiệp nông thôn, sản phẩm nông nghiệp tiêu biểu toàn quốc… Ðây là “tấm vé” chắc chắn để hội nhập thị trường”.
Ðến nay, Hoài Nhơn có khoảng 120 hộ dân ở các xã, thị trấn: Tam Quan, Tam Quan Nam, Hoài Hảo, Hoài Châu Bắc, Hoài Tân và Hoài Xuân sản xuất bánh tráng nước dừa. Việc quảng bá sản phẩm cũng được thực hiện và “vận dụng” theo lợi thế của từng cơ sở kinh doanh. Ông Nguyễn Tiến Dũng - chủ cơ sở sản xuất bánh tráng dừa Ba Quan (xã Hoài Hảo) - chia sẻ: “Không chỉ tiêu thụ trên thị trường, bánh tráng nước dừa Tam Quan còn “tiếp thị” ở các hội chợ, sự kiện văn hóa lớn trong nước. Mới đây, chúng tôi còn tham gia hội nghị xúc tiến thương mại và triển lãm sản phẩm làng nghề tại TP Ðà Nẵng”.
Ngoài các sản phẩm đã được bảo hộ nhãn hiệu từ nguồn ngân sách của tỉnh hoặc huyện, đến nay Hoài Nhơn cũng là một trong số ít địa phương có sự chuyển động tích cực, khi chính các cơ sở sản xuất kinh doanh chủ động đăng ký bảo hộ nhãn hiệu như: “Cơ sở Năm Cá”, “Ðặc sản Tam Quan bánh hồng Thanh Bình”…
Dù vậy, tại buổi kiểm tra tình hình hoạt động KH&CN năm 2016 diễn ra ngày 21.11.2016 tại huyện Hoài Nhơn, ông Trương Ðề - Phó Chủ tịch UBND huyện Hoài Nhơn - cho rằng: Xứ Dừa nổi tiếng với nhiều thương hiệu sản phẩm đặc trưng và “phủ sóng” khắp trong Nam ngoài Bắc. Tuy nhiên, đến nay vẫn chỉ dừng ở quy mô làng nghề truyền thống, muốn chuyển sang hàng hóa vẫn còn một quãng đường dài và hơn hết cần sự hỗ trợ trong quản lý và phát triển.
Còn ông Nguyễn Hữu Hà - Phó Giám đốc Sở KH&CN - chia sẻ câu chuyện: “Cách đây 2 năm, tôi dự lễ hội dừa tại Bến Tre, trong số hàng chục loại dừa có mặt, điều ấn tượng nhất lại nằm ở sản phẩm dừa của Tam Quan. Ngoài cái tên “dừa Tam Quan”, Ban tổ chức còn mở ngoặc chú thêm dòng chữ “có tác dụng chữa bệnh”. Chưa nói về giá trị vật chất, bản thân sản phẩm dừa Tam Quan cũng đã tạo ra một giá trị nhất định. Nhưng đến nay, chúng ta vẫn chưa tận dụng được thế mạnh này, bởi dừa Tam Quan vẫn chưa có nhãn hiệu”.
Cần chiến lược quảng bá, phát triển
Ðánh giá một cách khách quan, ông Nguyễn Hữu Hà cho rằng: “Hoạt động SHTT chính là cái khó của các địa phương, nhiều nơi mới nghe nói đến “SHTT” là đã ngán. Chưa kể, tâm lý người dân làm ra sản phẩm lâu nay vẫn tiêu thụ tốt nên chưa nhận thức hết giá trị của bảo hộ nhãn hiệu, trong khi hoạt động KH&CN lại đặt SHTT là ưu tiên hàng đầu. Thực tế cho thấy, các địa phương có rất nhiều tiềm năng, nhưng chỉ mới khai thác ở dạng thô, tức là khai thác những cái sẵn có, chứ chưa đầu tư nhiều vào những tiềm năng này”.
Còn với vai trò của chủ trì Dự án “Hỗ trợ phát triển các sản phẩm đặc trưng tỉnh Bình Ðịnh”, chỉ riêng giai đoạn 2011-2015, Trung tâm Thông tin và Thống kê KH&CN (Sở KH&CN) đã hỗ trợ xây dựng bảo hộ quyền sở hữu cho hơn 10 sản phẩm đặc trưng của tỉnh, hoặc đang trong quá trình xem xét. Tuy nhiên, bà Phan Thị Thủy, Giám đốc Trung tâm này cũng thừa nhận: “Ðể việc gắn thương hiệu cho các sản phẩm địa phương thực sự phát huy hiệu quả vẫn còn rất nhiều khó khăn. Khâu quan trọng hơn là sau khi được cấp nhãn hiệu thì việc quản lý và phát triển tài sản trí tuệ tại các địa phương còn nhiều lúng túng”.
Ðây cũng chính là “lực cản” lớn nhất khiến cho một số sản phẩm đặc trưng địa phương đã cấp bảo hộ nhãn hiệu không thể phát triển hơn. Trong khi, các hộ sản xuất lại không mặn mà với xây dựng nhãn hiệu cho sản phẩm. Vì thế, cùng với yêu cầu chủ động của người dân, rất cần sự phối hợp vào cuộc của các cấp, ngành.
Ðể tháo gỡ nút thắt này, một trong những động thái tích cực của UBND tỉnh là đã phê duyệt Dự án KH&CN “Hỗ trợ phát triển các sản phẩm đặc trưng tỉnh Bình Ðịnh giai đoạn 2016 - 2020” ngày 18.11.2016 vừa qua. Không dừng ở việc xây dựng xác lập và đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp cho 3 sản phẩm đặc trưng của tỉnh; dự án còn hỗ trợ quản lý và phát triển nhãn hiệu tập thể, nhãn hiệu chứng nhận cho 6 sản phẩm đã được Cục SHTT (Bộ KH&CN) bảo hộ, nhằm góp phần tạo ra những sản phẩm truyền thống có giá trị cao, có thương hiệu mạnh trên thị trường.
“Ðặc biệt, dự án nhấn mạnh đến yêu cầu đẩy mạnh hoạt động quảng bá và xúc tiến thương mại cho các sản phẩm đặc trưng đã được bảo hộ. Cụ thể, xây dựng các phương tiện, công cụ nhằm quảng bá, phát triển thương hiệu các sản phẩm đặc trưng; nghiên cứu thị trường, ngành hàng và hỗ trợ phát triển hoạt động quảng bá, tham gia các hội chợ, triển lãm. Ðây là cách để chúng ta chuyển động cho sản phẩm địa phương phát triển, chứ không trông chờ “hữu xạ tự nhiên hương”!” - ông Nguyễn Hữu Hà cho hay.
THU HIỀN