Trích lập Quỹ Phát triển KH&CN trong doanh nghiệp:
Có “thoáng” thì mới “thông”!
Quy định thì có nhưng lại “tắc” trong vận hành; nếu sử dụng không hết hoặc không đúng thì phải truy thu, phạt chậm nộp thuế… khiến doanh nghiệp (DN) “ngại” trích lập Quỹ Phát triển khoa học và công nghệ (QPT KH&CN). Tại Hội nghị tập huấn liên quan đến hoạt động nói trên dành cho các DN diễn ra cuối tháng 11.2016, TS. Lê Công Nhường, Giám đốc Sở KH&CN, cho biết, số DN trên địa bàn tỉnh trích lập quỹ này đếm chưa hết… một bàn tay (!).
Tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV, TS. Lê Công Nhường (người đứng) đề nghị cần có quy định bắt buộc DN trích lập Quỹ Phát triển KH&CN.
Ông Lê Công Nhường cho biết: Chính phủ, Bộ KH&CN có nhiều chương trình hỗ trợ hoạt động KHCN trong DN. Luật Thuế thu nhập DN năm 2008 đã quy định về trích lập QPT KH&CN. Một số thông tư của Bộ Tài chính cũng đã hướng dẫn về việc tính thuế thu nhập DN, trong đó có quy định liên quan đến việc trích lập QPT KH&CN. Mới đây, Nghị định 95/2014/NÐ-CP quy định DN nhà nước phải trích 3-10% thu nhập tính thuế để lập QPT KH&CN, con số này với DN ngoài nhà nước tối đa là 10%.
Mới có 3 DN lập quỹ?
* Chính sách nhiều là thế, nhưng trên thực tế, rất ít DN tại Bình Định trích lập QPT KH&CN, thưa ông?
- QPT KH&CN do DN thành lập để tạo nguồn tài chính đầu tư cho KH&CN, thông qua hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và phát triển, đổi mới công nghệ, đổi mới sản phẩm, hợp lý hóa sản xuất nhằm nâng cao sức cạnh tranh của DN. Theo quy định, DN sẽ gửi quyết định thành lập, điều lệ tổ chức và hoạt động của QPT KH&CN cho Sở KH&CN, Sở Tài chính địa phương nơi DN đóng trụ sở trong vòng 30 ngày kể từ ngày có quyết định thành lập quỹ. Căn cứ theo quy định này thì tính đến thời điểm này, tại Bình Ðịnh hiện mới có 3 DN có báo cáo trích lập quỹ này.
Năm 2010, Công ty CP Dược - Trang thiết bị Y tế Bình Ðịnh là DN đầu tiên của tỉnh khởi động thành lập QPT KH&CN và duy trì đến nay, với mức trích lập hằng năm khoảng 10 - 20 tỉ đồng để đầu tư đổi mới công nghệ và nghiên cứu khoa học. Từ quỹ này, huy động thêm nhiều nguồn vốn khác, hoạt động nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ được DN triển khai mạnh mẽ.
Năm 2013, Công ty CP Cơ điện và Xây lắp Hùng Vương cũng thành lập quỹ này, với mức trích lập khoảng 300 triệu đồng/năm. Ðến năm 2015, tiếp tục thêm Công ty CP Phú Tài. Và mới đây, Công ty CP Năng lượng sinh học Phú Tài cũng tìm hiểu thông tin để xin thành lập QPT KH&CN của DN.
* Nhiều DN không “mặn mà”, hay nói đúng hơn là không dám trích lập QPT KH&CN bởi những quy định rắc rối trong quản lý, vận hành quỹ. Ông nhìn nhận vấn đề này như thế nào?
- Ðây chính là bất cập mà các văn bản hướng dẫn của chúng ta hiện nay làm cho DN thấy không hào hứng với QPT KH&CN, dù trên thực tế, nghiên cứu ứng dụng KH&CN không chỉ là vấn đề sống còn đối với DN lớn, mà cả với DN vừa và nhỏ.
Công ty CP Dược - Trang thiết bị Y tế Bình Định là một trong số rất ít DN trên địa bàn tỉnh lập Quỹ Phát triển KH&CN đầu tư cho nghiên cứu khoa học và đổi mới công nghệ sản xuất.
Trong những vướng mắc đó, khó nhất hiện nay vẫn là việc quy định cho phép DN được trích tối đa 10% thu nhập trước thuế để lập quỹ nhưng lại đưa ra điều kiện là trong 5 năm kể từ khi trích lập quỹ, nếu không sử dụng hoặc sử dụng không hết 70% hay sử dụng không đúng mục đích thì sẽ bị truy thu, thậm chí bị phạt lãi suất tính theo ngày, khiến DN thấy “nản”. Nói thẳng ra, DN rất sợ đến khi quyết toán thuế, cơ quan thuế không công nhận chi phí này là hợp lý, khi đó sẽ bị truy thu thuế…
Bên cạnh đó, quy định DN được khuyến khích trích 10% từ thu nhập trước thuế để lập quỹ, nhưng khi muốn sử dụng quỹ thì phải làm hồ sơ, lập hội đồng thẩm định đánh giá tính khả thi của đề tài từ khâu đầu đến khâu cuối, cũng khiến DN lo lắng.
Chưa kể, tính đến thời điểm này, việc trích lập QPT KH&CN được quy định trong nhiều nghị định, thông tư, nhưng cũng chỉ mang tính khuyến khích, động viên DN là chính.
Bắt buộc DN trích lập QPT KH&CN?
* Theo nhiều DN, trên thực tế 10% được trích lập chỉ là một phần chi phí nhỏ mà Nhà nước hỗ trợ cho DN, còn lại là DN phải tự bỏ tiền túi ra để làm?
- Theo quy định thành lập QPT KH&CN, nguồn vốn của quỹ chỉ được sử dụng cho hoạt động đầu tư KH&CN của DN tại Việt Nam như: cấp kinh phí để thực hiện các đề tài, dự án KH&CN; hỗ trợ phát triển KH&CN… DN không được sử dụng vốn này để đầu tư cho các hoạt động khác hoặc đầu tư cho các dự án KH&CN đã được tài trợ bởi các nguồn vốn khác.
* Tại kỳ họp thứ 2 Quốc hội khóa XIV vừa diễn ra trong tháng 11.2016, ông đã có ý kiến về dự án Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi). Và một trong những vấn đề được ông đề cập ở đây là cần đưa hẳn quy định trích lập QPT KH&CN trong DN. Liệu điều này có thể tháo gỡ vướng mắc nói trên, thưa ông?
- Trong nhiều nội dung góp ý cho dự án Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi), trong chương IV về các biện pháp thúc đẩy chuyển giao công nghệ, tôi đề nghị có riêng một điều về việc bắt buộc DN trích lập QPT KH&CN. Nếu các DN thành lập được quỹ thì sẽ có nguồn lực để đổi mới và chuyển giao công nghệ, góp phần nâng cao tốc độ đổi mới công nghệ của DN Bình Ðịnh nói riêng và DN Việt Nam nói chung từ 10% hiện nay lên 20% theo mục tiêu KH&CN đến năm 2020.
Tuy nhiên, trước khi bắt buộc, cơ quan quản lý nhà nước phải hỗ trợ DN thành lập quỹ này và tạo điều kiện cho DN quyết toán khi sử dụng quỹ. Khi quy định có “thoáng” thì chính sách mới “thông” được!
* Cảm ơn ông!
THU HIỀN (Thực hiện)