Vĩnh biệt bậc đại thụ của làng tuồng

NSND Ðình Bôi đã vĩnh biệt cõi nhân gian trong niềm tiếc thương sâu sắc của mọi người. Các thế hệ khán giả hâm mộ, đồng nghiệp, học trò sẽ nhớ mãi về một nghệ sĩ tài năng hiếm có, đức độ, đã cống hiến hết mình cho nghệ thuật tuồng với nhiều vai diễn để đời. 

NSND Đình Bôi. Ngoài danh hiệu NSND, đồng chí Trương Đình Bôi còn được Đảng và Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng Ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ hạng Nhất, Huy hiệu 60, 65 năm tuổi Đảng, Huy chương Vì sự nghiệp văn hóa...

NSND Trương Ðình Bôi sinh năm 1930, trong một gia đình đam mê hát bội ở xã Nhơn Thọ, huyện An Nhơn (nay là TX An Nhơn), nên từ nhỏ đã “thấm” hát bội và thể hiện được năng khiếu. Khoảng thời gian thanh niên ở quê nhà, Ðình Bôi sớm giác ngộ cách mạng và tham gia kháng chiến chống thực dân Pháp. Khi mới 19 tuổi, ông đã được vinh dự kết nạp Ðảng. 

1. Sau khi tập kết ra Bắc từ năm 1955, chàng trai trẻ Ðình Bôi công tác ở Bộ Thủy lợi, Bộ Nông Lâm, dành thời gian hoạt động văn nghệ quần chúng, đi hát tuồng phục vụ bộ đội và nhân dân khắp nơi. Phát hiện tài năng của ông, Bộ Văn hóa đề nghị điều động ông về Ðoàn Tuồng liên khu V. Cách đây 6 năm, có dịp trò chuyện với NSND Ðình Bôi về giai đoạn này, ông khiêm tốn kể, ngày mới về đoàn, khả năng biểu diễn tuồng chỉ ở trình độ nghiệp dư; nhờ được nhiều thầy là nghệ sĩ tài năng tận tình chỉ dạy, cộng với sự phấn đấu khổ luyện không ngừng, mới thành nghề.

Năm 1962, ngay trong lần đầu tiên được tham dự Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc, diễn viên Ðình Bôi gây ấn tượng mạnh khi giành HCV với vai Thoát Hoan trong vở Trần Bình Trọng. Từ đó cho đến gần 30 năm sau, tài năng của nghệ sĩ Ðình Bôi phát triển rực rỡ với nhiều vai diễn xuất sắc, nhiều HCV tại các hội diễn sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc… Ông được phong tặng danh hiệu NSND vào năm 1993.

2. Sau năm 1975, nghệ sĩ Ðình Bôi trở về quê hương, tiếp tục tận tâm cống hiến cho hoạt động nghệ thuật của Nhà hát Tuồng Ðào Tấn. NSND Xuân Hợi bày tỏ: “Chú Ðình Bôi hội tụ các yếu tố của một nghệ sĩ tuồng tài năng; từ giọng hát tuyệt vời, đến hình thể, vũ đạo đẹp. Lớp diễn viên trẻ chúng tôi đã học hỏi nhiều từ chú về đức khiêm tốn, thái độ tập luyện nghiêm túc, hết mình, cách biểu diễn, thể hiện đa dạng các loại vai trên sân khấu. Nhiều học trò được chú truyền dạy sau này đã kế thừa và phát huy thành công trong nghiệp diễn...”.  

Diễn viên Đình Bôi (bên trái) trong vở Bao Công xử án Quách Hòe.

Từng ở sát nhà NSND Ðình Bôi, lại có thời gian gắn bó nhiều năm với nghệ sĩ tuồng bậc thầy này, NSƯT Gia Thiện, Phó Giám đốc phụ trách Nhà hát Tuồng Ðào Tấn, hồi tưởng: “NSND Ðình Bôi có khả năng thể hiện thành công từ những vai chính diện, mộc mạc, chất phác; đến những vai phản diện gian ác, xảo quyệt, trộm cắp, lưu manh... Ngoài đời, ông là người hiền lành, chân chất; nhưng trên sân khấu lại rất thành công với những vai sắc sảo, dữ dằn. Tôi có nhiều ấn tượng về ông, tại Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1985, ông đảm nhận rất thành công cả 2 vai trái ngược nhau trong vở “Sao Khuê Trời Việt”, đó là vai chính diện Lê Lai và vai phản diện Vương Thông. Trong đó, có một vai diễn trong vở này đoạt HCV. Ðến Hội diễn Sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 1990, ông chỉ giữ vai phụ, rất nhỏ là lão nông trong vở “Sáng mãi niềm tin”, xuất hiện trên sân khấu chỉ khoảng 5 phút, hát đúng một câu hát tẩu... nhưng được giám khảo đánh giá rất cao. Ông giành HCV với vai diễn này”. 

3. NSND Ðình Bôi là tấm gương tận tụy cống hiến cho nghệ thuật. Sau khi nghỉ hưu, ông vẫn nhiệt tình tham gia hoạt động biểu diễn của Nhà hát Tuồng Ðào Tấn khi được nhờ cậy, bởi có một số vai diễn thành công của ông chưa có người kế cận... NSND Ðình Bôi cũng thường xuyên đến xem các vở diễn của Nhà hát, góp ý, trao đổi với các diễn viên hậu bối những tinh hoa, kinh nghiệm mình tích lũy được. Vài năm gần đây, sức khỏe đã yếu, nhưng khi các lớp diễn viên của Nhà hát tìm đến nhà xin được chỉ dạy, NSND Ðình Bôi vẫn luôn nhiệt tình.

Là bậc nghệ sĩ tài danh của làng tuồng, nhưng NSND Ðình Bôi chưa bao giờ thể hiện mình là “cây đa, cây đề” mà rất gần gũi, quan tâm đến lớp trẻ. Ông được các thế hệ học trò quý mến, tri ân vì lối sống đức độ, luôn tận tâm truyền dạy.

NSND Ðình Bôi đau bệnh và từ trần vào trưa 5.12, hưởng thọ 87 tuổi. Tang lễ của ông đang được tổ chức trang trọng, chu  đáo, ấm áp tình nghệ sĩ tại Nhà hát Tuồng Ðào Tấn. Lãnh đạo tỉnh, các sở, ban, ngành, cùng đông đảo văn nghệ  sĩ ở trong và ngoài tỉnh đã đến viếng, gửi vòng hoa viếng. Làng tuồng từ đây đã vĩnh viễn mất đi một cây đại thụ, nhưng các vai diễn để đời của NSND Ðình Bôi, sự tận tâm của ông với học trò sẽ mãi để lại “bóng mát” trong lòng các thế hệ khán giả hâm mộ và học trò.   

HOÀI THU