Nhớ một ngày Đông...
Những mùa Đông cũ, mẹ tôi thường đi chợ phiên mua thật nhiều mỡ heo dự trữ. Mùa này, mỡ dễ bảo quản lại có không ít việc cần dùng đến.
Mẹ thái mỡ heo thành từng miếng mỏng, cho vào chảo gang rồi nhóm bếp rán đều. Lửa củi cháy liu riu, tiếng mỡ lèo xèo, lụp bụp. Mùa Đông, gian bếp nhỏ là nơi tôi thường lui tới nhiều nhất. Con mèo mướp có chung sở thích với tôi. Bao giờ cũng vậy, lúc tôi háo hức chạy xuống bếp khoe với mẹ những điểm chín, điểm mười đạt được trong buổi học thì đã thấy nó cuộn tròn mình lại bên đống tro ấm áp, ngủ một giấc say sưa ngon lành.
Suốt thời thơ bé, tôi luôn thèm ăn thịt. Thương con, mẹ thường rán cho đến lúc miếng mỡ khô cong, ngả màu vàng ươm thì nhắc chảo xuống, đổ nước mỡ vào chiếc hũ sứ cất trong ngăn chạn; phần tóp mỡ, mẹ bỏ thêm chút nước mắm, giấm táo, đường, tiêu... làm thành một món ăn hấp dẫn mà tôi thường thích gọi bằng cái tên sang trọng để tự an ủi mình là “thịt” xào chua ngọt.
Chúng tôi cắn dè sẻn từng chút một vì sợ bát tóp mỡ sẽ hết veo trong chốc lát. Ngoài hiên, gió bấc thổi ràn rạt như tò mò muốn ghé xem mâm cơm đạm bạc hôm nay có những món gì. Và con mèo mướp cứ lởn vởn quanh chân tôi kêu meo meo.
Mùa Đông, sẵn hũ mỡ trong chạn gỗ, khi làm cơm, mẹ chuẩn bị rất nhiều những món liên quan đến xào, rán. Rau muống xào tỏi, cà muối xào ốc bươu… đều là những món dân dã “báo hại” nồi cơm bị chúng tôi tranh nhau cạo xoàng xoạc đến kỳ sạch bong. Những hôm mưa gió rét mướt, chẳng cần cầu kỳ gì nhiều, bát cơm trắng ngần mới xới, chan đều một thìa nước mắm rồi xắn một tảng mỡ đông đặt lên trên, chờ nó chảy ra theo hơi nóng và... ăn.
Bây giờ chẳng còn ai mua mỡ heo về dự trữ mỗi độ ngày đông tháng giá nữa. Quán tạp hóa mọc lên khắp nơi, nếu cần, người ta chỉ đi mấy bước chân đã mua được dầu đậu nành, dầu ô liu, dầu cọ. Thế nhưng vào Đông, lòng tôi vẫn thầm cồn lên nỗi nhớ mâm cơm của những mùa Đông gió bấc, mưa phùn...
Ngày mẹ ốm nặng, tôi cất công mua tôm cua, thịt bò tự tay nấu cháo, đút cho mẹ ăn. Mẹ rưng rưng: “Cả đời mẹ kham khổ. Nay ăn những thứ này, mẹ thấy không vừa miệng. Mẹ thèm tóp mỡ dầm nước mắm. Mẹ chỉ thèm tóp mỡ các con ạ!”. Hỡi ôi, mẹ tôi đâu còn răng để mà nhai được tóp mỡ? Có lẽ mẹ tôi đã thả mình trôi vào ký ức xa cũ. Chiếc hũ đựng mỡ vẫn cất trong chạn gỗ, lâu lắm rồi không có một bàn tay ấm áp chạm vào.
Mùa Đông này, tôi mua mỡ heo về rán giòn với nước mắm cá cơm, kính cẩn đặt lên bàn thờ mẹ. Nhìn ánh mắt mẹ trong di ảnh, tôi khóc như đứa trẻ lên ba...
PHAN ĐỨC LỘC